Bemoeizorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Bemoeizorg

• Bemoeizorg/outreachende zorg
  
• Zorgwekkende zorgmijder
  
• Drang/Dwang
  
• WVGGZ/ crisismaatregel /zorgmachtiging
  
• Assertive Community Treatment (ACT)
  
• Flexibel Assertive Community Treatment (FACT)
  
• Presentiebenadering
  
• Herstelondersteunende zorg
  
• Oplossingsgericht
• Psycho-educatie

Wanneer wordt bemoeizorg ingezet?

1. Wanneer er geen naaste mantelzorgers zijn.
2. Wanneer eenzaamheid een grote rol speelt.
3. Als cliënt zorg weigert, maar deze wel gewenst is.
4. Als een cliënt deze zorg nodig vindt.

Wat voor problemen hebben mensen vaak die bemoeizorg nodig hebben?

Bemoeizorg is een begrip uit de psychiatrische verpleegkunde dat wordt toegepast bij patiënten die vanwege hun stoornis ernstig risico lopen of veroorzaken, maar daar zelf geen besef van hebben of het ontkennen. Vooral voor mensen met langdurige verslavings- of psychiatrische problemen.

Bemoeizorg = sociale psychiatrie

•  Niet iedereen zoekt hulp of weet deze te vinden. Sommige mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen vinden zichzelf niet ziek en vermijden daarom zorg. 
• Als verpleegkundige kun je bemoeizorg verlenen aan deze kwetsbare mensen. 
• Er is vaak sprake van complexe en meervoudige problematiek op meerdere levensgebieden waardoor er sprake is van verlies van kwaliteit van leven.

 

Kenmerken bemoeizorg

• Gericht op de toekomst en het bieden van hoop, vanuit de visie van herstelondersteunende zorg.
  
• Alle middelen die ingezet kunnen worden om een zorgmijder weer in behandeling te krijgen zijn geoorloofd, mits ze ethisch en juridisch te verantwoorden zijn.
  
• De doelstelling is niet alleen om de zorgmijder in behandeling te krijgen, maar ook om hem te voorzien van alle dagelijkse basisbehoeften om te kunnen leven, zoals voedsel, hygiëne en onderdak; een zogenoemde bed-, bad- en broodvoorziening.
  
• De zorg is outreachend, dat wil zeggen dat de hulpverlener naar de zorgmijder toe komt. Er zijn geen verwachtingen naar de zorgmijder die hij niet kan of waar wil maken, zoals klinische opname, zolang er geen sprake is van dreigend ernstig nadeel.

Voor wie is bemoeizorg?

Zorgwekkende zorgmijders

Bemoeizorg is mogelijk bij verschillende hulpvragen, bijvoorbeeld:

• Sociale problemen, zoals schulden, verwaarlozing of een eenzaamheid.
  
• Psychische of psychiatrische problemen, zoals acute psychoses, onbegrepen gedrag, een posttraumatisch stress syndroom (PTSS) of een bipolaire stoornis.
  
• Verslaving(en).
  
• Depressie, zelfmoordgedachten, extreme stress of rouw.

Bemoeizorg

• Intensieve vorm van hulpverlening, 
• richt zich op mensen die erg verward kunnen zijn en de hulp in eerste instantie afwijzen. 
• Kan opgedrongen hulp zijn als de cliënt hulp blijft weigeren 
• Richt zich voornamelijk op zorgmijders.
• Heet ook wel openbare geestelijke gezondheidszorg (oggz) of ookwel outreachende zorg

Wie kan er melding maken voor bemoeizorg bij de gemeente?

Bemoeizorgteams zijn multidisciplinair samengesteld. Welke disciplines/instanties kunnen er betrokken zijn?

Bij de uitvoering van bemoeizorg zijn meerdere partijen betrokken zoals GGZ, Verslavingszorg, GGD, maatschappelijke opvang.

Wie kan er melding maken voor bemoeizorg bij de gemeente?

