4.6 Het hormoonstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3,4

Basisstof 6: Het hormoonstelsel

https://media.giphy.com/media/i1CmaHXOzHIyY/giphy.gif

Hoe werk je met deze lessonup?

Deze lessonup is bedoeld als training en extra uitleg voor de repetitie en je examen.

• Er staan uitleg pagina's in: lees door wat jíj nodig hebt.
  
• Er staan video's in: handig om te kijken: je krijgt de stof op een andere manier binnen; zo onthoud je het beter
  
• Er staan oefenopgaven in: weet jij wat je moet weten?
  
• Je hoeft de lessonup niet in 1 keer helemaal te maken

Leerdoel

Na deze week kan jij:

• uitleggen hoe hormonen werken
• het plaatje van de hormoonklieren benoemen
• uitleggen wat de verschillende hormonen regelen
• uitleggen hoe hormonen de hoeveelheid glucose in je bloed regelen

hormoonstelsel

Hormoonstelsel bij de mens

Hormoonstelsel

Hormonen regelen langzame processen:

• groei, 
  
• ontwikkeling, 
  
• stofwisseling  
  
• voortplanting
  

Hormonen

• chemische stof 
• specifieke werking
• regulerende stoffen 
• hormoonklieren  maken hormonen

Het principe van de werking van hormonen :

Hypofyse

1

Schildklier

2

Bijnieren

3

Alvleesklier

4

Vrouw: Eierstokken

5

Man: teelballen

6

Functie hormoonstelsel

Het hormoonstelsel regelt vooral langzame, langdurige processen.

(Info: Adrenaline is een hormoon dat voor snelle processen zorgt)

werking van hormonen 

hormonen beïnvloeden:

• groei, 
  
• ontwikkeling 
  
• stofwisseling
  

Hormonen zijn stoffen die de werking van bepaalde organen bepalen 

Bijvoorbeeld; hormonen stimuleren de verbranding in cellen (stofwisseling)

Hoe werken hormonen?

• Wat zijn hormonen?
  
• Hormonen zijn regelstoffen

• Hormoonklieren maken deze stoffen
• Bij signaal (van zenuwcel of ander hormoon) 
• geven de cellen stoffen af aan het bloed

Verschil hormoonklier/ verteringsklier

Verteringsklier: 

maakt verteringssap

heeft een afvoerbuis om het verteringssap af te voeren

Hormoonklier:

maakt hormonen

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Hormonen die je moet kennen:

1  Hormoon  van de hypofyse

3 Schildklierhormoon

5 Adrenaline

6 Insuline

6 Glucagon

7 Vrouwelijke geslachtshormonen

8 Mannelijke geslachtshormonen

Wat is de functie van hormonen?

1. Hormonen verwerken de impulsen die afkomstig zijn van spiercellen
2. Hormonen zorgen voor het voedsel van het hormoonstelsel
3. Hormonen zorgen voor snelle reacties op prikkels
4. Hormonen regelen de werking van weefsels en organen die er gevoelig voor zijn.

1. Het hormoonstelsel regelt processen in het lichaam door hormonen af te geven

2. Het zenuwstelsel regelt processen in het lichaam door impulsen

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

Hoe heet het mannelijk groeihormoon?

1. Testosteron
2. Insuline
3. Oestrogeen
4. Melatonine

Welke stoffen worden gemaakt in de Eilandjes van Langerhans die de bloedsuikerspiegel regelen?

1. Glycogeen en glucagon
2. Insuline en glycogeen
3. Insuline en glucagon
4. Insuline en glucose

Welk hormoon produceren de zaadballen?

1. oestrogeen
2. testosteron
3. adrenaline
4. insuline

Welke hormoonklier is dit?

1. kleine hersenen
2. eilandjes van langerhands
3. hypofyse
4. schildklier

Nr. 2 (bij de keel)
Hormoonklier

1. hypofyse
2. eierstok
3. bijnier
4. schildklier

Nr. 3
Hormoonklier
Functie

1. hypofyse invloed op de groei
2. schildklier invloed op de stofwisseling
3. bijnier sneller kunnen reageren
4. alvleesklier invloed op hoeveelheid suiker in het bloed

https:

Hypofyse

1. De hypofyse is een hormoonklier in de hersenen.
   
2. Het maakt het groeihormoon
   
3. De hypofyse beïnvloedt andere hormoonklieren (zoals de geslachtsorganen)
   

Hypofyse: productie van hormonen voor regeling groei, beïnvloeden van andere hormoonklieren 

9.1 

Schildklier

• De schildklier maakt schildklierhormoon: 
  
• Schildklierhormoon regelt verbranding in de cellen
  
• Te weinig schildklierhormoon: Je bent koud en moe en wordt dikker.
  
• Te veel schildklierhormoon: Je hebt het warm, bent bewegelijk, valt af.
  

