Thema 6 Voortplanting bij planten en dieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Bas 1 Bloemen

Leerdoelen:

• Je kunt de onderdelen van een bloem en de functie hiervan benoemen
• Je kunt de kenmerken van een bloem benoemen

Functie

Eerst de functie (taak) van de hele bloem.
De functie van bloemen is

VOORTPLANTEN.

En zo zorgen voor nieuw planten.

Delen van een bloem

Bloemen 

Hiernaast zie je een schematische tekening van een bloem.

Bloemen bestaan uit een Mannelijk deel en een Vrouwelijk deel.

-Je kunt de delen van een bloem benoemen met hun kenmerken en functies.

meeldraad: bestaat uit helmknop en helmdraad (helmknoppen maken veel stuifmeel(korrels) Mannelijk

stamper: bestaat uit stempel/ stijl/ vruchtbeginsel Vrouwelijk

kroonblad: gekleurd, trekt insecten aan

kelkblad: beschermen de bloem als ze nog in de knop zitten

bloembodem: hierop zitten de delen van de bloem vast

Kroonblad

Stamper

Stempel

Stijl

Vruchtbeginsel

Zaadbeginsel

Kern

Eicel

Meeldraad

Helmknop

Helmdraad

Helmhokje

Stijfmeelkorrels

Meeldraad en stamper

Kelkblad

Bloemsteel

Helmhokje

Mannelijk onderdeel van bloem.

Produceert stuifmeel.

Kroonblad

Gekleurd of groen onderdeel van bloem.

Gekleurd en groot bij insectenbloem. Trekt insecten aan.

Groen (onopvallend) of afwezig bij windbloem.

Zaadbeginsel

Vrouwelijk onderdeel van de bloem.

Hier liggen de eicellen van de bloem in de zaadbeginsels, om zaden te maken bij bestuiving.

Kelkblad

Groene bladeren die om de knop van een bloem heen zit ter bescherming. Blijven als kleine groene bladeren onderaan de bloem zichtbaar of vallen af.

Stamper - Stempel

Vrouwelijk onderdeel van de bloem.

Stempel is bovenste deel van de stamper. Vangt de stuifmeelkorrels op.

Stamper - Vruchtbeginsel

Vrouwelijk onderdeel van de bloem.

Hier liggen de zaadbeginsels in.

Steel

Deel waarmee de bloem vastzit aan de rest van de plant.

Insectenbloem

Geur

Felle kroonbladeren

Grote kroonbladeren

Nectar

Stamper en meeldraden in bloem.

Weinig stuifmeel

Zwaarder stuifmeel

Windbloem

Geurloos

Kleurloze kroonbladeren

Kleine kroonbladeren

Geen nectar

Stamper en meeldraden buiten bloem.

Veel stuifmeel

Licht stuifmeel

Bas 2 Bestuiving

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen wat bestuiving is
• Je kunt het verschil uitleggen tussen kruisbestuiving en zelfbestuiving
• Je kunt het verschil uitleggen tussen insectenbloemen en windbloemen

Bestuiving

Wanneer stuifmeel van een meeldraad op de stempel van een stamper (van dezelfde soort) terechtkomt, heet dit bestuiving.

Bestuiving gebeurt door insecten->insectenbloem
Bestuiving gebeurt door de wind-> windbloem

Windbloemen

De wind blaast het stuifmeel weg. Stuifmeel wordt veel gemaakt, is licht en glad. Stempels zijn groot en vertakt en steken buiten bloem uit: meer kans op bestuiving.

Toeval speelt een grote rol.

De stempel is groot en vertakt: Veervormig

Insectenbloemen

• Meestal grote en opvallend gekleurde kroonbladeren;

• Geven een geur af;
• Bloem bevat nectar;

Voor het lokken van bestuivers (bij, kolibrie, vleermuis).

Een insectenbloem heeft een honingklier. 

Daar wordt nectar gemaakt. 

De hommel krijgt stuifmeel op zijn lichaam. 

Dit 'neemt hij mee' naar een andere plant.

Zelfbestuiving: stuifmeel op stempel van dezelfde bloem of andere bloem van dezelfde plant en zelfde soort.

Kruisbestuiving: stuifmeel op stempel van andere bloem van andere plant.

