Urine onderzoek

• MTH
• MBO
• Studiejaar 1

Urine onderzoek

Les programma

Theorie +- 60 min

• Wat is urineonderzoek?
• Welke materialen / onderzoeken zijn er?
• urine controleren zowel teststrip als dipslide

• Voorlichting en advies

Praktijk +- 45 min

• Opdelen in 3 groepen
• Kwartet / kruiswoordpuzzel
• Urine strippen oefenen

Evaluatie +- 15 min

• Opruimen
• korte quiz
• Leerdoelen evalueren

Leerdoelen

•  Je kunt de klachten van een urineweginfectie benoemen
• Je kunt uitleggen wanneer het nodig is om een urineonderzoek te doen
• Je kent de (volgorde van de) handelingen van een urineonderzoek met teststroken en een dipslide en kunt uitleggen hoe je deze moet uitvoeren
• Je kunt toelichten welke materialen je nodig hebt om een urineonderzoek uit te voeren
• Je kunt uitleggen welke voorlichting en advies je geeft aan een patiënt voor, tijdens en na de handeling.

Wat is het doel van een urineonderzoek?

Wat is het doel van een urine onderzoek?

Met een urineonderzoek kun je snel en eenvoudig aantonen of de patiënt een urineweginfectie heeft. 

Tevens kunnen er ook andere ziektes

geconstateerd worden d.m.v.

een urineonderzoek. Welke?

Met welke klachten / symptomen kunnen patiënten bellen waarbij een urine onderzoek ingezet kan woren?

Welke verschillende manieren zijn er om een urineweginfectie aan te tonen?

Welke verschillende manieren zijn er om een urineweg infectie aan te tonen?

• Teststrook / urinestick
• Dipslide
• Urineonderzoek in het laboratorium
• Sediment 

Dipslide

Teststrook/urinestick

Een urineonderzoek met teststroken is een sneltest om aan te tonen of er bacteriën, bloed of sporten van een ontsteking in de urine zit. Deze voer je uit om een urineweginfectie op te sporen.

Een urineonderzoek met een dipslide is een 24-uurs kweek om vast te stellen welke bacterie er in de urine zit. Deze kweek kun je in de huisartsenpraktijk doen. Op een dipslide, een plastic staafje bevindt zich aan beiden kanten een voedingsbodem waarop bacteriën groeien. De kweek geeft aan hoe ernstig de infectie is en welke bacterie de infectie veroorzaakt.

Urineonderzoek in het laboratorium

De arts kan ook besluiten de urine in het laboratorium te laten onderzoeken. Daar kunnen ze nog gerichter de urine op kweek zetten.

Sediment

Ook kun je het sediment onderzoeken, de vaste deeltjes in de urine. Hierbij wordt de urine in een buis gecentrifugeerd waardoor het sediment naar de bodem van de buis zakt. De vaste cellen, kristallen en bacteriën worden vervolgens onder de microscoop bekeken

Ketonen

Erytrocyten

Leukocyten

Proteïnen

Nitriet

pH-waarde

Glucose

Dit zijn rode bloedcellen. Dit toont aan dat er bloed in de zit

Dit zijn eiwitten. Deze komen normaal gesproken niet in je urine voor. Als deze worden aangetroffen, kan het betekenen dat de nieren niet goed werken

Deze stoffen komen vrij bij vetverbranding, bijvoorbeeld bij het afvallen

Dit zijn witte bloedcellen. De aanwezigheid hiervan is een aanduiding van een ontsteking

Dit restproduct van nitraat duidt erop dat er bacteriën in de urine zitten. Dit is een aanwijzing voor een urineweginfectie

Dit geeft de zuurgraad aan. Urine met een hogere zuurgraaf (hoger dan 8) kan de uitslag beïnvloeden. Een fout-negatieve uitslag kan het gevolg zijn

Als er suiker in de urine zit, komt dit vrijwel altijd door suikerziekte

Combur 7

•     Glucose (glu), suiker, evt diabetes​
•     Eiwit (pro), proteïnurie, nierfunctie​
•     PH zuurgraad, conditie van de urine​
•     Erytrocyten, Bloed (hem, ery), hematurie, bloed aanwezig in urine​
•     Nitriet (nit), bacteriën in de urine. Blaasontsteking?​
•     Ketonen (ket), vetverbrander, conditie diabeet​
•     Leucocyten (leuco), witte bloedcellen, ontsteking?

Welke informatie geef je vooraf aan de Patiënt?

• Opvangen in schoon potje.
• Ochtend urine is het beste, maar anders urine die minimaal 2 uur in de blaas heeft gezeten. 
• Bij niet direct kunnen brengen mag je het bewaren in koelkast indien de urine niet ouder is dan 2 uur.
• Bij direct plaatsen in de koelkast kan het 24 uur bewaart worden. 
• Midstream urine opvangen

Hoe urine opvangen bij kinderen die nog niet zindelijk zijn?