Iedereen

GGZ aanbieders (bijvoorbeeld kort geleden nog zorg gekregen)

1. Gemeente: 

• sociaal wijkteam
• WMO-loket
• speciaal meldpunt

2. Landelijk meldpunt zorgwekkend gedrag: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/geestelijke-gezondheidszorg/vraag-en-antwoord/meldpunt-zorgwekkend-gedrag/ 

haarlem.nl

Wie zijn er allemaal betrokken bij bemoeizorg?

• GGZ: spv-er, psychiater, psycholoog
• Politie
• Gemeentelijke sociale dienst, maatschappelijk werk
• Veilig thuis
• Leger des Heils
• Sociale verhuurders/woningcörperaties
• Huisarts 
• GGD

Geschiedenis bemoeizorg

• Eind jaren tachtig 
• Contact leggen
• Halverwege jaren negentig

De eerste bemoeizorginitiatieven die opkwamen vanuit de psychiatrische instellingen bestonden in de jaren 1980 vooral uit contactleggen, toeleiden naar de reguliere zorg en zorgcoördinatie door een 'casemanager'.

De term 'bemoeizorg' raakte meer algemeen in gebruik na de publicatie in 1993 van het proefschrift van sociaal psychiatrisch verpleegkundige Henrie Henselmans over de ervaringen van een casemanagementteam in Rotterdam.

De ... gaat over verplichte zorg en opname in de geestelijke gezondheidszorg

1. WGBO
2. Wvggz
3. Wkkgz
4. Wzd

Wet WVGGZ

Per 1 januari 2020 is de Wet Verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) ingegaan. De Wvggz vervangt de Wet Bopz.

De Wvggz geldt voor mensen bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel veroorzaakt voor henzelf of voor anderen. Als er geen vrijwillige zorg mogelijk is om dat ernstig nadeel weg te nemen, kan de rechter verplichte zorg opleggen.

Wat is ernstig nadeel?

Ernstig nadeel

Een belangrijk begrip in de Wvggz is 'ernstig nadeel'. Volgens de Wvggz is er sprake van ernstig nadeel wanneer iemand zichzelf of anderen in gevaar brengt of schade toebrengt, zelf in een onveilige situatie komt, zich zo hinderlijk gedraagt dat het agressie oproept of de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar brengt.

Wat is het verschil tussen een crisismaatregel en een zorgmachtiging?

• In de zorgmachtiging (voorheen: een rechterlijke machtiging) staat welke vormen van zorg verplicht zijn en waar je de zorg krijgt. 
• De burgemeester legt (bij spoed) een crisismaatregel op (voorheen: inbewaringstelling (IBS)): je kan per direct gedwongen worden om psychiatrische zorg te ondergaan.

F-ACT

• Aanbod wisselt per gemeente
• ACT = Assertive Community Treatment
• F = Flexible
• ACT -> FACT focus meer dan ACT ook op rehabilitaie en herstel en inschakelen sociale netwerk, niet alleen crisisinterventie en stabilisatie

FACT-team

• Psychiater of verpleegkundig specialist: Verantwoordelijk voor diagnostiek en medicamenteuze behandeling.
  
• Psycholoog of sociaal-psychiatrisch verpleegkundige: Biedt psychosociale ondersteuning en therapie.
  
• Maatschappelijk werker: Helpt bij praktische zaken zoals huisvesting, financiën en sociale contacten.
  
• Verpleegkundige: Coördineert de zorg en biedt verpleegkundige ondersteuning.
  
• Ervaringsdeskundige: Iemand met eigen ervaring in de psychiatrie die steun en begrip biedt aan patiënten.
  
• Trajectbegeleider of casemanager: Coördineert de behandeling en begeleiding van de patiënt.
  
• Andere specialisten: Afhankelijk van de behoeften van de patiënt: casemanager, verslavingszorgspecialisten, fysiotherapeuten of arbeidsdeskundigen.