De bijnier

• De bijnier ligt boven de nier
  
• De bijnier maakt adrenaline
  
• Adrenaline = paniekhormoon
  

Zorgt voor:

=> snellere hartslag

=> snellere ademhaling

=> meer verbranding

Dus meer energie

geslachthormonen vrouw

• worden aangestuurd door de hypofyse
  
• worden gemaakt in de eierstokken
  
• Zorgen voor de secundaire geslachtsorganen
  
• regelen menstruatie
  

geslachthormonen man

• worden aangestuurd door de hypofyse
  
• worden gemaakt in de teelballen
  
• Zorgen voor de secundaire geslachtsorganen (zoals zwaardere spieren)
  
• testosteron
  

De eilandjes van Langerhans produceren insuline en glucagon

voor constanthouding bloedsuikerspiegel

(zorgt ervoor dat er altijd ongeveer evenveel suiker 

in je bloed is)

Eilandjes van Langerhans

Hormoon 1

Insuline

Hormoon 2

Glucagon

insuline

• Als je teveel glucose in je bloed hebt wordt insuline afgegeven. 
• insuline zorgt ervoor dat glucose als glycogeen wordt opgeslagen in de spieren en lever. Dit wordt dan bewaard voor later.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed is nu lager!

             glucose => glycogeen

glucagon

• Als je te weinig glucose in je bloed hebt wordter glucagon afgegeven.
  
• Glucagon zorgt ervoor dat glycogeen wordt omgezet in glucose.
  
• De hoeveelheid suiker in je bloed wordt hoger.
  

          glycogeen => glucose

Suiker te hoog

Suiker te laag

Insuline

Glucagon

Suiker goed

suiker omlaag

suiker omhoog

suiker gehalte in het bloed wordt lager

glucose gehalte in het bloed wordt hoger

Insuline. Maakt van glucose: glycogeen. Het suiker gehalte in het bloed wordt lager

eilandjes van Langerhans in de alvleesklier

glucagon

Maakt van g;ycogeen weer glucose => suiker gehalte wordt hoger

lever

glucose

glycogeen

Adrenaline

Adrenaline = paniekhormoon

• voor paniek is energie nodig
• energie komt vrij bij verbranding
• Voor verbranding is glucose en zuurstof nodig
• Adrenaline zorgt ervoor dat er snel glucose vrijkomt
• Adrenaline zorgt ervoor dat ademhaling en hartslag versnelt
• Hierdoor komt er meer zuurstof in het bloed

     

Glucose

Glycogeen

Adrenaline

Insuline

Glucagon

https:

Als de glucoseconcentratie in je bloed te laag is, wordt....

1. minder glucagon afgegeven
2. meer glucagon afgegeven
3. meer insuline afgegeven
4. minder insuline afgegeven

Welke invloed heeft insuline op het glucosegehalte van het bloed?

1. door insuline daalt het glucosegehalte in het bloed
2. door insuline stijgt het glucosegehalte in het bloed

Hoe heet het slaaphormoon dat bepaalt hoe laat je s' avonds slaap krijgt?

1. Neuronen
2. Melatonine
3. De hypofyse
4. Het groeihormoon

Adrenaline wordt gemaakt in

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

In welk van de aangegeven organen wordt adrenaline geproduceerd?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Als het glucosegehalte te laag wordt, gebruikt ons lichaam een reserve stof. hoe heet deze stof?

1. Glucose
2. Glucagon
3. Glycogeen
4. Adrenaline

Wat regelen de hormonen uit de alvleesklier?

1. adrenaline in je bloed
2. hoeveelheid suiker in je bloed
3. geven hormonen af
4. zorgen voor verbranding

Tijdens het spelen van spannende computergames ontstaat een hormoon. Dit hormoon zorgt ervoor dat je hartslag stijgt en dat je ademhaling versnelt. Ook worden je pupillen groter en krijgt je zweethanden. Het hormoon zet je op scherp: je bent klaar voor actie.

Hoe heet dit hormoon en waar wordt het geproduceerd?

1. glucagon
2. melatonine
3. schildklierhormoon
4. adrenaline

Waar bevindt zich de schildklier?

1. boven op de nieren
2. in de voortplantingsorganen
3. in de hals tegen de luchtpijp aan
4. in de alvleesklier

In de afbeelding is de ligging van enkele hormoonklieren bij een vrouw getekend.
Hoe heet deel 1?

1. alvleesklier
2. schildklier
3. hypofyse
4. bijnieren

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

Een leerling krijgt tijdens het houden van een presentatie voor de klas een rode kleur. Zijn hartslag en ademhaling zijn versneld. Bij meting zou blijken dat bovendien het glucosegehalte van het bloed is gestegen. Al deze effecten worden veroorzaakt door hetzelfde hormoon.
Welk hormoon veroorzaakt deze effecten.

1. adrenaline
2. schildklierhormoon
3. insuline
4. hypofyse hormoon

sleep de hormoonklieren naar de juiste plek

testikels

hypofyse

schildklier

alvleesklier

bijnieren