Thema 5 Erfelijkheid en evolutie B6 DNA-technieken

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 5 

Erfelijkheid en evolutie

B6

DNA-technieken

Wat gaan we doen?

• Herhalen
• Uitleg B6 DNA-technieken
• Tijd voor huiswerk
  
• Afsluiten

Gen

Celkern

DNA

Chromosomen

Allelen

Door evolutie

1. Past een populatie zich op lange termijn aan op het milieu
2. Kan een individu zich direct aanpassen aan het milieu
3. Ontstaan er fossielen

Wat heb je niet nodig voor evolutie?

1. verandering van het milieu
2. natuurlijke selectie
3. al deze antwoorden heb zijn nodig voor evolutie
4. genetische variatie

In welk tijdperk leefde de laatste gemeenschappelijke
voorouder van slangen en hagedissen?

Deze stamboom is deels gemaakt met behulp van
DNA-sequenties van de verschillende gewervelde
groepen.
Hoe kunnen DNA-sequenties worden gebruikt
om een stamboom te maken? Leg je antwoord uit.

Leerdoelen B6

5.6.1 Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven

Waar of niet?
Rcombinant-DNA-techniek is een voorbeeld van biotechnologie.

1. Waar
2. Niet waar

Spel zelf maar de zojuist genoemde DNA techniek

Crispr-cas kan gerichte wijzigingen in het DNA van een organisme aanbrengen.

Gene-editing: Gen aanpassing

Je kunt de techniek vergelijken met het aanpassen (‘editing’) van tekst. Door enkele letters te veranderen of een woord weg te laten, ontstaat een woord of zin met een nieuwe betekenis.

Cas is de naam van

1. Het oorspronkelijke DNA
2. Het aangepaste DNA
3. Het enzym dat het DNA knipt
4. Het nieuwe stukje DNA

Genetische modificatie vind ik

😒🙁😐🙂😃

Genomics

Genomics: Onderzoek naar al het DNA en genen van een organisme.

Bij kankeronderzoek:

genen van gezond weefsel

worden vergeleken met

tumorweefsel.

Gebruik van DNA

• Misdaadbestrijding
• Familie onderzoek (verwantschap)
• Medisch onderzoek (erfelijke ziekten)
• Fraudeonderzoek
• Data-opslag
• eDNA

eDNA 

(environmental DNA)

Restanten DNA van overblijfselen, zoals poep, dode huidcellen etc dat in de omgeving komt.

Organismen onderzoeken die in een gebied leven zonder ze te vangen.

Zelfstandig aan de slag

• Maak opdracht 1 t/m 7 
  

• Kijk de opdrachten na met het antwoordboek of digitaal
• Oefen de Flitskaarten en check de leerdoelen met de Test Jezelf

Klaar? 

• Lees de Samenhang op bladzijde 154 en maak opdracht 9 als je eerder klaar bent...

Lesafsluiter B6

Hoever mag genetische modificatie gaan?

• Mag je veevoer genetisch aanpassen?
• Mag je voedselgewassen genetisch aanpassen?
• Mag je dieren voor consumptie genetisch aanpassen?
•  Mag je huisdieren genetisch aanpassen?
• Mag je wilde dieren genetisch aanpassen?
• Mag je mensen genetisch aanpassen?
• Met welk doel mag je organismen genetisch aanpassen?

Welke DNA-technieken worden toegepast in de volgende situaties?

bacteriën geschikt maken om insuline te produceren

DNA van landbouwgewassen aanpassen als bescherming tegen ziekten

onderzoeken welke invloed medicijnen hebben op het DNA

ouderschapstest

DNA-test

Genetische modificatie

genomics

crispr-cas

Niet alle organismen fossiliseren even snel. Van welk van de onderstaande dieren zijn waarschijnlij de minste fossielen ontstaan?

1. Slang
2. Vis
3. Octopus
4. Kreeft

Wat is GEEN rudiment bij mensen?

1. Kippenvel
2. Verstandskiezen
3. Navel
4. Blinde darm

Wat klopt over genen en allelen?

1. een gen zit in het DNA een allel op een chromosoom
2. een gen is een eigenschap een allel is een variant van de eigenschap
3. allel en gen zijn synoniemen van elkaar
4. een allel is een eigenschap een gen is een variant van de eigenschap

Bij katten komen de vachtkleuren zwart en rood voor. Zwart is een sterker allel dan rood.
Wat geldt voor het genotype van een zwarte kat?

1. Altijd homozygoot
2. Altijd heterozygoot
3. Homozygoot of heterozygoot

Bij katten komen de vachtkleuren zwart en rood voor. Zwart is een sterker allel dan rood.
Wat geldt voor het genotype van een rode kat?

1. Altijd homozygoot
2. Altijd heterozygoot
3. Homozygoot of heterozygoot

Biotechnologie

Bedenk een argument van een boer voor genetische modificatie van planten

Bedenk een argument van wetenschapper vóór genetische modificatie van mensen

Wat is een fossiel?

1. De afdruk van de poot
2. Het skelet
3. Beide
4. Geen van beide

Wanneer spreek je van verwantschap?

1. Als dieren in hetzelfde leefgebied wonen.
2. Als er overeenkomst is in het DNA
3. Als er overeenkomst is in het dieet (wat dieren eten)
4. Als er geen enkele overeenkomst is tussen dieren.

Welke soorten hebben de meeste verwantschap?

1. Het paard en de hond
2. De hond en de kat
3. Weet niet
4. De kat en het paard

Wat is niet juist over rudimentaire organen?

1. ze duiden op een gemeenschappelijke voorouder
2. ze hebben geen functie meer
3. ze komen niet of nauwelijks tot ontwikkeling
4. ze ontstaan door mutaties

Wat is geen rudimentair orgaan?

1. Het heupbeen bij een walvis
2. De blinde darm bij de mens
3. Het staartbotje bij een kat
4. Het staartbeen bij de mens

Welke groep vormt de nauwst nog levende
verwanten van de vogels?