Wij/zij denken

• Mens & Maatschappij
• MBO
• Studiejaar 4

Wij - Zij denken 

Toen en nu

over indelen van mensen, stereotypen, vooroordelen en hoe er mee om te gaan

Wie zijn jullie?

Hoofdthema van deze les: Stereotypen/ indelen van mensen/vooroordelen. 

We gaan bespreken wat het is, waar we het terug zien in het verleden en in het nu en wat we er mee kunnen/moeten.

Ik wil jullie eerst eens even wat beter leren kennen. Je krijgt een A4, vouw in 3 zodat je een driehoek hebt en schrijf op bovenzijde je naam met een poppetje met een kenmerk die typisch is voor jou. Zet dit naambordje op tafel zodat ik niemand met HEY JIJ hoef aan te spreken.

(de volgende opdracht kan als introductie maar kan alleen als de groep veilig genoeg is)

Als introductie doen we een over de streep, want welke wij en zij kunnen we in deze groep zien?

Wat zijn de verschillen in deze groep

Alle studenten gaan staan en je trekt een denkbeeldige lijn van voor naar achter in het lokaal.

Je gaat de lijn over als:

- je 18 jaar of ouder bent (volwassenen-pubers)

- je religieus bent (ongelovigen/gelovigen)

- je een roker bent (rokers/niet rokers)

- je in een dorp woont (dorpeling/stadjer)

Indelen van mensen

                    Hokjes denken 'onvermijdelijk'

Lui brein

Automatisch

Voordelen

Stereotype

Stereotypen zijn generalisaties. 

Het zijn de algemene ideeën en beelden over mensen en groepen, die wij als min of meer parate kennis in ons achterhoofd hebben opgeslagen

Op het eerste gezicht

We horen allemaal bij diverse groepen. Dan is wij-zij denken vaak onvermijdelijk. Het is ook handig. Het maakt het leven een stuk overzichtelijker om in zij en wij te denken. Daarnaast heeft het een groot voordeel. Wanneer je iets als wij bestempeld, wordt het je 'eigen'. En voor dingen die 'eigen' zijn zorg je doorgaans nou eenmaal beter. Ga maar eens na, 'je eigen huis'', 'je eigen familie', 'eigen kinderen' enz. 

Veelal gaan deze processen in denken automatisch en delen we mensen in hokjes in. Dat indelen gaat in eerste instantie op basis van sekse, leeftijd, huidskleur en eerste indruk. 

Wanneer we dat indelen gaan generaliseren, dus op basis van 1 typisch voorbeeld een hele groep omschrijven, dan spreken we van een stereotype. Het zijn de algemene ideeën die we hebben over een bepaalde groep die we bewust of onbewust ergens hebben opgeslagen.

Als je kijkt naar het filmpje: wat is dan het eerste wat je denkt?

Veel mensen dachten dat het de nanny van de kinderen was die binnenkwam. Man in pak= status=veel geld=nanny. Het bleek zijn vrouw te zijn.

Door aannames te ontleden kun je zien hoe je eigen vooroordelen werken. 

is het dan erg die stereotypen? Het is vooral ook erg grappig toch. Voer voor cabaretiers om het uit te vergroten en grappen over te maken. 

Naast dat is het goed om te weten hoe het werkt want ook nadelen

Indelen van mensen

'onvermijdelijk'

'Wij' zijn beter, 'zij' zijn slechter

'Zij' zijn allemaal hetzelfde

Mensen op 1 hoop gooien

Medeleven gaat automatisch uit naar de 'wij' groep

Nadelen

Vooroordelen

Vooroordelen ontstaan, bijna zonder uitzondering, bij conflicten, botsingen of wrijvingen met die andere groep. 

Vooroordelen kunnen ook ontstaan door een conflict met één individu: zijn of haar negatieve gedrag wordt vervolgens geprojecteerd op een hele groep waar hij of zij bij hoort. 

Handig om deze pagina te delen op de smartphones van de studenten.

Het wij-zij denken heeft ook nadelen. Zo zie je dat wij-denken vaak gepaard gaat met vergelijken met 'zij' en dan in de negatieve zin. Het gaat bijna automatisch dat je denkt dat 'wij' beter is dan 'zij'.

Je medeleven gaat dan sneller uit naar de 'wij' groep en daarna pas nadenkt over 'zij'.

