Hoe komen wetten tot stand?

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoe ontstaan wetten?

• Wat zijn wetten eigenlijk?
• Wie maken nieuwe wetten?
• Wie en hoe veranderen oude wetten?
• Waar moet een rechtssysteem ten minste aan voldoen? 

Wat weten jullie al over wetten?

Waarom zijn wetten belangrijk?

Het Nederlandse justitie systeem is effectief in het bestraffen van criminelen.

Eens, criminelen worden gepast gestraft

Oneens, system is te streng

Oneens, system is te makkelijk

Eens, maar kan nog beter

Er moet meer aandacht komen voor slachtoffers in het justitie systeem.

Eens, slachtoffers moeten centraal staan

Oneens, systeem draait om daders

Eens, maar niet ten koste van daders

Oneens, er is genoeg aandacht

De Nederlandse politie heeft te veel macht in het justitie systeem.

Eens, politie heeft te veel bevoegdheden

Oneens, politie heeft de juiste macht

Eens, politie moet meer worden gecontroleerd

Oneens, politie heeft te weinig macht

Waarom wordt Vrouwe Justitie vaak afgebeeld met een blinddoek om?

Waarom wordt Vrouwe Justitie vaak afgebeeld met een weegschaal en een zwaard in haar handen?

Hoe ontstaan en veranderen wetten?

Wetgevers

Primair: 

De Eerste- en Tweede  Kamer

Provinciën en gemeentes

Internationale wetgevers (EU & NAVO)

Secundair:

Jurisprudentie

Gewoonterecht

Tweede Kamer

Belangrijkste taken wanneer het gaat om wetten te maken:

1. Wetsvoorstellen initiëren (beginnen)
2. Wetsvoorstellen bespreken en eventueel amenderen (aanpassen)
3. Wetsvoorstellen aannemen of verwerpen via stemming, waarna het doorgaat naar de Eerste Kamer voor uiteindelijke goed- of afkeuring van de wet.
4. controleren van het kabinet (regering)

De minister in wiens gebied de wet valt moet deze gaan uitvoeren en/of erop handhaven/toezien.

Eerste Kamer

Belangrijkste taken wanneer het gaat om wetten te maken:

1. Controleren of de wet strijdig is met de grondwet of internationale verdragen.
2. Controleren of de Tweede Kamer zijn werk goed heeft gedaan bij het maken van de wet.
3. Stemmen voor het aannemen of verwerpen van de wet. 

Wanneer het afgewezen wordt dan gaat het terug naar de Tweede Kamer met eventueele aanwijzingen van de Eerste Kamer.

Internationale wetgevers

Nederland is een partner in een groot aantal internationale organisaties (EU, NAVO etc.).  Hierin heeft het land afspraken gemaakt met een groot aantal landen, deze afspraken (verdragen) zijn geldige wetten waar de Nederlandse overheid aan gebonden is en deze staan dus hoger dan de landelijke wetten. 

Jurisprudentie

Jurisprudentie zijn uitspraken van rechters. Hierin leggen ze uit hoe een wet moet worden uitgelegd en gebruikt in bepaalde situaties. Hierdoor kunnen wetten nieuwe toepassingen en/of betekenis krijgen.

De rechters maken hier dus een aanpassing in een bestaande wet, door de manier waarop zij afspreken die wet uit te gaan voeren.

Gewoonterecht

Soms zijn er situaties waar geen geschreven wetten op van toepassing zijn. Maar mensen het al wel via een gewoonte regel opgelost hebben. Als zo'n algemene gewoonte afspraak gedurende langere tijd bestaan heeft dan mag/moet een rechter dit erkenen als een wet.

b.v. 

Ik moet een klein stuk lopen over het erf (stuk grond) van de buren om bij mijn eigen erf te kunnen komen. Als ik al jaren lang zonder problemen over het erf van mijn buurman kan en mag lopen, dan kan hij niet opeens dit stoppen. Zelfs als er geen vastgelegd recht van overpad op het erf staat.

Hiërarchie van wetten

1. Wetten van internationale organisaties & Verdragen.
2. Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden (word de organisatie van heel het koninkrijk ook met de overzeese gebieden in geregeld)
3. Nederlandse grondwet
4. Gewone nationale wetten
5. Provinciale wetten
6. Gemeentelijke wetten 

rechtszaken              wetten

Uitleg

Sleep de blauwe vakjes naar de juiste plaats. Zorg dat er een correctie hiërarchie van wetgeving ontstaat.

1

2

3

4

5

6

7

8

Het Statuut van het der Nederlanden

Internationale verdragen en organisaties zoals de EU

De Nederlandse Grondwet

Jurisprudentie

Gewoonterecht

De gemeentelijke wetten

De provinciale wetten

Nationale wetten

Leg in je eigen woorden uit wat jurisprudentie is.