• Bij deze doelgroep kan je het beste een plaszak gebruiken
• Maak eerst de plasuitgang goed schoon en laat kinderen veel drinken.
• Schuif de plaszak over de penis en, als er genoeg ruimte is ook over de balzak
• Bij meisjes plaats je de plaszak over de buitenste schaamlippen van onder naar boven.
• Controleer iedere 10 minuten of het kind geplast heeft.

Wat is een gewassen midstream urine

Gewassen mid-stream urine

Met een gewassen plas wordt bedoeld dat de omgeving van het geslachtsdeel eerst schoongemaakt wordt met water. Bij een gewassen middenstroom plas maakt u ook het geslachtsdeel schoon met water en vangt u alleen het middelste deel van uw plas op.

Wat leg je klaar voor een urineonderzoek?

Wat leg je klaar bij een urineonderzoek?

Niet steriele handschoenen

Tissues

Klok / wekkertje / stopwatch

Teststrook / urinestick

Potje met urine

Dipslide

formulier urineonderzoek

Stap 1: Trek niet steriele handschoenen aan

Stap2: Neem een urinestick uit het potje en sluit deze direct af

Stap 3: Doop de teststrook ongeveer 1 seconde in de urine en zorg dat alle testvelden bevochtigd zijnn.

Stap 4: Tik de teststrook af om de druppels urine eraf te slaaf of strijk het langs de rand van het potje

stap 5: Dep de zijkant en de achterkant van de urinestick een seconde op een tissue.

Stap 6: Wacht +- 60 seconden tot de urine is ingewerkt, of neem de tijd die op de gebruiksaanwijzing staat vermeld. Wacht 60-120 seconden voor leukocytenbepaling.

Stap 7: Vergelijk de reactiekleuren van de testvelden met de kleurenschaal op de label van het potje.

Stap 8: Noteer de uitslag van de test op het daarvoor bestemde formulier.

Stap 9: Geef de uitslag en eventuele bijzonderheden door aan de arts.

Stappen urineonderzoek

Aandachtspunten teststrook

Teststrook aflezen.

Let erop dat je de teststrook op de juiste wijze naast het potje houdt om de uitslag te controleren. Voorkom dat er urine op het potje komt

Urine niet te koud.

Als urine naar de praktijk wordt gebracht test het dan direct of bewaar het in de koelkast. Indien je de urine in de koelkast bewaard hebt laat jet het eerst op kamertempratuur komen voordat je deze controlleerd met een teststrook, anders komt de reactie van de teststrook te langszaam op gang en wordt de test minder betrouwbaar

Potje met teststroken direct weer sluiten.

Let erop dat je het potje met teststroken direct weer sluit, de stroken kunnen door blootstelling aan de lucht hun werking verliezen.  Kleurveranderingen die alleen aan de rand optreden of pas na 2 minuten verschijnen, tellen niet mee voor de uitslag

Uitslag teststrook beoordelen & noteren

Lees de uitslag af door de kleur van het testveld met de kleurenschaal op het label van het potje te vergelijken. Nordeer de uitslag op het formulier urineonderzoek of op de wijze die ik jouw praktijk gebruikelijk is. 

Vaak noteer je geen verkleuring (negatief) als een min (-) en wel verkleuring als plis (positief) (+) als het testveld ernstig is verkleurd dan noteer je drie plussen (+++) met de -+ geef je aan dat er een spoortje in zit

Foutenbronnen

Waardoor kan je foutieve uitslagen krijgen?

• fout positieve uitslag door te lang bewaarde urine
• fout positieve uitslag door vies potje (het bekende jampotje)
• urineonderzoek op glucosuri, geen ochtendurine maar juist na een koolhydraatrijke maaltijd

Wanneer kweek?

• Bij een gecompliceerde uwi (waaronder risicogroepen)
• Bij een recidiverende uwi (terugkerende uwi)
• Wel duidelijke klachten, geen positieve combur test
• Resistentiebepaling (welke AB gebruiken?)

Doel dipslide/kweek/uricult

• juiste bacterie aan tonen
• juiste antibiotica voorschrijven.

Voedingsbodem voor de kweek van koloniën

18 uur in broedstoof of

24 uur kamertemperatuur

Stappen urineonderzoek dipslide

1. Trek niet-st steriele handschoenen aan.

2. Zweng het gesloten potje (niet schudden) om de urine te homogeniseren.

3. Doop de voedingsstoffen (niet in de urine) in het glazen buisje of de urine zelf.

4. Laat de voedingsstoffen uitdruppelen of plaats deze gedurende enkele seconden loodrecht op een tissue.

5. Sluit de dipslide met een sticker met persoonsgegevens op het buisje.

6. Plaats de dipslide rechtop. Laat de dipslide 24 uur op kamertemperatuur staan. Je kunt de dipslide ook om 18 uur een broedstoof (35-38 °C) plaatsen.

