2.5 - A - De bezetting van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.5 De Duitse bezetting in Nederland

Planning

• Leerdoel
• Opdracht: harde cijfers
• Bezetting van Nederland
• Politiek-bestuurlijke veranderingen
• Sociaal-economische veranderingen
• Mentaal-culturele veranderingen
  
• Fases van de bezetting
• Bronnenopdracht 
• Afsluiting

Leerdoelen 

• Je kunt uitleggen wat er veranderde in Nederland tijdens de Duitse bezetting op politiek-bestuurlijk, sociaaleconomisch en cultureel-mentaal gebied. 
  
  
• Je kunt de vier bezettingsfases herkennen en uitleggen.

• Je kunt twee vormen van verzet uitleggen.

Bezetting Nederland

• Nederland wilde aanvankelijk neutraal blijven.
  
  
• 1940 Duitse troepen vallen Nederland binnen. 
  
  
• Snelle overgave bombardement Rotterdam. 
  
  
• Bezetting:  de verovering van een ander land en het overnemen van de macht. 

Politiek-bestuurlijke veranderingen (1) 

• Afschaffing democratie.
  
  
• Koningin en kabinet vluchtten naar Engeland.
  
  
• Burgerbestuur door Rijkscommissaris Seyss Inquart.
  
  
• Ambtenaren blijven onder Duitse bezetting. (regering geeft daar opdracht toe). 

Politiek-bestuurlijke veranderingen (2) 

• Duitsers zagen Nederlanders als stamverwanten: Germaans bloed.
  
  
• Nederlanders zouden ook te winnen zijn voor nationaalsocialisme.
  
  
• Weinig grote bestuurlijke veranderingen, daardoor was er weinig verzet tegen Duitse overheersing. 

Sociaal-economische veranderingen

• De Nederlandse economie kwam in dienst te staan van de Duitse economie.
  
  
• Vanaf 1942 gedwongen arbeid in Duitsland (arbeidsinzet)
  
  
• Schaarste aan voedsel een kleding: distributiebonnen.
  
  
• Werkloosheid nam af door productie voor Duitsland. 

Mentaal-culturele veranderingen

• Nazificering van de Nederlandse bevolking.
  
  
• Invoering van de 'Kultuurkamer': kunstenaars werden gecontroleerd. 
  
  
• Controle op kranten, radio en verenigingen. 
  
  

Wederzijdse welwillendheid (1940-1941) 

• Afname werkloosheid door Duitse vraag naar producten/arbeidskrachten.
  
  
•  Gewone leven moest doorgaan.
  
  
• Nationaalsocialistische Beweging (NSB) van Anton Mussert groeit nauwelijks. 
  
  
• Eerste gevoelens van armoede: er onstond schaarste aan producten.  Kritiek op controle kunst en pers.

Anti-Duitse stemming en dwang (1941-1942)

• Hardere aanpak van de Nederlanders: nationaalsocialistische propaganda sloeg niet aan: Februaristaking in 1941. Arbeiders komen in opstand tegen de jodenvervolging
  
  
• Invoering van de gedwongen tewerkstelling (arbeidsinzet) 
  
  
• Eerste razzia's: kortdurende acties waarbij bepaalde groepen mensen worden opgepakt. 

Groeiend aantal conflicten (1943-1944)

• Groei van het verzet.
  
  
• - Actief verzet: onderduikers verbergen, persoonsbewijzen vervalsen: 5%
  - Passief verzet: sabbotage, fiets niet inleveren, Radio Oranje luisteren. 
  . 
  
• April/meistakingen: fussileren van leiders.
  
  
• Collaboratie: samenwerking: accomodatie: aanpassing: verzet. 

Totale chaos (1944-1945)

• 1944: Dolle dinsdag/Market Garden.
  
  
• Oproep van regering tot Nederlandse Spoorwegstaking.
  
  
• Aanslagen op Duitse officieren.
  
  
• Razzia's: Putten: alle Nederlandse mannen worden opgepakt en vermoord. 
  
  
• Hongerwinter
  
  

In de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 beschoten leden van de Puttense verzetsbeweging bij de Oldenallerbrug tussen Putten en Nijkerk een auto van de Wehrmacht, omdat ze dachten dat Rauter erin zou zitten. Bij het vuurgevecht kwam een Duitse officier om het leven, twee van de inzittenden – korporaals – wisten te vluchten en een andere officier vluchtte zwaargewond naar een nabijgelegen boerderij, van waaruit hij ook de Duitsers inlichtte. Rauter zat niet in de auto. Als wraak werd op 2 oktober 1944 door de Duitse bezetters een razzia in het dorp Putten uitgevoerd, waarbij 661 mannen en jongens (nagenoeg de volledige mannelijke beroepsbevolking) naar diverse concentratiekampen werden afgevoerd; liefst 540 van hen kwamen daarin om.

De Nederlandse Joden 

• Vanaf de bezetting anti-Joodse maatregelen.
  
  
• 1942 Deportatie van de Joden naar Westerbork (lees: Auschwitz)  
  
  
• 27% keerde terug naar Nederland: 
  - Verzet kwam pas in 1943 op gang.
  - Verzuiling maakte onderduiken moeilijk.
  - Goede bureaucratie.

Bronnenopdracht 

Wat wisten de Joodse mensen in Nederland van hun lot? 

1. Verdeel de bronnen. Lees de bronnen door.
2. Beantwoord daarna de vragen.
3. In tweetallen, 15 minuten.

4. Klassikaal bespreken. 
Klaar? Maak het HW van paragraaf 2.5: 3, 4, 5, 6 en 9

Leerdoelen 

• Je kunt uitleggen wat er veranderde in Nederland tijdens de Duitse bezetting op politiek-bestuurlijk, sociaal-economisch en cultureel-mentaal gebied. 
  
  
• Je kunt het begrip bezetting uitleggen.