Leg in je eigen woorden uit wat gewoonterecht is.

00:31

Hoe vaak worden de leden van de Provinciale Staten gekozen?

1. Eens in de twee jaar
2. Eens in de vier jaar
3. Eens in de zes jaar
4. Eens in de acht jaar

01:06

Wat zijn twee belangrijke taken van de Provinciale Staten?

1. Het beleid van de provincie vast stellen
2. Wetten maken die in heel Nederland gelden
3. Vergaderen in de Tweede Kamer
4. De gedeputeerde staten controleren

01:25

Op welke manier hebben de Provinciale Staten invloed op de nationale wetten en de grondwet?

1. Ze mogen de premier van Nederland kiezen en het kabinet controleren
2. Ze vergaderen en mogen één stem per provincie uitbrengen in de Tweede Kamer vergaderingen
3. Ze mogen wetsvoorstellen doen aan de Tweede Kamer
4. Ze kiezen de leden van de Eerste Kamer die mede verantwoordelijk zijn voor de landelijke wetten

00:17

Hoe vaak worden gemeenteraadsleden gekozen?

1. Eens in de twee jaar
2. Eens in de vier jaar
3. Eens in de zes jaar
4. Eens in de acht jaar

Wat is de rol van de burgemeester in de gemeenteraad?

1. De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad
2. De burgemeester heeft dezelfde rol als andere raadsleden
3. De burgemeester mag alleen luisteren en niet meebeslissen
4. De burgemeester heeft geen rol in de gemeenteraad

00:41

Wat is een gemeenteraad?

1. Een groep mensen die de gemeente bestuurt
2. Een groep mensen die het land bestuurt
3. Een groep mensen die de Europese Unie bestuurt
4. Een groep mensen die de provincie bestuurt

01:00

Wat zijn de belangrijkste taken van de gemeenteraad?

1. Het uitvoeren van gemeentelijke taken
2. Het bepalen van het beleid van de gemeente
3. Het controleren van het college van burgemeester en wethouders
4. Het adviseren van de burgemeester

Welke drie belangrijke bestuurslagen zijn er in Nederland?

Geef van elke bestuurslaag een voorbeeld van een onderwerp waar zij een wet over kunnen maken.

Wat is geen taak van de Tweede Kamer in het wetgevingsproces?

1. Wetsvoorstellen indienen voor bespreking
2. Wetsvoorstellen bespreken en aanpassen
3. Wetsvoorstellen controleren op strijdigheid met de grondwet
4. Wetsvoorstellen aannemen of verwerpen via stemming

Wat is geen taak van de Eerste Kamer in het wetgevingsproces?

1. Wetsvoorstellen indienen voor bespreking
2. Wetsvoorstellen aannemen of verwerpen via een stemming
3. Wetsvoorstellen controleren op strijdigheid met de grondwet
4. Controleren of de wet goed tot stand is gekomen in de Tweede Kamer

Welke kamer van de Nederlandse politiek is verantwoordelijk voor het uiteindelijke goedkeuren of afkeuren van wetten?

1. de Eerste Kamer
2. Tweede Kamer

Wat zijn de rollen van de Tweede Kamer in de Nederlandse politiek?

1. Controleren of wetten niet strijden met de grondwet
2. Wetsvoorstellen indienen
3. Het controleren van het kabinet
4. De premier benoemen

Hoeveel leden heeft de Eerste Kamer van Nederland?

1. 50
2. 100
3. 125
4. 75

Waar moet een rechtssysteem ten minsten aan voldoen?

• De wetten moeten duidelijk omschreven zijn
• De wetten moeten uitvoerbaar / handhaafbaar zijn
• De wetten moeten voor iedereen gelden
• Er moet controle mogelijk zijn via onafhankelijke rechtbanken
• Er moet controle mogelijk zijn via hogere rechtbanken zoals het Hof van Justitie en de Hoge Raad
• Er moet professionele rechtsbijstand zijn die burgers kunnen bijstaan (advocaten die gecontroleerd worden door de orde van de advocatuur) 

onafhankelijkheid rechterlijke macht

Rechters zijn volledig onafhankelijk van de politiek of andere instanties of personen die hun zouden kunnen beïnvloeden. Ze mogen volledig zelfstandig beslissen over rechtszaken en kunnen niet door de minister van justitie of de overheid gedwongen worden om een bepaald vonnis uit te spreken.

Zij moeten zo onpartijdig mogelijk zijn om ervoor te zorgen dat iedereen in eenzelfde situatie, op dezelfde manier wordt behandeld en de wet op dezelfde manier wordt toegepast.

