3.6 - Opvoeding of aanleg

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Zitten op je eigen plek

Telefoon niet zichtbaar

Boek+schrift op tafel

Planning

Woensdag - Herhaling 3.1 - 3.4

Donderdag (2x) - 3.5 uitleg + opdrachten

Vrijdag - 3.6

Volgende week: Herhaling, oefenen

Daarna: 1 vragen les, vervolgens daarna toetsweek

Thema 3 - Genetica

LessonUp klas: rplzz

Online boek: 532446

Thema 3 - Genetica

3.1 - Fenotype en genotype

3.2 - Genenparen

3.3 - Monohybride kruisingen

3.4 - Geslachtschromosomen

3.5 - Speciale manieren van overerven

3.6 - Opvoeding of aanleg

3.6 - Opvoeding of aanleg

Bladzijde 208

BiNaS: 

Doelen van deze paragraaf

Je kan uitleggen wat het belang van tweelingonderzoek is voor de genetica

 Je kan verklaren waarom overerving soms anders loopt dan je verwacht

Nature vs. nurture

Wie heeft er van gehoord?

Nature-nurture debat

• Nature: alleen je DNA bepaalt hoe je bent
• Nurture: alleen je opvoeding bepaalt hoe je bent

Hoe zou je dit nou kunnen onderzoeken bij mensen?

Tweelingenonderzoek

Laten zien in hoeverre eigenschappen:

• erfelijk zijn of 
• door het milieu bepaald worden blijkt vaak uit tweelingonderzoeken.
  

Eeneiïge tweelingen:

• hetzelfde DNA 
• niet altijd hetzelfde milieu.
• Welke eigenschappen verschillen?

Tweeling onderzoek

	Eeneiige tweeling	Twee-eiige tweeling	Eeneiige tweeling
Omgeving	Zelfde gezin	Zelfde gezin	Ander gezin
Informatie	Effect omgeving/ controle	Effect genen	Effect omgeving

Maar hoe beïnvloedt je omgeving je fenotype?

Epigenetica

Je DNA is in alle cellen hetzelfde

Niet alles komt overal tot uiting -> geen haarkleur/oogkleur in je huid

Genen kunnen uit/aan worden gezet

Epigenetica

bestudeert het mechanisme dat verantwoordelijk is voor het aan- en uitzetten van allelen en de invloed van milieufactoren hierop.

hongerwinter

 Epigenetica

Epigenetica

Bepaalde genen kunnen aan- of uit tijdens het leven (bijv. grauwe huid door roken)

Of een gen aan of uit staat is erfelijk -> kan worden doorgegeven!

Aan het werk

Maken: tot en met opdracht 78

Daarna: voorbereiding tentamen

Volgende week woensdag maken we de examenopgaven vanaf blz 224