Verbale en non-verbale communicatie, stemgebruik, gevoelswaarde

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Nederlands

Verbale en non-verbale communicatie

Stemgebruik

Gevoelswaarde

Wat gaan we vandaag doen?

• Verbale en non-verbale communicatie
• Stemgebruik
• Gevoelswaarde

Doel van deze les: 

Je kent de begrippen verbale en non-verbale communicatie.

Je kunt de lading benoemen die stemgebruik aan een boodschap meegeeft.

Je kunt de gevoelswaarde van bepaalde woorden benoemen.

Verbale en non-verbale communicatie

Mensen communiceren met elkaar. Ze praten, schrijven brieven, discussiëren, bellen elkaar op, sturen appjes, mailen... Daarbij gebruiken ze taal. Dat noem je verbale communicatie.

Daarnaast is er non-verbale communicatie. Dat is communicatie zonder taal. De stem speelt soms wel een rol, maar er worden geen woorden gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan kreunen, zuchten en gillen.

Ook vormen van lichaamstaal vallen onder non-verbale communicatie. Denk aan iemands houding, gebaren, oogcontact en gezichtsuitdrukking (mimiek).

Je gaat kijken naar een fragment van cabaretier Dolf Jansen.
Na het bekijken krijg je de vraag welke vijf namen er door het publiek worden genoemd.
Hoe ga je luisteren?

1. Globaal
2. Precies
3. Selectief

Je krijgt ook de vraag hoe Dolf op het meisje met de zachte stem reageert.
Hoe ga je luisteren?

1. Globaal
2. Precies
3. Selectief

Wat voor gesprekssoort verwacht je?

1. Monoloog
2. Dialoog
3. Groepsgesprek

Noem twee van de vijf namen die door het publiek genoemd worden en die Dolf herhaalt.

Dolf citeert een beroemde filosoof. Leg in je eigen woorden uit wat een filosoof is.

Dolf gebruikt veel non-verbale communicatie.
Van welke vorm van non-verbale communicatie maakt hij gedurende het hele fragment opvallend veel gebruik?

Omschrijf wat Dolf doet tussen 0.27 en 0.31 min.

Omschrijf Dolfs houding tussen 0.32 en 0.38 min, nadat hij de vraag heeft gesteld.

Wat wil hij met die houding duidelijk maken?

Omschrijf de reactie van Dolf op het meisje met de zachte stem.

Omschrijf zijn gezichtsuitdrukking (mimiek) door het hele fragment heen.

Omschrijf Dolfs oogcontact door het hele fragment heen.

Lezen in je leesboek

Stemgebruik

De manier waarop je iets zegt, heeft invloed op hoe het overkomt. Daarbij is stemgebruik belangrijk.

Denk bijvoorbeeld aan de intonatie (de uitdrukking die je in je stem legt). Deze kan vriendelijk zijn, maar ook boos of verdrietig.

Ook toonhoogte, volume en tempo zijn medebepalend.

Gevoelswaarde

Daarnaast moet je je bewust zijn van de gevoelswaarde die bepaalde woorden kunnen hebben.

"Enthousiast" klinkt bijvoorbeeld minder heftig dan "lyrisch" en "ontzettend stom" klinkt onaardiger dan "beetje dom".

Je gaat straks kijken naar een kort fragment van cabaretier Ronald Goedemondt.
Welk spreekdoel verwacht je dat hij heeft?

1. Informeren
2. Overtuigen
3. Overhalen
4. Amuseren

Wat voor gesprekssoort verwacht je?

1. Monoloog
2. Dialoog
3. Groepsgesprek

Stel, je moet de leukste grap van de cabaretier onthouden en navertellen.
Hoe zou je kijken en luisteren?

1. Globaal
2. Precies
3. Selectief

Je gaat zo kijken naar het fragment. 

Let gedurende het gehele fragment op de mimiek van Ronald Goedemondt.

Omschrijf Ronalds mimiek in het begin van het fragment.
Wat denk je dat hij ermee bedoelt te zeggen?

Ronald begint over het verschil tussen een klauw en een haak.
Hoe legt hij uit hoe een piraat zijn haak gebruikt.

Bij 1.26 min zegt Ronald "Ik weet al hoe laat het is."
Hoe hoor je aan zijn stemgebruik dat er een grap gaat komen?

Vaak illustreren Goedemondts gebaren wat hij op dat moment zegt.
Wanneer doet hij dat het duidelijkst? Omschrijf dat moment.

Ronald Goedemondt gebruikt veel woorden met een heftige gevoelswaarde. Hoe zou je het onderstaande neutraler kunnen zeggen?
"Hoeveel geld ik daar vroeger niet in heb getieft, jongen." (0.15)

Hoe zou je het onderstaande neutraler kunnen zeggen?
"De vierde keer flikker ik er weer twee euro in." (2.00)

Welke van de woorden uit het fragment hebben een duidelijk negatieve gevoelswaarde?

Wat overheerst bij het type dat Ronald speelt?

1. Het vertellen van feiten.
2. Het ventileren van een mening.

Gebruikt het type dat Ronald speelt goede argumenten?
Leg je antwoord uit.

Goedemondt gebruikt de woorden 'lucratieve prothese' (0.59).
Wat betekent dat?

Wat heb je geleerd?

* Je kent de begrippen verbale en non-verbale communicatie.

* Je kunt de lading benoemen die stemgebruik aan een boodschap meegeeft.

* Je kunt de gevoelswaarde van bepaalde woorden benoemen.