Les 2 Paragraaf 1.1 Machtige mannen in de Republiek (A)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Wel op tafel:

Map

Pen

Feniksboeken

Welkom bij de Geschiedenisles ZM2C!

Niet op tafel:

Telefoon of Zakkie

Laptop

Tas

Warming-up: Schrijf de antwoorden in je schrift:

1. In welke eeuw zit het jaar 1744? En 403? En 1699?

2. Welk tijdvak gaan we behandelen tijdens deze periode?

3. Hoe lang duurde de oorlog van Nederland tegen Spanje?

In deze periode behandelen we vooral de:

1. 15e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 18e eeuw

Welk woord hoort er NIET bij?

1. Columbus
2. Amerika
3. 1492
4. Azië

Welk woord hoort er NIET bij?

1. Katholiek
2. Koning
3. Spanje
4. De Nederlanden

Programma deze les:

1. Startvragen / Warming-up
2. Lesdoelen
3. Aantekeningen opfrissing afmaken
4. Filmpje + vragen
5. Uitleg/aantekeningen Macht in de Republiek
6. Opdrachten maken

Lesdoelen

Hoofddoel:

Je kunt uitleggen hoe de macht in elkaar zat in De Republiek

Lesdoelen

Hoofddoel:

Je kunt uitleggen hoe de macht in elkaar zat in De Republiek

Subdoelen:

... Kun je uitleggen wat regenten zijn en hoe zij aan belangrijke banen kwamen.

... Kun je uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd.

... Kun je beschrijven hoe de moderne staatsinrichting van Nederland eruit ziet.

Columbus verovert Amerika

1492

Portugezen gaan ook naar Azië om te handelen

De Nederlanden zijn in conflict met Spanje: de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)

De Republiek wil dan ook naar Azië! 

Voorkennis:

1. Columbus verovert Amerika
2. Portugezen gaan ook naar Azië om te handelen
3. De Nederlanden zijn in conflict met Spanje: de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) Omdat: religieus, economisch, politiek
4. In 1588 wordt De Republiek onafhankelijk
5. De Republiek wil dan ook naar Azië!

Maak opdracht 1 (werkboek blz. 4) 

IN STILTE!

De gewesten

7 gewesten: 

Zeeland, Holland, Utrecht,

Gelderland, Overijsel,

Groningen, Friesland

• De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Regenten

• Het bestuur van de gewesten en steden in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden was in handen van regenten.

• Regenten zijn een kleine groep zeer rijke families

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
  
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

1. Zeeland

2.  Holland

3. Utrecht

4. Gelderland

5. Overijssel

6. Groningen

7. Friesland

Regenten

17e eeuw:

De Staten-Generaal

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen.
• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar
• De voorzitter/leider van de Staten-Generaal was de raadspensionaris
• de Stadhouder (oranje) leidde het leger en de vloot. 

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Film Michiel de Ruyter

Staten-Generaal

1. Zeeland

2.  Holland

3. Utrecht

4. Gelderland

5. Overijssel

6. Groningen

7. Friesland

Regenten

17e eeuw:

Voor wie is de beslissing?
De Republiek moet oorlog voeren tegen Engeland

1. Staten-Generaal
2. Gewestelijke Staten

Voor wie is de beslissing?
De dijken moeten worden opgehoogd in Haarlem

1. Staten-Generaal
2. Gewestelijke Staten

Voor wie is de beslissing?
We moeten stoppen met onderhandelen met Frankrijk

1. Staten-Generaal
2. Gewestelijke Staten

Staten-Generaal

1. Zeeland

2.  Holland

3. Utrecht

4. Gelderland

5. Overijssel

6. Groningen

7. Friesland

Regenten

17e eeuw:

Staten-Generaal

Tweede 

Kamer

Eerste

Kamer

NU:

Maak opdracht 2 t/m 5 (werkboek blz. 5-6) 

IN STILTE!

Lesdoelen

Hoofddoel:

Je kunt uitleggen hoe de macht in elkaar zat in De Republiek

Subdoelen:

... Kun je uitleggen wat regenten zijn en hoe zij aan belangrijke banen kwamen.

... Kun je uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd.

... Kun je beschrijven hoe de moderne staatsinrichting van Nederland eruit ziet.

Verbind de 4 beslissingen aan de juiste staten.