Bas 3 Bevruchting

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen hoe bevruchting bij zaadplanten gebeurt
• Je kunt uitleggen hoe het zaadbeginsel verandert na bevruchting

Vragen

1.  Hoeveel stuifmeelkorrels zie je?
   
2. Hoeveel stuifmeelbuizen tel je?
   
3. Hoeveel zaadbeginsels zitten er      in het vruchtbeginsel?

• Van bloem ...
  

• ...tot vrucht en zaad
  

De bloem bloeit en is op z'n mooist. Insekten worden gelokt door de geur en de kleur. Als ze de bloem bezoeken om nectar te zoeken brengen ze stuifmeelkorrels over van de meeldraden naar de stempel van de stamper

1

De bestuiving en bevruchting zijn achter de rug en de eicellen zijn bevrucht. 

De kroonbladeren en meeldraden hebben geen functie meer. 

Ze verwelken en vallen af

2

De zaadbeginselen ontwikkelen zich tot zaden (de pitten) waaruit een nieuwe plant kan groeien. Het vruchtbeginsel groeit en vormt vruchtvlees dat gegeten wordt door dieren. Als de dieren de zaden opeten worden die later weer uitgepoept. 

3

Bas 4 Vruchten en zaden

Leerdoel:

Je kunt de verandering in het vruchtbeginsel na bevruchting uitleggen.

Na bevruchting ontstaan in het vruchtbeginsel één of meer zaden, per bevruchting één zaad!

Als geen bevruchting is opgetreden, verschrompelt het zaadbeginsel.

Het vruchtbeginsel groeit uit tot vrucht.

Vruchten met één of meer zaden

Bas 5 Ongeslachtelijke voortplanting

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen waardoor de nakomelingen bij ongeslachtelijke voortplanting dezelfde erfelijke eigenschappen hebben als hun ouder;
• Je kunt vijf voorbeelden noemen van ongeslachtelijke voortplanting

Celdeling

ongeslachtelijke voortplanting

=

voortplanting zonder bestuiving en bevruchting

een deel groeit uit tot een nieuwe plant

één ouder

nakomeling zelfde erfelijk materiaal: kopie van de ouder

mogelijkheden:

natuur 

bollen

knollen

uitlopers

wortelstokken

mens

 stekken

weefselkweek

Ongeslachtelijke voortplanting

Knollen

Bollen

Uitlopers

Wortelstokken

STEKKEN

Weefselkweek 

ongeslachtelijke voortplanting bij dieren

Bas 6 Geslachtelijke voortplanting

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen dat bij elk individu dat uit geslachtelijke voortplanting ontstaat het ene chromosoom van moeder gekregen is en het andere chromosoom van vader
• Je kunt vier voorbeelden noemen van verschillende geslachtelijke voortplanting

Geslachtscellen

• Bij geslachtelijke voortplanting vindt er bevruchting plaats
• Altijd door twee geslachtscellen
• Één vrouwelijk, en één mannelijk
  

Mitose (gewone celdeling)

• Chromosomen zitten in celkernen 
• Bij ongeslachtelijke voortplanting blijven deze gelijk 
• Iedere cel heeft alle, dezelfde informatie

Meiose (celdeling voor geslachtscellen)

• De deling zorgt voor een halvering van chromosomen
• Van elk chromosoom is er één aanwezig in plaats van twee

• Bij geslachtelijke voortplanting komen er twee cellen samen: een vrouwelijke geslachtscel en een mannelijke geslachtscel
• Hierdoor is er bij geslachtelijke voortplanting altijd een verschil in erfelijke eigenschappen tussen nakomelingen en ouders!

Bevruchting

• Bevruchting kan inwendig of uitwendig plaatsvinden
  
• Uitwendige bevruchting kan gebeuren bij dieren die in het water leven, bijvoorbeeld vissen

Na bevruchting kunnen de nakomelingen inwendig ontwikkelen (zoogdieren) of uitwendig (als eitjes afgezet)

Begrippen oefenen

Ga naar learnbeat. Daar zie je in hoofdstuk 2 dat je begrippen kunt oefenen per paragraaf.

Bedankt en wie weet tot ziens!

Succes in de toetsweek en alvast fijne vakantie!