Samenvatting voor de toets jagers en boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat is geschiedenis 

Wat is het verschil tussen het verleden en de geschiedenis?

Waar moet ik rekening mee houden als ik bronnen gebruik?

Tijdvak 1: Tijd van jagers en boeren

tot 3000 v Chr

Kenmerkende aspecten

1.  De levenswijze van jager-verzamelaars.

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.

3. Het ontstaan van stedelijke gemeenschappen.

1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

Wat zijn de kenmerken van de leefwijze van jagers en verzamelaars?

Wat zijn de kenmerken van de leefwijze van jagers en verzamelaars?

- Het zijn nomaden, ze trekken rond op zoek naar voedsel.

- Het klimaat speelt een grote rol, ze zoeken een omgeving waar het klimaat leefbaar is en eetbare planten en dieren voorkomen.

- Ze hebben weinig bezittingen, en maken wat ze nodig hebben van steen (vandaar Steentijd) of bot en huid van dieren.

- Ze leven in kleine groepen.

- Doden worden begraven en krijgen grafgiften mee (waarschijnlijk geloofde men dat je deze voorwerpen nodig had in het hiernamaals). Aan de hoeveelheid grafgiften kun je zien of iemand meer of minder belangrijk was.

Hoe en waardoor ontstond de landbouwrevolutie?

- De landbouwrevolutie is de overgang van jagen en verzamelen naar het bewerken van het land (landbouw). 

- (+/- 20000 V Chr) Doordat het warmer en natter werd was er meer voedsel, rondtrekken was niet langer nodig.

- Dorpen ontstaan, voornamelijk aan de oostkant van de Middellandse Zee,  waar meer mensen bij elkaar gaan wonen. 

- +/- 12000 v Chr wordt het weer kouder en men probeert zelf granen en dergelijke te gaan verbouwen (ontdekking landbouw in de vruchtbare halve maan = Midden-Oosten).

- Men gaat ook dieren houden, tam amken en fokken.

Waardoor ontstond de landbouwrevolutie?

Waardoor verspreidde de landbouwrevolutie zich naar Europa?

- +/- 5000 v Chr verspreidt de landbouwrevolutie zich naar Europa

- Men vermoed omdat er steeds meer bevolkingsgroei was in het Midden-Oosten, het werd er misschien te vol. De mensen die daar weg gingen om ergens anders te gaan leven, namen de kennis van landbouw mee en vestigden bijvoorbeeld in Europa.

Wat zijn de gevolgen van de landbouwrevolutie?

Wat zijn de gevolgen van de landbouwrevolutie?

- Mensen gingen zich vestigen op een plek

- Tijdelijke hutten werden stevige boerderijen

- Ontstaan dorpjes

- Er kwamen meer en andere gebruiksvoorwerpen (bijvoorbeeld materiaal om land te bewerken)

- Men ging potten bakken om voedsel in te bewaren

- Hoe meer bezit je had, hoe belangrijker je was, er ontstaan dus verschillende sociale lagen.

Kenmerkende aspecten

• 1.  De levenswijze van jager-verzamelaars.
• 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.
• 3. Het ontstaan van stedelijke gemeenschappen.

noem ze nog eens!

1.2 Dorpen en steden

Waarom ontstaan er in Mesopotamië stedelijke gemeenschappen?

Waarom ontstaan er in Mesopotamië stedelijke gemeenschappen?

- Boeren in dit gebied deden aan irrigatielandbouw, waardoor de landbouw erg succesvol was.

- Boeren die erg grote opbrengsten hadden werden belangrijker dan anderen en werden vaak de leider / koning van de groep.

- Voedsel werd opgeslagen en omdat er genoeg voedsel was groeide de bevolking.

- Niet iedereen hoefde daarom nog als boer te werken en er ontstonden ook andere beroepen.

- Deze gemeenschappen werden steeds groter en werden dorpen en steden,

- Deze dorpen en steden waren hierarchisch opgebouwd (verschillende standen)

Wat is irrigatielandbouw?

Wat zijn de kenmerken van de  stedelijke gemeenschappen uit de tijd van jagers en boeren?

- De bekendste stedelijke samenlevingen vindenwe in Mesopotamië en Egypte.

- Hierarchisch opgebouwd.

- Irrigatielandbouw

- Polytheïsme (meer godendom)

- Ontwikkeling van het schrift:  de behoefte om wetten/afspraken etc op te schrijven ontstond.

- Spijkerschrift (Mesopotamië) en hierogliefen (Egypte)

1.3 Egypte een van de eerste staten

Waarom kan Egypte een staat worden genoemd?

- Als stadstaten gaan samenwerken wordt het grondgebied steeds groter. Als dit gebied onder leiding van een persoon komt noemen we dit een staat. (er gelden overal dezelfde regels en wetten)

- Rond 2950 v Chr verovert farao Narmer van Beneden-Egypte ook het noorden, zo wordt Egypte één grote staat.

Op welke wijze behielden de farao's hun macht?

1. Met behulp van ambtenaren en het leger: zij zorgden dat wetten werden nageleefd en beschermden tegen aanvallen van buitenaf.

2. Via een belastingsysteem: Inwoners betaalden belasting om de ambtenaren en het leger te betalen.

3. Door de Goden aangewezen: Farao werd gezien als de zoon van oppergod Ra, hij kon bemiddelen tussen de gewone man en de goden. Hij was dus heel belangrijk om naar te luisteren. Want voor goede oogst was je afhankelijk van de goden.

4. Verering: reclame om aan zijn volk te laten zien hoe belangrijk hij was.

Kenmerken van de Egyptisch cultuur m.b.t. religie, leven en dood.

- In Egypte had men goden voor allerlei verschillende zaken. (polytheïsme = meergodendom)

- goden hadden het uiterlijk van mens en dier gecombineerd

- met het brengen van offers probeerde men de goden gunstig te stemmen

- Egyptenaren geloven in een leven na de dood in het dodenrijk. 

- Omdat de ziel van de dode iedere dag terugkeerde op aarde en dan moest aansterken in het lichaam moest dat lichaam van de dode goed bewaard worden (mummificeren)

- Hoe rijker je was hoe uitgebreider versierd je sarcofaag was en hoe meer grafgiften je mee kreeg. (een simpele boer werd gewoon in een kuil begraven, een farao in een prachtige versierde pyramide.