Woordenschat: Stijlfiguren 2HAVO

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Woordenschat 

stijlfiguren: herhaling stijlfiguren H1-H4

en  H5 & H6 voor het PW stijlfiguren in de TW.

Wat gaan we doen?

• terugblik + oefenen stijlfiguren
• herhaling pleonasme en tautologie
• Een opdracht maken over spreekwoorden en uitdrukkingen (betekenissen ook leren). (H5 woordenschat op blz. 150-153: opdracht 1 en 4)
• Een opdracht maken over vaste combinaties (H6 woordenschat op blz. 183 opdracht 5).

doel

• Ik ken alle vormen van beeldspraak en alle stijlfiguren die we in klas 1 t/m 3 hebben geleerd en kan dit toepassen in een zin.
  
• Ik ken de geleerde spreekwoorden van H5.
• Ik ken de geleerde vaste combinaties van H6

herhaling woordenschat

Klas 2: Beeldspraak (vergelijking, metafoor en personificatie)

H1: herhaling, tegenstelling, opsomming

H2: hyperbool, understatement, eufemisme

H3: metonymie

H4: pleonasme, tautologie

Beeldspraak

Bij beeldspraak is er een overeenkomst tussen object en beeld.

Vergelijking: een kwal van een vent

Metafoor: Dat is zo klaar als een klontje

Personificatie: De zon streelde onze wangen

Beeldspraak:

"Hij is een sluwe vos."

1. Vergelijking
2. Personificatie
3. Metafoor
4. Beeldspraak

Welke vorm van beeldspraak?

1. Metafoor
2. Personificatie
3. Vergelijking

Welke vorm van beeldspraak?

1. Metafoor
2. Personificatie
3. Vergelijking

Beeldspraak:

"Wat een nachtegaal is die zangeres!"

1. Vergelijking
2. Personificatie
3. Metafoor
4. Synesthesie

hoofdstuk 1

herhaling

• Drommels, drommels en nog eens drommels.
• Geld, ja, geld is het enige waar hij voor leeft.
• Ik ga nooit, nooit meer in een achtbaan.

tegenstelling

• Wij steunen elkaar door dik en dun.
• De grootste ondernemer van de stad moest op de kleintjes letten.
• Een grote mond, maar een klein hartje hebben.

opsomming: drieslag

Een opsomming van drie woorden, zinnen of zinsdelen.

Bloed, zweet en tranen.

Veni, vidi, vici.

Heerlijk, helder, Heineken.

opsomming: climax

Een steeds sterker wordende reeks.

Goed, beter, best.

Hij voelde zich goed, nee geweldig, hij voelde zich fantastisch.

opsomming: omgekeerde climax

een steeds zwakker wordende reeks

Hij dacht een auto te hebben gewonnen, maar het bleek zelfs nog geen fiets. Nee, hij won een bal.

hoofdstuk 2

hyperbool

• overdrijving :  We hebben ons kapot gelachen.

understatement

• afzwakking, je zegt dat iets minder groot, mooi, belangrijk, .. is dan dat het in werkelijkheid is
• vaak: ironisch effect, je moet de situatie kennen om de understatement te begrijpen                                                                                                                                                                                              Messi kan wel een aardig balletje trappen.

eufemisme

• verzacht de werkelijkheid
• bij nare situaties
• Je zegt iets op zo'n manier dat het minder erg of hard overkomt:   Hij gaat creatief om met de waarheid.

even oefenen

Gisteren hebben we opa naar zijn laatste rustplaats gebracht.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. tegenstelling

Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. opsomming

Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. tegenstelling

De dierenarts kreeg het kleine dier met de grootste moeite in slaap.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. tegenstelling

Wat ben jij een miezerig, vervelend, irritant, misselijk ventje.

1. tegenstelling
2. eufemisme
3. understatement
4. opsomming

hoofdstuk 3

metafoor

• een vergelijking tussen twee zaken die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben:

                      Mijn vader is een boom van een kerel.

metoniem

Stijlfiguur waarbij in plaats van het bedoelde, iets anders wordt genoemd:

-Nederland won met 2-0.  (i.p.v. het Nederlandse elftal)

-Doe mij nog maar een bakkie.  (i.p.v. kopje koffie)

-Mijn oma heeft een Van Gogh in huis hangen. (i.p.v. een schilderij van Vincent van Gogh)

metafoor of metoniem?
Iemand een veilige haven bieden

1. metafoor
2. metoniem

Metafoor of metoniem?
Met carnaval heeft hij te diep in het glaasje gekeken.

1. metafoor
2. metoniem

Metafoor of metoniem?
Voordat we de bus instapten, telde de docent nog even de neuzen.

1. metafoor
2. metoniem

Met zo'n diploma gaan alle deuren voor je open.

1. Metafoor
2. Metoniem

Metafoor of metoniem?
Ik heb dat vervelende klusje overgelaten aan het zwarte schaap van de familie.

