1.1 Nomaden + 1.2 Schriftelijke bronnen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Geschiedenis

Introductie

1.1 Nomaden + 1.2 Schriftelijke bronnen

Geschiedenis

De Prehistorie

Wat klopt er niet aan deze afbeelding?

Wat klopt er niet aan de afbeelding?

Leerdoel

Aan het eind van deze les: 

• Weet je waar de mens vanaf komt.
  
• Kun je uitleggen hoe de homo sapiens is ontstaan.
• Weet je wat neanderthalers zijn.
• Je weet wat het verschil tussen geschreven/ongeschreven/primaire/ secundaire bronnen zijn.
• Je kunt verschillende onderdelen van de levenswijze van jagers-verzamelaars beschrijven.

Interactieve Video: 

Hoe is de de eerste mens ontstaan?

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo

De Tijd van Jagers en Boeren is van...

1. 10.000 v.C. – 3000 v.C.
2. 3000 v.C. – 500 n.C.
3. 500 n.C. – 1000 n.C.
4. 1000 n.C. – 1500 n.C.

Interactieve Video

Hoe is de de eerste mens ontstaan?

00:18

Australopithecus

00:31

homoniden

00:59

homo erectus

01:12

homo sapiens

01:22

De eerste mensachtigen woonden in Afrika.
Waarom juist in dit deel van de wereld?

01:58

De naam homo sapiens betekent 'wijze mens'.
Waarom is deze naam goed gekozen?

02:43

Homo sapiens verlaat Afrika,
terwijl het klimaat toch beter wordt.
Waarom zouden ze dan tóch ergens anders naartoe gaan?

04:03

Wat is juist?

1. De Cro-magnonmens is een homo sapiens
2. De Neanderthaler is een homo sapiens

05:29

Homo sapiens en Neanderthaler
hebben samen kinderen gekregen.
De moderne mens heeft daardoor een
paar dingen van de Neanderthaler meegekregen.
Welke denk je dat het is?

1. Sommige mensen hebben heel veel lichaamshaar.
2. Sommige mensen hebben geen kin.
3. Sommige mensen hebben rood haar.
4. Sommige mensen kunnen goed jagen.

07:29

De eerste mensen

• Homo betekent mens
• Eerste rechtoplopende aapmens: 4 miljoen - 2 miljoen jaar geleden)
• Homo erectus: 'rechtopgaande mens' (1,9 miljoen - 140.000 jaar geleden)
  
• Homo sapiens: 'moderne mens' (200.000 jaar geleden tot nu
• Homo neanderthalensis: 'Neanderthaler' (275.000 - 20.000 jaar geleden)

Het idee dat er altijd maar 1 "menssoort" tegelijk op de aarde rond heeft gelopen waaruit wij zijn ontstaan klopt dus niet. Er waren meerdere soorten tegenlijk.

Welke vragen heb je nog over het ontstaan van de moderne mens?

Waarom noemen we deze tijd de prehistorie? (voor de geschiedenis)

1. Omdat we er eigenlijk niets van weten
2. Omdat deze mensen het schrift nog niet hadden uitgevonden
3. Omdat het voor de oudheid was
4. Omdat deze mensen geen landbouw bedreven

Prehistorie

• Historie = geschreven geschiedenis

• Pre = voor

• Tijd vóór dat mensen konden schrijven 

Bronnen

Overblijfselen uit het verleden.
OF 
Geven informatie over het verleden.

Bij geschiedenis onderzoeken en beschrijven we het leven van mensen. Maar hoe komen we aan informatie over mensen die honderden jaren geleden leefden? Mensen laten tijdens hun leven bewust en onbewust sporen achter. Deze sporen noemen we ook wel bronnen. Door deze bronnen goed te bestuderen, komen we aan informatie over (het leven van) mensen uit het verleden...

Prehistorie

• De prehistorie eindigt niet overal ter wereld op hetzelfde moment!

• Als een volk een schrift ontwikkelt dan begint voor dat volk de historie en eindigt de prehistorie

prehistorie

Historie

Direct/primair

Indirect/secundair

Naast geschreven en ongeschreven bronnen kennen we ook directe en indirecte bronnen.

Je hebt bronnen die informatie geven over een persoon of een gebeurtenis die zijn gemaakt in de tijd van de persoon of gebeurtenis zelf. Bijvoorbeeld: een dagboek van een Middeleeuwse monnik waarin hij zijn dagelijkse leven beschrijft. Dit noemen we een directe bron.

Een indirecte bron is gemaakt na de gebeurtenis of na de persoon waarover hij informatie geeft. Bijvoorbeeld een boek over het leven van Middeleeuwse monniken dat geschreven in is 1900. Dit is dus een indirecte bron.

Geschreven

Ongeschreven

Secundaire bronnen

Primaire bronnen

Geschreven bronnen 

Ongeschreven bronnen

Versleep de afbeeldingen naar de juiste box.

Jager-verzamelaars

• Leven van de natuur

• Mannen: jagen (ook: vissen)

• Vrouwen: verzamelen van bessen, noten enz.

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen (ongeveer 30-50 mensen)

• Geen vaste woonplaats: nomaden

• Trekken achter hun eten aan
  
• Eenvoudige woningen: hutten/grotten

• Weinig bezittingen

Weinig bezittingen...
maar wat bepaalde dan jouw aanzien in de stam?

Jagers-verzamelaars

• Jagers en Verzamelaars leefden 14.000 v. Chr vlakbij het poolgebied.
• Ze waren Nomaden: ze leefden niet op één plek maar trokken rond.
  

• Overdag waren de mannen bezig met jagen, de vrouwen met het verzamelen van bijvoorbeeld planten en noten.
  

Op zoek naar voedsel

Rond 9000 v. Chr. leven mensen als nomaden in de oerbossen in groepen van 20 tot 30 personen.

Het belangrijkste middel van bestaan was:

• jagen, vissen en voedsel verzamelen
  
  

Omstreeks 10.000 v.C. eindigde in Nederland de ijstijd

• oorzaak: verandering van klimaat
• gevolg: ijs smelt en plantengroei werd mogelijk

--> samenleving van jagers- verzamelaars ontstaat

Natuurgodsdienst

Godsdienst waarbij mensen geloven dat er speciale krachten
zijn in de natuur die kunnen zorgen voor zaken als geluk en ongeluk.

Grafgiften

• Wapens werden in het graf gelegd. Waarom zouden ze dat doen?

•  Sommige mensen werden simpel begraven, anderen met grootse graven. Waarom?

Levenswijze van de jagers-verzamelaars:

Levenswijze van de jagers-verzamelaars:

Heb je nog vragen? Stel ze hier!

Wat zijn de belangrijkste dingen die je geleerd hebt?