3.4 Bevolking: spreiding, samenstelling en groei

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma

- Nakijken werkblad 3.4

- Herhaling/uitleg 3.4

1

1a Economisch: kinderen helpen mee op het land; zijn belangrijk als oudedagvoorziening

Soc.-cult.: veel kinderen geeft aanzien

Rel.: godsdiensten propageren vaak het krijgen van kinderen

b. Geboorten / aantal inwoners * 1000

c. Nat. Bev. Groei: geboortes – sterftes

Tot. Bev. Groei: geboortes – sterftes + immigratie – emigratie

d. 40 ‰

e. 15 ‰

f. Een piramide. Er werden zoveel kinderen geboren dat de basis van de grafiek  breder werd.

g. Een dalend geboortecijfer en een dalend sterftecijfer

h. Hoe rijker hoe hoger de fase in het demografisch transitiemodel. 

2

2a. Daar werden ze met rust gelaten door de blanken, omdat deze gebieden economisch niet interessant waren.

b. Een kind van witte en zwarte ouders.

c. fase 1

d. Om te werken op plantages. 

3

3a. aantal inwoners / oppervlakte van het land

b. Lima, Santiago, Sao Paulo, Rio de Janeiro, Buenos Aires, Bogotá

c. Historisch: daar vestigden zich de koloniale machten.

Fysisch-geografisch: andere delen zijn vaak te hoog, te nat, te droog

d. Bijv. om een eenheid te smeden in het land

Omdat veel bestaande steden veel stedelijke problemen hadden door de enorme groei van de bevolking. 

Bevolkingsdruk

''De mate waarin de bewoners van een gebied beslag
leggen op de aanwezige ruimte en kringlopen
(natuurlijke mogelijkheden)''

Bevolkings-spreiding

Bevolkingsdruk hangt af van de draagkracht van een gebied:

• Klimaat
• Bodemkwaliteit
• Beschikbaarheid water

Bevolkingsdruk

De intensiteit (mate) waarin de inwoners van een gebied beslag leggen op de aanwezige ruimte en kringlopen.

Draagkracht

Het maximaal aantal mensen dat op een gebied of op aarde kan leven zonder schade aan te richten aan het ecosysteem.

Waarom zijn grote delen van Zuid-Amerika dunbevolkt?

• Gebergten bemoeilijken bereikbaarheid
• Tropisch regenwouden bemoeilijken bereikbaarheid
• Onvruchtbare bodems

Dunbevolkte gebieden verklaard

Indianen

Waar?

1. Langs rivieren in het Amazonegebied

2. Hogere delen Andes

Verklaring?

1. Beschikbaarheid van zoet water en voedsel

2. Koeler klimaat => geschikt voor gewassen als aardappelen, tarwe, mais

1

2

Hoogteligging en gewassen in de Andes

Europese kolonisten

Waar?
1. Lagere delen Andesgebergte
2. Kustzone en monding rivieren

Verklaring?

1. Valleien geschikt voor tropische handelsgewassen zoals koffie, suiker en cacao

2. Goede bereikbaarheid i.v.m. handel

2

1

Centrum-periferie model

Bevolkings-samenstelling

Bevolkingsgroepen

• Indianen
• Europeanen

• Afrikanen (slaven)

• Aziaten (contractarbeiders)

Mestiezen

Bevolkingssamenstelling

Door het samenwonen van zoveel mensen met een verschillende etniciteit, is de samenleving van Zuid-Amerika erg gemestizeerd.

Mesties: Afstammeling van Indiaanse en blanke voorouders

Mulat: Afstammeling van een zwarte en blanke voorouders

Demografisch transitiemodel

In welk fase van het demografisch transitiemodel zitten de meeste landen van Zuid-Amerika?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Wat valt je op?

Wat valt je op?

Demografische

ontwikkeling

Veel Zuid-Amerikaanse landen in de jaren '70 nog in fase 2, nu vooral in fase 3.

Verklaring voor deze opschuiving?

• Stijgende welvaart
• Scholing
• Verstedelijking
• Rol media (vooral soaps) in gezinsplanning

Wat is het meest verstedelijkte continent?

1. Afrika
2. Azië
3. Europa
4. Zuid-Amerika

1960

2010

Verstedlijking

Z.-A. = meest verstedelijkte continent (84%).

Na 1950 snelle verstedelijking door:

• Mechanisering landbouw
• Opkomst industrie in steden

Wat zijn de gevolgen van deze snelle verstedelijking?

Verstedelijking

Wat is het algemene verband tussen de

verstedelijkingsgraad en het verstedelijkingstempo?

Verstedelijkings-graad

Zuid-Amerika is het meest verstedelijkte continent ter wereld.

Oorzaken snelle verstedelijking (na 1950).
Door mechanisatie:

• Uitstoot landbouwarbeiders (platteland)
• Opkomst industrie (in de stad)

Verstedelijkings-tempo

Gevolgen van deze snelle verstedelijking:

• Het ontstaan van megasteden (met favela's).
  
• Toename bevolkingsdichtheid in kustzone, maar na 1980 vlakt dit af.
  
• Na 1980 vooral snelle groei middelgrote steden omdat de megasteden vol raakten.

La Paz > El Alto (Bolivia)

El Alto is een favela (sloppenwijk): grote informele sector, overbelasting infrastructuur richting La Paz, onveilig gevoel vrouwen.

Oplossing: kabelbaan tussen La Paz & El Alto (bron 17)

Rio de Janeiro