1. metafoor
2. metoniem

hoofdstuk 4

pleonasme

Als je een eigenschap van een zaak of persoon nog eens uitdrukkelijk omschrijft door toevoeging van een ander woord, noem je dat een pleonasme: 

-een ronde cirkel (een cirkel is altijd rond) 

-een dood lijk (een lijk is altijd dood)

-witte sneeuw (sneeuw is altijd wit)

tautologie

Een tautologie bestaat uit twee woorden van dezelfde woordsoort die hetzelfde betekenen: 

-We zijn bedroefd en verdrietig.

-Natuurlijk hebben wij vanzelfsprekend van de vakantie genoten.

-Morgen ga ik nog een keer de stijlfiguren opnieuw uitleggen.

even oefenen

Kom na schooltijd onmiddellijk en meteen naar huis!

1. pleonasme
2. tautologie
3. metoniem

Toen hij in zijn vinger sneed, stroomde er direct rood bloed uit de wond.

1. pleonasme
2. tautologie
3. metoniem

We zijn verheugd en blij met de geboorte van onze zoon.

1. pleonasme
2. tautologie
3. metoniem

We hebben behoefte aan meer blauw op straat.

1. pleonasme
2. tautologie
3. metoniem

zelfstandig werken

 huiswerk: H5 woordenschat Spreekwoorden en uitdrukkingen op blz. 150-153 opdracht 1 en 4. 

Maak van H6 vaste combinaties opdracht 5.

H5: Spreekwoorden en uitdrukkingen

Een spreekwoord is een wijsheid of opvatting, die geformuleerd is in een hele zin (in de tegenwoordige tijd); je kunt een spreekwoord niet aanpassen of veranderen:

– Bij de buren is het gras altijd groener.

Dit betekent: Een ander lijkt het altijd beter getroffen te hebben dan wijzelf.

Een uitdrukking is een vaste woordgroep met een vaste betekenis; je kunt een uitdrukking wel een beetje aanpassen of veranderen:

– groene vingers hebben → Isa heeft groene vingers.

Dit betekent: goed kunnen omgaan met planten → Isa kan goed met planten omgaan.

Spreekwoorden H5

Je kunt me de boom in. – Ik trek me niets van je aan.

Hoge bomen vangen veel wind. – Wie opvalt of aanzien heeft krijgt

gemakkelijk kritiek.

iemand op zijn blauwe ogen geloven – ervan uitgaan dat iemand de waarheid spreekt

De morgenstond heeft goud in de mond. – De ochtend is het beste deel van de dag.

met zijn neus in de boter vallen – geluk hebben

je oog laten vallen op – kiezen voor

Spreken is zilver, zwijgen is goud. – Het is soms goed om ergens niet over te

praten.

Spreekwoorden H5

voor zich spreken – voor de hand liggen; geen toelichting behoeven

twee gezichten kennen – twee kanten hebben

Vele handen maken licht werk. – Met wat hulp gaat alles gemakkelijker.

Wie a zegt moet ook b zeggen. – Als je eenmaal ergens aan begonnen bent, moet je het ook afmaken.

Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht. – Een klein foutje kan een groot geheel te schande maken.

ze bruin bakken – erg overdrijven

quizlet.com

quizlet.com

Vaste uitdrukkingen H6

aan het kortste eind trekken – verliezen

appels met peren vergelijken – dingen met elkaar vergelijken die niets met

elkaar te maken hebben

de balans opmaken – kijken hoe iets verlopen is

beren op de weg zien – bang zijn voor iets wat niet bestaat

de daad bij het woord voegen – iets zeggen en het dan ook meteen doen

de draad oppakken – verdergaan waar je gebleven was

iemand aansprakelijk stellen – iemand zeggen dat hij de schade moet betalen

iemand de les lezen – duidelijk zeggen dat iemand iets verkeerds gedaan heeft

iemand in de arm nemen – hulp van iemand vragen

Vaste uitdrukkingen H6

met iemand in aanvaring komen – ruzie met iemand krijgen

met iemand te doen hebben – medelijden met iemand hebben

iets in goede banen leiden – ervoor zorgen dat iets goed verloopt

iets op de lange baan schuiven – iets uitstellen

ijzer met handen breken – iets onmogelijks doen

te hard van stapel lopen – iets te snel aanpakken

in goede aarde vallen – goed ontvangen worden

op de kast jagen – kwaad maken

de kat uit de boom kijken – een afwachtende houding aannemen

de kost verdienen – geld verdienen

Vaste uitdrukkinge H6

lief en leed delen – plezierige en droevige dingen delen

het plan opvatten – een idee hebben en ermee beginnen het uit te voeren

de plank misslaan – iets verkeerd beoordelen; een verkeerd antwoord geven

in de put zitten – neerslachtig zijn; geen uitweg weten

roet in het eten gooien – de zaak bederven

zijn snor drukken – zijn werk niet doen

spijkers op laag water zoeken – kritiek hebben op onbenulligheden

steen en been klagen – luid en heftig klagen

een tijd op de klok zetten – een tijd behalen (bij sport)

een traantje wegpinken – geëmotioneerd zijn

zich met hand en tand verzetten – met alle kracht tegenstand bieden

zijn zinnen zetten op – streven naar