Lesdoelen

Lesdoelen

Lesdoelen

Als je deze paragraaf hebt bestudeerd, kun je:

• kenmerken van de stroomgebieden van Rijn en Maas beschrijven;
  
• uitleggen hoe het veranderende klimaat de waterafvoer van de Nederlandse rivieren Rijn en Maas beïnvloedt;
  
• verklaren hoe klimaatverandering zorgt voor een hoger overstromingsrisico, wateroverlast en watertekorten.
  

  Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Debiet

Hoeveel water voert een rivier af op een bepaald punt (in m³ per seconde).

Klein debiet

Groot debiet

Wat is kenmerkend voor het regiem van een gemengde rivier? Regiem is gelijkmatiger gedurende het jaar dan een regenrivier

Invloed van klimaatverandering

-> Temperatuurstijging leidt tot meer neerslag, dus een hoger debiet

-> onregelmatiger neerslagregiem

-> stijging zeespiegel, opstuwing rivierwater, verzilting

Lesdoelen

• een dwarsprofiel van de benedenloop van een rivier beschrijven;
  
• uitleggen hoe de ruimtelijke inrichting zowel binnen- als buitendijks overstromingsrisico’s beïnvloedt;

winterbed

Dwarsprofiel rivier

De benedenloop van de rivier 

bestaande uit winterdijken, 

zomerdijken en uiterwaarden.

1: uiterwaard

2: zomerdijk

3: winterdijk

4: zomerbed

5: winterbed

Inrichting landschap binnendijkse land.

Water sneller in de rivier door:

1. Ontbossing

2. Verstening van het oppervlak. 

Door verstening en ontbossing versnelde en verhoogde verhoogde piekafvoer.

Vertragingstijd neemt af of toe?

De hoeveelheid tijd die water nodig heeft om na een regenbui in de rivier te komen.

Inrichting landschap binnendijkse land.

Lesdoelen

• uitleggen hoe de ruimtelijke inrichting zowel binnen- als buitendijks overstromingsrisico’s beïnvloedt;
  
• uitleggen welke invloed menselijk handelen in het stroomgebied heeft op de vertragingstijd, het regiem van rivieren en de waterafvoer.
  

Maatregelen Ruimte voor de Rivier

Rivierbedverruiming 

Verlaging uiterwaarden

Verlaging zomerbed

Rijkswaterstaat

Nederlandsed overheidsorganisatie die in opdracht van het ministerie (vaar)wegen onderhoudt.

Waterschappen

Nederlandse overheidsorganisatie die zorgt voor het waterbeheer in een regio.

Organisatie van Nederland

Lesdoelen

• uitleggen wat het Deltaprogramma is en welke keuzes hierin worden gemaakt;
  
• uitleggen wat integraal waterbeheer is en waar dit beheer zich op richt;
  
• benoemen welke maatregelen worden genomen in het stroomgebied om overstromingen, wateroverlast en watertekorten tegen te gaan.
  

Deltaprogramma

Moet zorgen voor waterveiligheid en de zoetwatervoorziening in NL.

Zo effectief mogelijk uitvoeren door integraal waterbeheer.

Rijkswaterstaat, provincies, gemeenten en waterschappen werken samen met maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening. 

Deltaprogramma

Bevat adaptatie en acceptatie.

Adaptatie: Aanpassen aan het veranderende klimaat, maatregelen treffen.

Acceptatie: Accepteren: door klimaatverandering ontstaan meer risico's. 

Ruimte voor de rivier: adaptatie of acceptatie?

Adaptatie

Centraal in Deltaprogramma

3. Ruimtelijke adaptatie

2. Zoetwatervoorziening

1. Waterveiligheid (overstromingen)

De deltabeslissingen van het Deltaprogramma gaan over:

de waterveiligheid: bescherming tegen overstromingen;

de zoetwatervoorziening: optimaal benutten van zoetwater en beperken van watertekorten;

de ruimtelijke adaptatie: bij ruimtelijke inrichting rekening houden met klimaatverandering en beperken van watertekorten.

Driestapsstrategie

Drie manieren waarmee de overheid overstromingen wil voorkomen.

Lesdoelen

• overstromingsrisico’s en het rivierbeleid van de overheid vanuit verschillende dimensies (veiligheid, economie en natuur) analyseren;
  
• uitleggen dat door de zeespiegelstijging het spuien op zee steeds moeilijker wordt;
  
• uitleggen hoe afsluitbare waterkeringen en bergingsgebieden er bij hoog water voor kunnen zorgen dat overstromingsrisico’s beperkt worden;
  
• verklaren dat de overstromingsrisico’s in het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta toenemen bij een combinatie van springtij, noordwesterstorm en piekafvoeren van de rivieren.
  

Spuien

Bij eb worden de spuisluizen in de Afsluitdijk opgezet -> Waddenzee

Dit wordt steeds moeilijker, waarom?

Bij eb worden de spuisluizen in de Afsluitdijk opengezet, waardoor het water de Waddenzee in kan stromen.Waardoor wordt dit steeds moeilijker en zijn extra pompen op de Afsluitdijk nodig?

De klimaatverandering zorgt voor een zeespiegelstijging.

Omdat daar het scheep-vaartverkeer van de haven van Antwerpen doorheen moet.

Oorzaken?

Smelten landijs/gletsjes

Zeewater wordt warmer en zet daardoor uit.

Oorzaken?

Nederland zakt geologisch

Nauwelijks overstroming door dijken (geen sedimentatie in polders)

Inklinken (in elkaar zakken) van klei door verlaging grondwaterspiegel

Oxidatie (en daardoor inklinken) van veen door verlagen grondwaterspiegel.

Drie mogelijkheden:

1.Noordwesterwind

2. Springtij

3. Veel neerslag

Lesdoelen

• verklaren waarom sommige gebieden in Nederland geen zoetwater van rivieren krijgen;
  
• uitleggen om welke twee redenen men het peil van het IJsselmeer wil reguleren;
  
• beschrijven waarom het belangrijk is een strategische zoetwater-voorraad aan te leggen.
  

Welke rivieren spelen een belangrijke rol in het aanvoeren van zoetwater en voeden van het hoofdwatersysteem?

Rijn

Maas

IJssel

Waarvan zijn de gebieden afhankelijk die geen water van deze rivieren ontvangen?

regenwater

grondwater