5V H14 netvlies en hersenen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Het netvlies en de hersenen

5 vwo

Hoofdstuk 14

Paragraaf 4

Vandaag

Programma

1. Herhaling 14.4 - Het netvlies en de hersenen
2. Zintuigcarrousel 
3. Nabespreking zintuigcarrousel

Belangrijke concepten 14.4

Ik kan.. 

• de bouw en de werking van de twee typen lichtreceptoren, staafjes en kegeltjes, in het netvlies beschrijven
• de opbouw van het netvlies beschrijven en het belang van de gele vlek aangeven
• verklaren hoe kleurwaarneming tot stand komt via schakelingen naar ganglioncellen in het netvlies

Het netvlies

Gele vlek: centrale deel netvlies met alleen kegeltjes.

Hiermee kun je het scherpst zien.

Blind vlek: plek waar de bloedvaten en axonen het oog verlaten. Met dit stuk netvlies kun je niet zien.

Staafjes                            Kegeltjes

Lichtgevoeligheid hoog

Zwart/ wit

Meerdere staafjes per zenuwcel (wazig beeld)

Buiten gele vlek

Geven neurotransmitter af als er GEEN licht op valt

Lichtgevoeligheid laag

Kleuren (groen, blauw, rood)

Eén zenuwcel per kegeltje (scherp beeld)

Vooral in gele vlek

Geven neurotransmitter af als er GEEN licht op valt

Staafjes - rhodopsine                            

Rhodopsine valt uiteen in retinal en opsine als er licht op valt.

Signaalcascade (waterval) -> Na+ poorten sluiten -> 

hyperpolarisatie -> hoeveelheid neurotransmitter daalt.

Lage prikkeldrempel -> er is maar weinig licht nodig om 

rhodopsine uiteen te laten vallen. 

Na belichting wordt rhodopsine weer terug gevormd en kan het 

staafje weer opnieuw belicht worden.

Nachtblindheid: terug vorming rhodopsine is verstoord - duurt langer.

Staafjes - pixels                            

Veel staafjes geven samen informatie door

aan één oogzenuwcel = receptief veld.

Hierdoor wordt de zenuwcel snel geprikkeld, 

er hoeft maar één staafje de prikkeldrempel te

bereiken.

Je kunt alleen niet erg scherp zien -> laag

scheidend vermogen.

Kegeltjes - fotopsine

Fotopsine valt uiteen als er licht op valt. 

Signaalcascade (waterval) -> Na+ poorten sluiten -> 

hyperpolarisatie -> hoeveelheid neurotransmitter daalt.

Hoge prikkeldrempel -> er is veel licht nodig om fotopsine 

uiteen te laten vallen.

Drie verschillende vormen van fotopsine:

gevoelig voor blauw, groen of rood licht.

Kleurenblindheid

Kleurenblindheidsbril

Filtert de golflengtes waar de grootste overlap zit uit het spectrum.

Er daardoor meer onderscheid tussen rood en groen en de kegeltjes reageren hier daarom verschillend op -> meer kleuren.

Kegeltjes - pixels                            

Kegeltjes zitten maar met enkelen op één 

neuron geschakeld. 

Hierdoor kun je met je kegeltjes scherp zien.

Vooral in de gele vlek is de dichtheid kegeltjes

hoog -> hoog scheidend vermogen.

Zintuig carrousel

- Spierreceptoren

- Tastzintuigen

- Gehoorgevoeligheid

- Gevoeligheid oog voor vorm en kleur

- Adaptatie vermoeidheid van het oog

en nog veel meer..

Nabespreking

Huiswerk voor volgende les

Lezen en maken: toepassen 'Magische zintuigen'