Stadswandeling Zutphen

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Stadswandeling Zutphen

Zutphen

De naam Zutphen komt voor het eerst voor in 1059. Oppidum Sutphaniensis is de kleine gemeenschap op de plaats waar de Berkel in de IJssel uitmondt. Het was een gunstige plek op een kleine zandophoging terwijl het omringende gebied uit laaggelegen veengrond bestond.

Culturele activiteit 3

Alleen of met zijn tweeën ga je vandaag door de stad lopen. Deze les wordt bekeken door de docent en op je antwoorden wordt je beoordeeld.

Je gemaakte foto's moet je daarnaast in het online kunstdossier toevoegen. Bewaar ze dus goed!

Stolpersteine

Tijdens de wandeling door Zutphen kom je Stolpersteine tegen. De struikelstenen zijn een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het is een over geheel Europa verspreid monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme. Fotografeer er sowieso 2.

Wijnhuistoren

We starten de tour op de plek die in de middeleeuwen het centrum van de stad was. Bij de herberg die hier voor het wijnhuis stond verzamelden burgers zich om ten strijde te trekken of om te luisteren naar muziek. Het stadsbestuur ontving er haar gasten en er vonden zelfs executies plaats. 

Carillon

De 48 klokken in de toren stammen uit de 17e eeuw. Tijdens de markt op donderdag en zondag speelt de Beiaardier tussen 11 en 12 uur. Vroeger werden de klokken ook als brandalarm gebruikt.

De bezetters hebben de oude klokken in 1943 gevorderd  tijdens de Tweede Wereldoorlog.

1920

Op 27 januari 1920 sloegen de vlammen uit de koepel van de Zutphense Wijnhuistoren. De toren werd onthoofd, het carillon ging grotendeels verloren en het gebouw raakte zwaar beschadigd. De brand ontstond ‘s nachts bij de buurman van het Wijnhuis, handelaar en fietsenmaker Van Kempen. Die sloeg alarm en zei dat het een ongeluk was. De rechter geloofde hem niet en oordeelde anders: brandstichting. Van Kempen ging voor acht jaar achter de tralies.

1945

Deze foto is gemaakt enige dagen na de bevrijding. Het Wijnhuis naast de toren, was nog intact gebleven tijdens de intocht van de Canadezen. Toen bleken er Duitse sluipschutters in achtergebleven te zijn die op feestende bewoners op de Markten schoten. Vervolgens hebben de Canadezen het Wijnhuis met vlammenwerpers in brand geschoten en de sluipschutters gedood.

Waardoor ging de wijnhuistoren in 1945 opnieuw in vlammen op?

Restauratie

Gelukkig is het gebouw en de Wijnhuistoren tot 2x toe gerestaureerd en zijn er nieuwe klokken gekocht.
Maak de volgende foto van het gebouw na en lever deze via deze 

les in.

Bewaar de foto voor in je kunstdossier!

Foto opdracht

Zoek dezelfde plek / hoek waar vanuit deze foto uit 1945 is gemaakt en maak de foto na.

Foto
opdracht

De Markten

De handel in producten als zout, granen, vis, hout, wijn, bier, dierenhuiden en lakens bloeit vanaf 1250. Het vervoer gaat grotendeels over zee en over rivieren, met koggeschepen van vijftien tot dertig meter lang. 
Zutphen sluit zich aan bij de Hanze, een samenwerkingsverband tussen kooplieden uit verschillende steden die dezelfde producten verhandelen. Door samen te werken kunnen zij de kosten drukken, gezamenlijk en daarom veiliger reizen, op grotere schaal inkopen of verkopen en zich als groep verzetten tegen beslissingen van machtige landsheren.

De Hanzesteden werden door de samenwerking erg machtig. Hierdoor konden de Hanzesteden samenwerken met steden in bijvoorbeeld Duitsland, Noorwegen en Polen. De steden groeien en bloeien, versterken hun stadsmuren, breiden hun havens uit en worden verfraaid met koopmanshuizen, pakhuizen en kantoren. 

De Groenmarkt

Op de Groenmarkt staan nog de mooie koopmanshuizen die in de tijd van de Hanze zijn gebouwd.

De 14e eeuw werd ook wel de gouden eeuw van Zutphen genoemd.

Loop via de Groenmarkt naar de IJssel.

Op 1 van de koopmanshuizen op de Groenmarkt zie je nog een verwijzing naar de handel met een Zweden. Maak een foto van deze gevel.

Loop stroomopwaarts over de IJsselkade. Deze kade en witte huizen zijn gebouwd na de afbraak van de vestingmuren in 1874.

Rivieren speelden een belangrijke rol in het alledaagse leven in Zutphen. Totdat in de regio spoorwegen en verharde doorgaande wegen werden aangelegd, was het water de belangrijkste vorm van transport. 

Welke rivieren komen hier samen?

1. De IJssel & de Rijn
2. De Reest & de Berkel
3. De Rijn & de Reest
4. De Berkel & de IJssel

Op de IJsselkade staat sinds 2018 een bronzen beeld van Ida Gerhard. Zonder sokkel, zodat je naast haar kunt staan. Ze maakte gedichten en is in Zutphen overleden.

Maak een selfie met Ida Gerhard.

De Tachtigjarige Oorlog

Zutphen was eeuwenlang ommuurd door vestingwerken, die de vijand buiten de stad moesten houden. 

Op 16 november 1572 marcheerden de Spaanse troepen echter door de Spaanse poort de stad binnen. De opdracht zou zijn om de stad uit te moorden.

De moord op Zutphen

Honderden burgers werden naakt en mishandeld de ijskoude IJssel in gedreven. 

De huizen werden geplunderd en tenslotte werd de stad op 8 plaatsen tegelijk in brand gestoken.
De huizen waren nog veel van hout gemaakt.

Vestingwerken

In de 17e eeuw begon Zutphen de vestingwerken te verbeteren. Het bolwerk  aan de IJsselkade 'de bult van keltjen' is nog goed te zien.  Het is rond 1600 gebouwd in opdracht van Prins Maurits. Loop eromheen en bekijk het kanon.

Kanon

Het kanon is in 2018 hier geplaatst. 

Gelukkig is hij net als de vestingwerken niet meer nodig.

Het kanon is in 2018 hier geplaatst.

Gelukkig is hij net als de vestingwerken niet meer nodig.

Maak een foto op deze uitbouw van de verdedigingsmuur. "bult van keltjen"

Loop naar de Walburgiskerk.

Links zie je de Bourgonjetoren. Deze stadsmuurtoren is in 1457 gebouwd om kanonnen af te vuren.  Het theekoepeltje in 1742.

 's Gravenhof. 

Je staat nu op en centrale deel van het vroegere Zutphen. Meer dan 1000 jaar geleden werd hier al recht gesproken en was er de markt.

De stad werd toen beschermd door een ringwal.

Walburgiskerk

De kerk is waarschijnlijk in 1100 gebouwd. Verschillende keren is de kerk verbouwd en de toren verhoogd. In 1948 is de toren afgebrand.

Je ziet het oude (1371) en het nieuwe stadhuis (1999) tegenover elkaar staan.

Van welk materiaal is het nieuwe stadhuis gemaakt?

Baron van Heeckeren liet de koepel naast het stadhuis bouwen in 1697. Met welk materiaal is de koepel ingelegd?

Maak een foto van de binnenkant van de koepel.

Ben je onderweg de struikelstenen tegengekomen? Hoe oud zijn de mensen geworden en waar woonden ze?

Einde van de stadswandeling :)

Bewaar je foto's en antwoorden in een word document en zorg ervoor dit bestand in je kunstdossier staat!