De Egyptenaren - irrigatielandbouw en bestuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

3.2: Het geschenk van de Nijl:

Egypte, van dorp naar stad

Lesdoelen

Je kunt uitleggen hoe de Egyptenaren de Nijl gebruiken voor de landbouw.

De Nijl als voedingsbodem van leven en macht

Hoera, ons land overstroomt!

"Ieder jaar weer betekent de maand augustus dat de boeren in het oude Egypte de gewassen geoogst moeten hebben en het vee naar een hoger gelegen plek hebben gebracht. De Nijl zal namelijk weer gaan overstromen. Ondanks dat het elk jaar weer een hoop gedoe is, kunnen de boeren hun geluk niet op als de Nijl eenmaal weer is overstroomt."

https://overstroomik.nl/nl/jouw-situatie

Waarom waren de boeren uit het oude Egypte zo blij met het overstromen van de Nijl?

Stroomt vanuit Oost-Afrika door Egypte.

Mondt uiteindelijk uit in de Middellandse Zee via de Nijldelta

Klimaatverandering

Toen in Europa de laatste ijstijd eindigde, begonnen in Noord -Afrika (waar Egypte ligt) vruchtbare gebieden te veranderen in woestijnen waar helemaal niets groeiden. De mensen die uit die gebieden wegtrokken gingen wonen langs de Nijl.

De Nijl treed uit zijn oevers

Elk jaar rond dezelfde tijd trad de Nijl buiten zijn oevers. Dit was het gevolg van het regenseizoen in Oost-Afrika waardoor de Nijl volstroomde. 

Wanneer het waterpeil weer zakte in september/oktober, bleef het vruchtbare slib op de akkers achter. Op het slib dat achterbleef groeiden ingezaaid gras, graan en groenten goed.

Niet elke overstroming was overigens volgens dit perfecte plaatje. Soms was de overstroming te groot en spoelden akkers en dorpen weg, andere keren was de overstroming te klein en ontstond er hongersnood.

Slim gebruik maken van de overstroming

Ook na de overstromingen bleef het water van de Nijl van levensbelang.  Door de droogte was het belangrijk het water van de overstromingen vast te houden. 

Net als in Mesopotamië wisten de Egyptenaren dit te doen door irrigatielandbouw.

Rood = probeer je vraag zelf op te lossen. Lees de bronnen en teksten goed.

Oranje = overleg met je buurman/buurvrouw over vragen waar je niet uitkomt.

Groen = steek je vinger op als je er nog steeds niet uitkomt.

Maak: opdracht 1 t/m 3 van hoofdstuk 3 , paragraaf 3.2

Klaar? Maak de invulsamenvatting en lees alvast 3.2.2

De Nijl als voedingsbodem van leven en macht

6 november toets

2.2 & 2.3 & 3.2 & 3.3

Lesdoelen:

1) Je kunt het verband uitleggen tussen arbeidsspecialisatie en het ontstaan van sociale verschillen in Egypte

2) Je kunt uitleggen hoe Egypte veranderde in een eenheidsstaat met de farao als alleenheerser

Huiswerk

1) Paragraaf 3.2: zorg dat 1 t/m 3 + de invulsamenvatting af zijn en lees 3.2.2

2) Hoe kon de rivier de Nijl zorgen voor het ontstaan van verschillen in bezit en aanzien in de samenleving van het oude Egypte?

Hoe kon de rivier de Nijl zorgen voor het ontstaan van verschillen in bezit en aanzien in de samenleving van het oude Egypte?

Wat is landbouw?

Wat zie ik? Wat heeft dit met landbouw te maken?

Niet: het maakt het land vruchtbaar

Rood = probeer je vraag zelf op te lossen. Lees de bronnen en teksten goed.  

Groen = overleg met je buurman/buurvrouw over vragen waar je niet uitkomt.

Maak opdracht:

4a, 5b, 6a, 6c (basis)

of

4a, 4b, 6a, 6b, 6c (uitdagender)

Klaar? 

Lees alvast 3.3

Een kenmerkend aspect is een belangrijk onderwerp of thema dat helpt om een bepaalde tijd of gebeurtenis in de geschiedenis beter te begrijpen. Het geeft aan wat typisch was voor die tijd of wat er toen bijzonder of belangrijk was. 

Niet: ze hebben veel graan

Hoe kon de rivier de Nijl zorgen voor het ontstaan van verschillen in bezit en aanzien in de samenleving van het oude Egypte?

"De Nijl maakte de grond in Egypte heel vruchtbaar, waardoor boeren veel voedsel konden verbouwen. Doordat er genoeg eten was, konden mensen andere beroepen kiezen, zoals ambachtsman of priester. Zo ontstonden er verschillende groepen in de samenleving, zoals rijke leiders en arme boeren. Hierdoor ontstonden sociale verschillen in Egypte, met sommige mensen die veel rijkdom en invloed hadden, en anderen die weinig aanzien en macht hadden."

