Taalvaardig deel 3

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Taalvaarig deel 3

WB p. 122 - 126 - 127

1. Spelling: klinkerbotsing, koppeling, trema

• ongeleed woord = een woord dat niet verder kan opgesplitst worden
  bijv.: paard
  
• afleiding = een woord dat van een ander woord is afgeleid door een stukje toe te voegen, een voor- of achtervoegsel. Het stukje dat je toevoegt kan niet zelfstandig bestaan. 
  bijv.: paard + je, ont + slaan, ge + slag + en (circumfix)
• samenstelling = een combinatie van twee of meerdere woorden die zelfstandig kunnen bestaan . 
  bijv.: paarden + sport, multiple + choice + vraag

boom

kerstvakantie

vrouwelijk

onbeleefd

handboek

school

samenstelling

ongeleed woord

afleiding

Mee (?) eten is een ...

1. afleiding, dus schrijf ik meeëten
2. ongeleed woord, dus schrijf ik meeëten
3. samenstelling, dus schrijf ik mee-eten
4. geval zonder klinkerbotsing, dus schrijf ik meeeten

auto (?) ongeval is een ...

1. afleiding, dus schrijf ik autoöngeval
2. ongeleed woord, dus schrijf ik autoöngeval
3. samenstelling, dus schrijf ik auto-ongeval
4. geval zonder klinkerbotsing, dus schrijf ik autoongeval

jury (?) uitspraak is een ...

1. afleiding, dus schrijf ik juryüitspraak
2. ongeleed woord, dus schrijf ik juryüitspraak
3. samenstelling, dus schrijf ik jury-uitspraak
4. geval zonder klinkerbotsing, dus schrijf ik juryuitspraak

co (?) ouderschap is een ...

1. afleiding, dus schrijf ik coöuderschap
2. ongeleed woord, dus schrijf ik coöuderschap
3. samenstelling, dus schrijf ik co-ouderschap
4. geval zonder klinkerbotsing, dus schrijf ik coouderschap

politie (?) officier is een ...

1. afleiding, dus schrijf ik politieöfficier
2. ongeleed woord, dus schrijf ik politieöfficier
3. samenstelling, dus schrijf ik politie-officier
4. geval zonder klinkerbotsing, dus schrijf ik politieofficier

ge (?) inventariseerde is een ...

1. afleiding, dus schrijf ik geïnventariseerde
2. ongeleed woord, dus schrijf ik geïnventariseerde
3. samenstelling, dus schrijf ik ge-inventariseerde
4. geval zonder klinkerbotsing, dus schrijf ik geinventariseerde

Oplossingen rest oefening 2

Oefening 7: 

Vul het ontbrekende woord in de uitdrukking in.

a) Als puntje bij [...] komt.

Als puntje bij paaltje komt.

= als het erop aankomt

b) reilen en [...]

reilen en zeilen 

= zoals het is, de dagdagelijkse werking

c) kommer en [...]

kommer en kwel 

= hopeloze ellende, narigheid

d) De tering naar de [...] zetten.

De tering naar de nering zetten.

= de uitgaven afstemmen op de inkomsten, niet veel geld uitgeven omdat je ook niet veel geld hebt

e) Steen en [...] klagen.

steen en been klagen

= geweldig klagen

f) Paal en [...] stellen aan ...

paal en perk stellen aan iets 

= een einde maken aan iets negatiefs, er voor zorgen dat het stopt

g) gepokt en [...]

gepokt en gemazeld

= iemand met heel veel ervaring, die al heel veel heeft meegemaakt

h) willens [...]

willens nillens 

= goed of kwaadschiks, of je het wil of niet

i) Lief en [...] delen.

Lief en leed delen 

= goede en slechte dagen met elkaar delen

j) door schade en [...]

door schade en schande

= door nadeel of verlies te lijden

'Door schade en schande wordt men wijs.'

Oefening 9: woordenschat -Latijn  in het Nederlands

Duid telkens de juiste betekenis aan.

manu militari

1. op een vredelievende wijze
2. door geweld te gebruiken, het leger in te zetten

persona non grata

1. een ongewenst persoon
2. een populair persoon

tabula rasa

1. helemaal opnieuw beginnen
2. op het einde van een verhaal beginnen

ad rem

1. iemand persoonlijk aanvallen
2. gevat, zonder rond de pot te draaien

mens sana in corpore sano

1. de juiste persoon op het juiste ogenblik
2. een gezonde geest in een gezond lichaam

ad hoc

1. tijdelijk
2. afgestemd op een specifiek geval of situatie

conditio sine qua non

1. een essentiële voorwaarde
2. een voorwaarde die niet van toepassing is

lapsus linguae

1. een tongval of verspreking
2. een taalfout

dura lex, sed lex

1. Ook al is de wet slecht, je moet hem opvolgen.
2. Ook al is het een strenge wet, je moet hem opvolgen.

ad libitum

1. zoveel als je wil
2. tot op de bodem

Maak nu oefening 9

Oplossing oefening 9:

a) lapsus linguae                                               h) persona non grata

b) manu militari                                                  i) conditio sine qua non

c) mens sana in corpore sano                     j) dura lex, sed lex

d) ad hoc

e) ad rem

f) ad libitum

g) tabular rasa    

Op een score van 1 tot 10, hoeveel zou je aan deze les geven? Heb je opmerkingen of tips?