Wanneer een partij bij een rechtszaak twijfelt aan de onpartijdigheid van een rechter dan mogen zij proberen de rechter te 'wraken'. Dit betekent dat zij hun argumenten moeten geven over waarom zij denken dat de rechter niet misschien niet objectief zou zijn. Als de rechtbank de argumenten accepteert dan krijg je een andere rechter voorgesteld voor de rechtszaak.

Gelijkheidsbeginsel

In Art. 1 van de Nederlandse grondwet staat het gelijkheidsbeginsel verwoord. Dat gelijke gevallen op een gelijke manier behandeld worden wordt zó belangrijk gevonden dat ervoor gekozen is dit vast te leggen in het allereerste grondwetsartikel.

GW (grondwet) Art. 1:

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Hoger beroep

Wanneer een partij in een rechtszaak geen gelijk krijgt, en ze vinden dat er iets fout of oneerlijk is gegaan tijdens hun rechtszaak, dan kunnen zij in hoger beroep.

Zij laten dan het vonnis en de zaak nogmaals bestuderen door een hogere rechtbank. Deze hogere rechtbank kan besluiten dat er fouten zijn gemaakt, bijvoorbeeld dat een wet verkeert is uitgelegd of toegepast. Fouten maken is namelijk menselijk en ook rechters kunnen zich vergissen of verschillen van meningen over wat rechtvaardig is in bepaalde situaties.

Rechtbanken

In nederland zijn de volgende rechtbanken (in grote lijn):

• Rechtbank (Enkelvoudige kamer met één rechter voor simpele zaken en meervoudige kamer met drie of vijf rechters voor ingewikkeldere zaken)
• Hof van Justitie (Als een zaak hier in hoger beroep komt dan is het altijd een meervoudige kamer en kan het hof besluiten dat de zaak opnieuw inhoudelijk moet worden behandeld in de rechtbank met andere rechters)
• De Hoge Raad (Altijd een meervoudige kamer, zij behandelen de rechtszaak direct opnieuw en nemen zelf een nieuwe beslissing en sturen het niet terug naar een normale rechtbank. De vonnisen van de Hoge Raad zijn bindend en er is geen hogere instantie waar men, binnen Nederland, in hoger beroep kan gaan. Daarom is jurisprudentie uit de Hoge Raad ook het meest gezaghebbend.)

Advocatuur

De wet en het rechtssysteem zijn zo ingewikkeld dat 'normale' mensen dit niet goed kunnen begrijpen. Daarom zijn goede universitair geschoolde advocaten nodig die mensen kunnen vertegenwoordigen in een rechtszaak. De advocaat heeft als plicht de belangen van zijn of haar cliënt (klant) zo goed mogenlijk te behartigen.

Of een advocaat de wet niet overtreed, goed geschoold blijft in nieuwe ontwikkelingen in de wet en of de advocaat de belangen van zijn cliënt voorop zet, wordt gecontroleerd door de orde van de advocatuur.

Wat is hoger beroep?

1. Een procedure waarbij een zaak opnieuw wordt behandeld door een hogere rechtbank
2. Een procedure waarbij een zaak opnieuw wordt behandeld door dezelfde rechtbank
3. Een vorm van rechtspraak waarbij de verdachte zelf mag beslissen of hij schuldig is
4. Een vorm van rechtspraak waarbij onafhankelijke rechters een uitspraak doen

Wie kan hoger beroep instellen?

1. De partij die het niet eens is met de uitspraak
2. De partij die de zaak heeft verloren
3. De partij die de zaak heeft gewonnen
4. De partij die geen geld heeft om de boete te betalen

Wat is het doel van hoger beroep?

1. Het bestraffen van de tegenpartij
2. Het controleren van de uitspraak van de lagere rechter
3. Het verbeteren van de uitspraak van de lagere rechter
4. Het verlengen van de procedure

Leg in je eigen woorden uit waarom het belangrijk is dat er goed opgeleide advocaten zijn.

Advocaat is een beschermde titel, mensen mogen zich alleen zo noemen als ze een universitaire mastertitel hebben in de rechtsgeleerdheid en opgeleid zijn tot advocaat en aangemeld zijn bij de orde van advocaten.

Waarom zou dit belangrijk zijn?

Leg in je eigen woorden uit waarom het belangrijk is dat de rechters onafhankelijk zijn.

Rechters dragen allemaal dezelfde zwarte toga. Ook mogen zij geen symbolen van een geloof of levensovertuiging zichtbaar dragen als ze werken als rechter. Leg uit waarom dit zou zijn.

Worden ministers en de overheid aan dezelfde wetten gehouden als normale burgers?

Wat heb ik geleerd in deze les?

Wat begrijp ik nog niet uit deze les?