De Nijl en irrigatielandbouw zorgen dat er voldoende voedsel kan worden verbouwd.

Niet iedereen hoeft meer boer te zijn. Er ontstaat arbeidsspecialisatie.

                    +

Er ontstaat bestuur om de irrigatielandbouw in goede banen te leiden

Sommige beroepen hadden meer macht en aanzien dan anderen. Een ambtenaar had bijvoorbeeld meer macht en aanzien dan een boer. 

                                  +

Er ontstonden verschillen in bezit. Sommige handelaren waren bijvoorbeeld  succesvoller dan anderen.

De gevolgen van irrigatielandbouw (1)

Door de ontwikkeling van de landbouw ontstond ook in Egypte aan agrarische samenleving.

Echter, de landbouw was zo succesvol dat niet iedereen meer boer hoefde te zijn. Er ontstond arbeidsspecialisatie en Egypte veranderde in een agrarisch-stedelijke samenleving.

Er ontstonden verschillen in bezit, maar ook in macht en aanzien. Sommige handelaren werden erg rijk, sommige boeren hadden meer land dan anderen en weer andere gingen het bestuur van de stad in of werden ambtenaar.

De gevolgen van irrigatielandbouw (2)

Het opzetten en onderhouden van de irrigatielandbouw kon niet door één boer. Boeren moesten samenwerken, afspraken maken en regels opstellen. Er ontstond een bestuur.

Het bestuur maakte afspraken, regels en wetten. Voor de irrigatielandbouw, maar ook voor het dagelijks leven. De ambtenaren zorgden voor de uitvoering van de plannen.

Met de ontwikkeling van  het bestuur ontstond de behoefte regels en wetten vast te leggen, maar bijvoorbeeld ook om belastingen en oogst bij te houden. Zo ontstond in Egypte het hiërogliefenschrift.

3.3 De staat van de farao

Beneden- en Boven-Egypte

Door het groeien van de steden groeide twee gebieden in Egypte uit tot Beneden- en Boven-Egypte. 

De namen lijken een beetje verwarrend, maar het heeft te maken met de stroomrichting van de Nijl.

In een oorlog versloeg Boven-Egypte de concurrent en raakte heel Egypte verenigd onder één farao: Namer.

Egypte als eenheidsstaat met een alleenheerser

Door heel Egypte kwamen dezelfde regels. Alle macht in de staat lag bij de farao. Egypte vormde nu een eenheidsstaat.

De farao gaf leiding aan zijn dienaren en ministers, ook was hij  de belangrijkste rechter (opperrechter), opperbevelhebber van het leger en de bedenker van alle wetten. Hij was een alleenheerser.

Staat = land met duidelijke grenzen en een duidelijk bestuur

Eenheidsstaat = land dat bestuurd wordt vanuit één plaats en waarin overal dezelfde regels gelden

Alleenheerser = Een bestuurder die alle macht heeft

De macht van de farao

De macht van de farao was erfelijk. Na zijn dood werd hij gelijk opgevolgd door een familielid. Het gebeurde nog wel eens dat familieleden daarom de dood van de farao wat wilde versnellen.

Ook van buitenaf was er veel dreiging van volkeren die Egypte en al haar rijkdom wilde innemen. 

 

Sociale verschillen in Egypte

De Egyptische samenleving bestaat uit verschillende 'lagen'. Je plek in een sociale laag wordt bepaald door hoe rijk je bent, welk beroep je hebt en met wie je omgaat. Het was dus verstandig om de farao te vriend te houden voor een kans op een mooie en belangrijke  baan.

Maak:

3.3: opdracht 1 t/m 6

Klaar? Maak de invulsamenvattingen en/of 'Test jezelf'

Politieke, sociale en economische gevolgen

"Je kunt politieke, economische en sociale verandering

en uitleggen die het gevolg waren van het ontstaan van stedelijke gemeenschappen."

Politiek:

- Hoe wordt de samenleving bestuurd?

- Wie maakt de regels?

- Wie heeft de macht in handen?

Economie:

- Wat zijn de middelen van bestaan?

- Hoe zorgen mensen voor inkomen? / Wat voor werk doen mensen?

- Hoe gaan mensen met geld om?

Sociaal

- Hoe gaan mensen met elkaar om?

- Wat zijn de onderlinge verhoudingen in de bevolking?

- Zijn er grote verschillen in de samenleving?

- Zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen?

Bedenk een politiek gevolg van irrigatielandbouw

Bedenk een sociale verandering door arbeidsspecialisatie

Bedenk een economische verandering door de Neolithische revlutie

Economisch

Politiek

Sociaal

Arbeidsspecialisatie

Middelen van bestaan

Verschillen in bezit en aanzien

Wetten en samenlevingsregels

Ambtenaren

Farao

Landbouwrevolutie

Boeren hadden minder macht dan ambachtslieden