H2, §7: Uit het rood

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Hoofdstuk 2, §7:
Uit het rood

Deltion ICT Lyceum

2024-2025

Lesdoelen

Aan het einde van deze les:

▸ Kun je uitleggen wat vaste lasten zijn en wat formele schulden en informele schulden zijn.

▸ Kun je verschillende oorzaken van schulden onderscheiden.

▸ Heb je concrete ideeën om schulden te voorkomen.

▸ Kun je een plan maken om schulden aan te pakken als dat nodig is.

Leg uit:

Geldzorgen kunnen een grote invloed hebben op je leven, ook als je jong bent. Bespreek dit onderwerp met de studenten aan de hand van het filmpje '80K schuld, zwanger en dakloos op haar 23e' van Rijnmond. In het filmpje deelt Soraia (23) haar ervaringen met schulden.

❛28% van de mbo-studenten heeft een schuld.❜

Uit onderzoek van het Nibud blijkt dat veel jongeren financiële problemen hebben:

• 1 op de 5 jongeren (18-26 jaar) heeft ernstige betalingsproblemen.
• 8% van de volwassenen kan niet rondkomen.
• 28% van de mbo-studenten had in 2021 moeite om rond te komen:
  - 10% had een informele lening.
  - 5% had een formele lening.
  - 21% had een betalingsachterstand.
  - 5% stond rood.

(Bron: Nibud MBO-onderzoek 2021)

Gespreksvragen voor de klas

• Waarom denk je dat zoveel jongeren in de schulden komen?
• Vind jij dat de ene schuld erger is dan de andere? Waarom?
• Hoe denk je dat schulden ontstaan?

Gebruik deze vragen om het onderwerp samen te bespreken.

Steeds meer jongeren krijgen te maken met schulden, zeggen deurwaarders. Een belangrijke oorzaak is betaalachterstanden bij de zorgverzekering. Wat het extra moeilijk maakt, is dat veel jongeren geen zorgtoeslag aanvragen. Uit onderzoek van het Nibud (2021) blijkt dat veel mbo-studenten niet weten dat ze recht hebben op deze toeslag. Zorgverzekeraars merken ook dat jongeren vaak moeite hebben om hun rekeningen op tijd te betalen.

❛Geld lenen is iets anders dan een schuld hebben.❜

Toelichting op de stelling:

Veel jongeren zien kleine leningen of informele schulden anders dan grote schulden. Ze denken: als je het meteen terugbetaalt, is er toch geen probleem? Maar ook kleine bedragen en schulden bij vrienden kunnen meetellen. Dit is dus hetzelfde. Jongeren zien dit vaak niet als eenzelfde ding.

Bespreek samen de stelling. Wat vinden de studenten hiervan?

Hoe ontstaan
schulden?

Schulden ontstaan wanneer je geld leent. Misschien leen je af en toe wat van je ouders of vrienden of sta je weleens rood. Je hebt dan een schuld.

Formele schulden zijn schulden bij instanties zoals banken, DUO of telefoonproviders.

Informele schulden zijn schulden bij vrienden en familie.

Leg uit:

Schulden ontstaan als je meer geld uitgeeft dan je hebt. Dit betekent dat je geld moet lenen, bijvoorbeeld van een persoon of een organisatie. Er zijn veel verschillende oorzaken van schulden, zoals:

• Schoolkosten: lesgeld of studieboeken.
• DUO-lening: geld geleend voor je studie.
• Rood staan: geld tekort op je bankrekening.
• Lening bij familie of vrienden: geld geleend van mensen die je kent.
• Creditcardschuld: iets kopen op krediet en het later terugbetalen.
• Onbetaalde rekeningen: zoals zorgverzekering, telefoon, of huur.
• Boetes: verkeersboetes of andere onbetaalde boetes.
• Betalingsachterstand bij de Belastingdienst: bijvoorbeeld bij terugbetalen van toeslagen.
• Aankopen op afbetaling: online iets kopen en het bedrag in termijnen betalen.

Bespreek:

Bespreek met de studenten het verschil tussen formele en informele schulden.

• Formele schulden: leningen bij een bank, DUO, creditcardmaatschappij of Belastingdienst.
• Informele schulden: geld geleend van ouders, vrienden of familie.

Bekijk samen met de studenten het filmpje over CJ.

Vraag:

Kan iemand uitleggen hoe de schulden van CJ zijn ontstaan?

Toelichting:

• Het grootste deel van zijn schulden komt door ‘afterpay’ (aankopen doen en later betalen).
• CJ geeft aan dat hij thuis niet heeft geleerd hoe hij met geld moet omgaan.
• Hij erkent dat hij zelf ook niet goed oplette en laks was.

Vraag:

Is de schuld van CJ formeel of informeel?

❛Het percentage studenten met een openstaande rekening van achteraf betalen is gestegen van 17% naar 21%.❜

Bekijk de uitspraak op de slide.

Leg uit:

Volgens het Nibud is het percentage mbo-studenten met een openstaande rekening van achteraf betalen gestegen van 17% naar 27%.

Vraag aan de studenten:

Wat vinden jullie van deze ontwikkeling?

Problemen

Een schuld hebben hoeft geen probleem te zijn: denk aan een hypotheek voor een koopwoning. Ook dat is een schuld, maar als je deze iedere maand gewoon betaalt, is er niets aan de hand.

▸ Wanneer wordt een schuld wél problematisch?

Leg uit:
Als je je rekeningen langere tijd niet betaalt, ontstaan er problemen. Je schulden kunnen hierdoor steeds groter worden. Dit gebeurde ook bij CJ.

Als je meer dan €250 leent of iets op afbetaling koopt, wordt dit geregistreerd bij het BKR. Bijvoorbeeld: als je een dure smartphone koopt en in termijnen betaalt, registreert het BKR dit als een positieve registratie. Dat betekent dat je een lening hebt.

Als je echter niet op tijd betaalt, kan dit veranderen in een negatieve registratie. Bedrijven controleren bij het BKR hoeveel je al hebt geleend en of je betalingen op tijd doet. Met een negatieve registratie kan het zijn dat je geen nieuwe lening of aankoop op afbetaling kunt doen.

Vaste & variabele lasten

Vaste lasten	Uitgaven die je steeds opnieuw moet doen omdat je een betalingsplicht bent aangegaan.	- huur - abonnementen - zorgverzekering
Variabele lasten	Uitgaven die per week of maand kunnen verschillen.	- boodschappen - kosten uitgaan - games

Type schulden

Type

schulden

Leg uit dat je verschillende typen schulden kunt onderscheiden. 

Schuldeisers

Als je schulden hebt, hoe gaat het dan verder?

Uitleg bij het stroomschema:
Als je schulden hebt, hoe gaat het dan verder?

Doorloop het schema:

Bespreek samen met de studenten de stappen in het stroomschema. Leg uit hoe schulden zich kunnen ontwikkelen en welke keuzes je kunt maken om verdere problemen te voorkomen.

Belangrijk om te weten:

• Actie ondernemen: Vraag de studenten op welk moment je actie moet ondernemen. Benadruk dat dit zo vroeg mogelijk moet gebeuren.
• Praktische tip: Als je merkt dat je niet kunt betalen, neem direct contact op met de schuldeiser. Samen kun je vaak een oplossing vinden, zoals een betalingsregeling (bijvoorbeeld een klein bedrag per maand aflossen).

Aan de slag!

Opdracht 36 & 37
Maak opdracht 36 & 37 vanaf
bladzijde 66 in je werkboek.

Blijf uit de schulden, en
tot de volgende les!