HIC = high intensive care = gesloten opname-afdeling

Kenmerken FACT-team

• behandeling op maat
• 1-op-1 ambulant
• 18 jaar en ouder
• behandelingsduur langer dan een jaar
• meerdere keren per week, in overleg
• betaald door zorgverzekeraar
• expertiseteam

www.movisie.nl

Wat is een goede manier van handelen bij bemoeizorg? Meerdere antwoorden zijn juist

1. Pak het onderliggende probleem aan
2. Krijg een vertrouwensband
3. Zorg voor een goed vangnet
4. Uiteindelijk druk uitoefenen/overhalen wanneer iemand niet toegeeft.

Als bemoeizorger ben je hulp aan het opdringen aan iemand die daar niet om heeft gevraagd.
Wat doe je NIET?

1. Steevast elke week terug te komen
2. De buren op de hoogte brengen
3. Naar de persoon luisteren
4. Begeleiden naar reguliere zorg

Wat is een kenmerk van omgaan met tijd in presentiebenadering?

1. Het negeren van de omgeving
2. Het geven van onverdeelde aandacht aan het huidige moment.
3. Het continu multitasken
4. Het minimaliseren van interactie

Presentiebenadering

• Aansluiten bij wie de ander is, de zorg afstemmen op de ander door aan te sluiten bij zijn of haar levensverhaal, gewoonten en verlangens.
  
• Je richt je niet alleen op het verlenen van goede zorg, maar ook op het geven van erkenning en waardering. Je zorgt ervoor dat je de ander ziet en hoort vanuit een gelijkwaardige houding.
  
• Je bent trouw en hebt oprechte aandacht voor de ander. Je bent er ook als er zich andere problemen voordoen. Je stelt je hartelijk en informeel op.
  
• Doelen worden niet vooraf vastgesteld. Je volgt de zorgvrager met een open houding, laat je verrassen en oordeelt niet. Tijdens je contact kun je de doelrichting samen met de zorgvrager vaststellen.

Wat is nodig voor herstel (in de GGZ)?

Herstelondersteuning

• Verbondenheid met anderen
• Hoop: doorbreken van stilstand
• Identiteit: ontwikkelen positief zelfbeeld 
• Betekenisgeving: toekennen nieuwe betekenissen en aandacht voor zingeving
• Grip op het eigen leven

Welke houding is belangrijk voor de verpleegkundige die bemoeizorg uitvoert?

Verpleegkundige

• Basishouding: persoonlijke betrokkenheid, compassie, empathie, nabijheid en trouw + reflectie op eigen handelen
• Wensen en behoeften van de persoon vormen het uitgangspunt
• Samenwerken in een breder verband en met sociale netwerk
• Symptomen zien in een persoonlijke context
• Dienstbaar in plaats van behandelafspraken
• Persoon zelf bepaald wat herstel is en wat hij nodig heeft om het te bereiken = 'weer gezond voelen'

Behandeling

Begeleiding

Terugval-

preventie

Flexibiliteit

Voorlichting

Mindfulness

Zingeving

Monitoring

Geestelijk verzorger

Maatschappelijke betrokkenheid

Herstelgericht werken 

Herstelgericht werken is het faciliteren van het herstelproces van het individu met het doel dat iemand binnen zijn mogelijkheden zo goed mogelijk kan functioneren en participeren met zo min mogelijk professionele hulp. Dit houdt in dat herstelondersteuning zich ook afspeelt buiten de ggz (in herstelacademies, zelfregiecentra, wijk- buurt- en kunstencentra, vrijwilligersorganisaties, sociale wijkteams etc.) en dat patiënten, naasten, (familie-)ervaringsdeskundigen en vrijwilligers hierin een belangrijke rol spelen.

Oplossingsgericht werken

&

Motiverende gespreksvoering 

Het is niet nodig om het probleem te analyseren om tot een oplossing te komen.

De cliënt is de expert en bepaald de doelen.

Verandering is onvermijdelijk, niet of, maar wanneer.

Een kleine verandering is genoeg om meer in gang te zetten.

De meeste mensen hebben al hulpbronnen die nodig zijn om te veranderen. 

Meer van wat al goed gaan doen.

Psycho-educatie

Psycho-educatie legt sterk de nadruk op de kennis en vaardigheden die nodig zijn om met bepaalde beperkingen om te kunnen gaan.

Kennis
Acceptatie
Handelen