In Friesland zijn te weinig boeren. Wie daar dit jaar een boerderij begint, krijgt gratis een stuk grond.

De Republiek verklaart de oorlog aan Engeland.

De dijk bij het dorp Alblasserdam wordt verhoogd.

Het leger heeft te weinig soldaten. We sturen mensen naar Duitsland om daar soldaten te huren.

Staten-Generaal

Gewestelijke staten

Staten-Generaal

Gewestelijke staten

Legeraanvoerder

Voorzitter Staten-Generaal

Regenten

Raadspensionaris

Stadhouder

Vertegenwoordigers 7 gewesten

Sleutelwoorden:

1. Republiek bestond uit 7 Gewesten
2. De Gewesten werden bestuurd door Gewestelijke Staten
3. De bestuurders waren regenten, uit rijke families
4. Militaire zaken en buitenlandse zaken van de hele Republiek werden bepaald door de Staten-Generaal 
5. De Raadspensionaris was de voorzitter van de Staten-Generaal
6. De Stadhouder (afkomstig uit de familie Van Oranje) was de baas van het leger

Van Oldenbarnevelt

• De Republiek is in oorlog met Spanje  sinds 1568.  De schelde werd afgesloten door de Nederlanders.
• Na bijna 40 jaar vechten besloten de Nederlanders en de Spanjaarden wapenstilstand te tekenen: het Twaalfjarig bestand. (1609-1621).
• Hierom wilde Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt bezuinigen op het leger, het geld kon beter besteed worden aan de handel en het aflossen van schulden.
  
• Stadhouder Maurits (opvolger van zijn vader: Willem van Oranje) was het daar niet mee eens, een grote vloot en een sterk leger was noodzakelijk volgens hem. Hij kreeg ruzie (over meerdere onderwerpen) met Van Oldenbarnevelt en het lukte Maurits om deze in 1619 te laten onthoofden op grond van landverraad.
  

Eerste stadhouderloze tijdperk

• In 1650 overleed de stadhouder Willem II
• Met de Vrede van Münster (1648) vroegen veel regenten zich af of er nog nodig was een stadhouder aan te stellen. --> men ging verder zonder stadhouder. (Eerste stadhouderloze tijdperk, 1650 - 1672/1675)
  
• Na spanningen met Engeland wordt de vloot versterk door raadspensionaris de Witt, in 1667 brak er een oorlog uit met de Engelsen, deze werd onder leiding van Michiel de Ruyter gewonnen door de Nederlanders.
  

film Michiel de Ruyter

Rampjaar 1672

• In 1672 werd opnieuw de Republiek aangevallen door de Engelsen, dit maal hadden deze hulp van de Fransen en twee Duitse legers. Het land werd dus vanaf drie kanten aangevallen.

De moord op de gebroeders de Witt

• Hoewel Michiel de Ruyter wederom de Engelse vloot wist te verslaan was het landleger te zwak om zowel de Fransen als de Duitsers tegen te houden. 
• Raadspensionaris Johan de Witt kreeg de schuld hiervan, deze had te weinig geïnvesteerd in het landleger volgens sommige. Zowel Johan de Witt als zijn broer, Cornelis de Witt, werden door een woedende menigte de Gevangenenpoort uit gesleurd en gelyncht.
  

De lijken van de gebroeders De Witt door Jan de Baen (1672-1675)

Het Rampjaar (1672)

• Door de dijken in Holland door te steken wisten de Hollanders een verovering door de Fransen te voorkomen.

• Het Rampjaar was bewijs voor vele dat men weer een stadhouder nodig had. En wie anders dan dat een Oranje die rol kon vervullen.

https://www.youtube.com/watch?v=LrJlH1U5ZWg

LB blz. 9

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

... Kun je uitleggen wat regenten zijn en hoe zij aan belangrijke banen kwamen.

... Kun je uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd.

... Kun je beschrijven hoe er twee keer een conflict ontstond tussen de stadhouder en de raadspensionaris.

... Kun je uitleggen wat er gebeurde gedurende het Rampjaar van 1672 en welke gevolgen deze had.

... Kun je verklaren waarom de gebroeders de Witt gelynched werden.

... Kun je beschrijven hoe de moderne staatsinrichting van Nederland eruit ziet.