Het gevaar is ook dat je 'zij' als 1 groep gaat zien en ze op 1 hoop gaat gooien met diverse kenmerken en soms vooroordelen daarbij. 

Daardoor ontstaan stereotypen en vanuit daaruit ook vooroordelen. Deze stereotypen zijn meestal wel waar maar vaak onvolledig. 

Groepen indelen en stereotypering met de bijbehorende vooroordelen is van alle tijden. Hoe dat kan leiden tot vreselijke dingen is wel te zien aan de Holocaust. Het uitsluiten van mensen, Joden. De anti-Joodse maatregelen begonnen in Nederland na mei 1940 toen de nazi`s Nederland hadden bezet. 

In de docu `wit is ook een kleur` spreekt de onderzoeker 30kids. 

75% van de kids gaf aan dat de witte slimmer was en verwacht dat de zwarte pop het meeste straf krijgt of stout is. 

In klas zien ze de kennis, op televisie zien ze dit. 

Veel ouders schrokken van de antwoorden van hun kinderen. 

Welk label heb jij?

Welk label heb jij of is jou ooit eens opgeplakt?

Schrijf op 1 zijde van je naambordje de stereotypen die jij bij je draagt. 

Wij - Zij denken 'toen'

De groep = niemand 

ONpersoonlijk versus persoonlijk

Labels plakken doen we allemaal. Het gaat automatisch, het is handig en overzichtelijk maar het heeft ook nadelen. Het kan leiden tot stereotypering, op 1 hoop gooien en vooroordelen. Het kan leiden tot meer afstand tussen groepen onderling. Meer afstand betekent minder betrokken en soms zelfs wel een nonchalante houding ten opzichte van die andere groep. 

Ik hoef bijna niet uit te leggen dat vooroordelen gevaarlijk kunnen worden. Als we kijken naar de 2e WO dan zien we dat Joden toen uitgesloten werden ook op basis van stereotypering, vooroordelen. 

Die anti-joodse maatregelen zorgden voor verdeeldheid. Wij- zij denken werd nog sterker en uitvergroot! Mensen gingen hun eigen hachje redden.

Mensen werden ook bang om 'hen' te helpen want dan liep je zelf ook gevaar.

Mensen op 1 hoop gooien, kan dus simpelweg niet. Dat bewijst ook de volgende opdracht..

Wat zie je?

Dit is Jan. Voer op je telefoon in wat je feitelijk ziet. Geen : ik denk dat... maar wat kun je allemaal benoemen. 

Wat denk je dat je ziet?

Probeer Jan eens in te schatten. Wie is Jan? Wat denk je dat je ziet? Geef eens betekenis aan de afbeelding. 

Welke vragen heb je nu?

Wat vraag je je nu af op basis van deze foto?

03:58

Eerste reacties n.a.v.
Jan z`n verhaal

Nu nog een fragment over Klaas. Dit fragment duurt 4 minuten. Kijk goed, na het fragment volgt een stelling. 

16:39

Jan en Klaas, beide bij de Waffen-SS.
Zij behoren tot 1 groep.

EENS

ONEENS

hierna nog een klein stukje video over Klaas. Alle mensen op 1 hoop? ook als je denkt dat ze allemaal DADER zijn? 

Stereotypen

Een kern van waarheid maar niet de hele waarheid!

Een groep = niemand

Van ONpersoonlijk naar persoonlijk

Bij wij en zij denken hebben we de neiging om het te hebben over tegenstellingen. Dorpelingen versus stadsmensen, gelovigen versus ongelovigen.

Maar binnen een groep zijn tal van verschillen en groepen onderling hebben tal van overeenkomsten. Het is goed om te beseffen dat bij een groep horen niet automatisch betekent dat het stereotype de VOLLEDIGE waarheid is. De groep blijft een groep individuen met elk hun eigen normen, waarden en idealen. 

Maar hoe maken we de afstand tussen wij en zij kleiner?

Wellicht door te zien dat er meer is dan de groepskenmerken. Iemand weer als een persoon te zien in plaats van een groep. 

Maak de zin af.....

Als mensen mij beter zouden kennen dan....

ik ben ook....

Plak de A4 op de buurmans/buurvrouws rug en schrijf: een compliment, een wens, een ding wat je van diegene hebt geleerd, iets aardigs, iets opbeurends.