7. Noteer de tijd van inszetten en wanneer de dipslide afgelezen moet worden.

8. Beoordeel de kleuren die de voedingsbodems tonen, reflecterend licht op de aanwezigheid van kolonien en de hoeveelheid grootte zin.

9. Vergelijk de kleuren met het controlekaart met het afleeskader en lees de kolonie-identificatie.

10. Noteer de kolonies die zijn gevonden.

11. Geef dit overzicht door aan de arts.

Aandachtspunten dipslide

Voedingsbodems dipslide

Een dipslide heeft een rode (MacConkey) en een groene (CLED) voedingsbodem, waarop bacteriën makkelijk kunnen groeien. Gebruik de dipslide niet als de oppervlakten voor meer dan 21 uur zijn gerepkeerd, ongeacht de temperatuur. Na 24 uur, vermijd rekken, en als er bacteriën groeid, dan is de test niet meer betrouwbaar.

Aandachtspunten Dipslide

Broedstoof of kamertemperatuur

De dipslide heeft een tijd van 18 uur in de broedstoof, voordat je het kan lezen. Als je de dipslide bij kamertemperatuur plaatst, duurt het vaak langer. namelijk 24 uur.

Teststrook omlaaghouden bij aflezen

De dipslide geeft een reto van de kweek de koloniedichtheid aan, waarbij de arts naast de uitlezing ook regelt met een score voor de hoeveelheid kolonies te beschouwen aan de hoeveelheid organismen die in de andere resultaten worden geschikt (CFU, cfu).

Nazorg

Zelfzorg adviezen

• Mocht u aandrang voelen, ga dan direct naar de wc houd dit niet op. (hoe langer urine in de blaas blijft zitten hoe gemakkelijker de bacteriën zich vermenigvuldigen)
• Drink veel het liefst zure sappen (Door veel te drinken kan je de urinewegen reinigen. Zuur vinden bacteriën niet fijn en kunnen zich daardoor minder snel vermenigvuldigen) 

Nazorg

• Antibioticum advies:
• Vertel de patiënt hoe lang de antibiotica geslikt moet worden.  (dit verschilt per kuur)
• Maak de antibiotica kuur volledig af, dit doordat er eventueel bacteriën achter kunnen blijven en je hierdoor opnieuw ziek kunt worden. (Ook omdat er anders een risico is op resistentie en de volgende keer de kuur eventueel niet meer werkt)
• Vermeld bij vrouwen die de pil als anticonceptie hebben dat tijdens gebruik van de kuur, de werking van de pil minder betrouwbaar is.

Groep 1

Kwartet

Drie of 

viertallen

Opdracht:

Lees eerst de spelregels door en ga met elkaar het spel kwartet spelen, wie de meeste kwartetten heeft verzameld heeft gewonnen.

Hulp:

Indien je een term niet begrijpt, vraag dit dan eerst aan je medestudenten, indien zij het niet weten dan vraag je de docent

Klaar?

in deze volgorde

• Roep de docent, deze gaat een demonstratie geven over urine controleren met een teststrip.
• In 2 tallen volgens protocol urine controleren (indien je er niet uit komt kijk onderstaand filmpje.

Of

Groep 2

Kwartet

Drie of 

viertallen

Opdracht:

Lees eerst de spelregels door en ga met elkaar het spel kwartet spelen, wie de meeste kwartetten heeft verzameld heeft gewonnen.

Hulp:

Indien je een term niet begrijpt, vraag dit dan eerst aan je medestudenten, indien zij het niet weten dan vraag je de docent

Klaar?

in deze volgorde

• Roep de docent, deze gaat een demonstratie geven over urine controleren met een teststrip.
• In 2 tallen volgens protocol urine controleren (indien je er niet uit komt kijk onderstaand filmpje.

Of

Groep 3

Kruiswoordpuzzel

tweetallen

Opdracht:

Je gaat een Filipine kruiswoordpuzzel maken, probeer zo veel mogelijk in te vullen zonder het op te zoeken.

Hulp:

indien je er niet uit komt vraag je medestudent, anders mag je het opzoeken. Indien dan nog niet roep je de docent

Voor de casus mag je onderstaand filmpje nog eens bekijken, indien behoefte ook instructie van docent

Klaar?

in deze volgorde

• laat de docent je puzzel controleren
• Ga in duo's naar kamer 1 en speel de urine casus die daar klaar ligt. ieder van jullie is eens assistente en patiënte. Doe dit volgens protocol en geef elkaar vvervolgens feedback
• Ga andere groepen helpen en of ondersteunen bij hun opdracht

Dit was de les!
Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