10.2 De Koude Oorlog deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Havo 5

10.2 De Koude Oorlog

Lesdoelen:

Aan het einde van deze les weet je

- hoe perioden van ontspanning en spanning elkaar afwisselden.

- hoe de Koude Oorlog eindigden.

KA: de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.

West Duitsland

Oost Duitsland

Berlijn

Kapitalisme

Communisme

Westblok

Oostblok

kapitalisme

Communisme

Totalitaire Ideologie waarbij niemand eigen bezit heeft en alles in handen is van de staat.

Duitse Democratische Republiek

Vrije markteconomie

BondsRepubliek Duitsland

West Berlijn

Warschaupact

NAVO

Initiatief Ijzeren gordijn

Luchtbrug naar Berlijn

Communisme 

Kapitalisme 

Warschaupact

Berlijnse Muur

IJzeren Gordijn

Stalin

Kennedy

Eenpartijstaat

DDR

BRD

NAVO

Planeconomie

Vrije markt

Democratie

Dictator

Marshallplan

Chroesjtsjov

Castro

Chroesjtsjov

Truman

Vrijheid

Gelijkheid

Marx

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

Spanning en ontspanning 

Vanaf 1949 ontstond er ook een wapenwedloop. Beiden bouwden ze kernwapens met een steeds grotere vernietigingskracht.

Augustus 1945: VS atoombommen op Nagasaki en Hiromshima.

Vanaf 1949: SU beschikt o.a. door middel van spionage bij GB nu ook over een atoombom. (first lightning)

Angst voor een nucleaire oorlog neemt toe.

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

Spanning en ontspanning

In 1953 sterft Jozef Stalin. --> zijn opvolger Nikita Chroesjtsjov is voor vreedzame co-existentie (naast elkaar bestaan).

--> Chroesjtsjov nam ook risico's.

Om de leegloop van Oost Berlijn tegen te gaan riep hij het westen op om weg te gaan uit Berlijn. I.p.v. geweld --> bouw Berlijnse muur 1961.

Tijdens de bouw stonden soldaten voor de muur zodat niemand de oversteek zou maken.​ Soldaten kregen de instructie te

schieten op iedereen die het toch zou proberen.

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

In 1962 liepen spanningen nog hoger op door Cubacrisis.

- 1959 was de communist Fidel Castro aan de macht gekomen.

- 1961 invasie Varkensbaai

- 1962 Chroesjtsjov stuurt kernraketten. --> U2 spionagevliegtuig ontdekt raketinstallaties in Cuba, 1962. 

De Amerikaanse president Kennedy eist van Chroesjtsjov onmiddelijke terugtrekking​.

SU-vloot met kernraketten is al op weg naar Cuba​.

VS dreigt met inzet van nucleaire wapens, blokkeert de havens van Cuba​.

SU trekt zich op het laatste moment terug: 3e W.O. voorkomen.

nos.nl

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

Na de Cubacrisis komt er een periode van ontspanning (detente)

Leiders SU en VS maken afspraken om crisis in de toekomst te​

voorkomen:​

- Sovjet-raketten uit Cuba, VS voert geen invasie in Cuba uit en haalt raketten uit Turkije.​

- ‘Vreedzame co-existentie’: volgens Chroesjtsjov kunnen kapitalisme en communisme naast elkaar bestaan.​

- Instelling ‘hotline’ Washington-Moskou: directe verbinding tussen presidenten VS en SU.​

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

1964, Chroesjtsjov afgezet​

1964 – 1982, Leonid Brezjnev​

--> Detente blijft bestaan.​
- Non-proliferatieverdrag (1968): geen verdere verspreiding van kernwapentechnologie. ​

- SALT I (Strategic arms limitation talks) (1972): Niet meer intercontinentale raketten, geen luchtverdedigingssystemen met raketten om kernraketten uit te schakelen.​

--> Meer controle op Oostblok.​

Breznjevdoctrine = Sovjet-Unie grijpt militair in wanneer communistische landen kapitalistisch dreigden te worden.

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

Vanaf 1975 namen de spanningen weer toe. De SU bouwde middellangeafstandraketten met een bereik groot genoeg om Europa te raken.

Wanneer de NAVO in 1979 besluit om ook zulke raketten te plaatsen --> angst nucleaire oorlog.

Ronald Reagan, 1981 – 1989 Amerikaans president​

Einde aan detente.​

Communisme moet worden vernietigd.​

Militaire uitgaven stijgen.​

Strategic Defense Initiative (SDI) = ruimteschild tegen raketten.​

Verslechtering relatie met USSR.​

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

Het einde van de Koude Oorlog

- groei onvrede Sovjet bevolking over het communistische systeem.

Michaïl Gorbatsjov, 1985 – 1991​

1. Koude Oorlog is te duur voor de Sovjet-Unie.​

2. Economie zit in het slob.​

3. Verouderde industrie​

4.  Begrotingstekort​

5.  Bevolking ontevreden

Hij wil verbeteringen toebrengen:
- Glasnost: openheid (vrijheid van meningsuiting)​

- Perestrojka: hervorming (economie, particulier initiatief)

- Eindigt de wapenwedloop

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

Toen Gorbatsjov liet weten het communisme in het Oostblok niet met dwang in de hand zou houden (einde Breznjevdoctrine) brokkelde het communisme af.

- het IJzeren gordijn werd afgebroken.

- 9 november 1989 viel de Berlijnse muur

USSR grijpt niet in.​

Oost-Duitse communistische regime valt. ​

De “Wind of change” en het vreedzame protest verspreiden zich razend snel over heel Oost-Europa.​

Eén voor één vallen de communistische regimes 

in Oost-Europa (enkel in Roemenië gebeurde dit 

met geweld).

Havo 5 

10.2 De Koude Oorlog

Op 3 oktober ‘90 om middernacht werd Duitsland officieel herenigd, minder dan 11 maanden na de val van de Berlijnse Muur.​

​

In ‘91 werd Berlijn verkozen tot nieuwe hoofdstad. 

De Koude Oorlog is voorbij.​

-Democratie en vrije markteconomie worden ingevoerd in Oost-Europese landen.​

-1991: > USSR valt uiteen.​

-Duitsland wordt één gemaakt.​

- één echte supermacht blijft over: de VS.

Juist

Onjuist

Chroesjtsjov wilde vreedzame co-existentie van communisme en kapitalisme.

Door een muur om West-Berlijn te bouwen stopte in 1961 de uittocht naar de DDR.

Chroesjtsjov dreigde met een atoomoorlog als Kennedy zijn raketten op Cuba niet weghaalde.

Tijdens de periode van ontspanning bouwden de twee supermachten duizenden intercontinentale raketten.

Juist

Onjuist

Gorbatsjov wilde communisme in de Sovjet-Unie redden door vergroting van het aantal kernwapens.

Gorbatsjov wilde het Oostblok niet meer met dwang bijeenhouden.

Toen de DDR zichzelf had opgeheven , viel de muur.

De Sovjet-Unie werd eind 1991 opgeheven, nadat verschillende Sovjetstaten zich hadden afgescheiden.

Gebruik de afbeelding. Leg uit dat deze afbeelding past bij het
kenmerkend aspect van deze paragraaf.




Test van Franse atoombom (Mururoa, 1971)

04:15

Leg uit waarom dat de val van de muur, behalve historisch ook een grote emotionele gebeurtenis was voor veel Duitsers.