Les Big History, les 7: Collectief Leren

Vraag de leerlingen hoe zei denken dat de moderne mens ontstaan is. het antwoord staat op de volgende slide.

De moderne mens is het resultaat van miljoenen jaren evolutie.

Wat weet je nog over evolutie?

Bespreek de antwoorden van de leerlingen.

Organismen geven middels DNA erfelijke eigenschappen over aan nakomelingen.

Kleine foutjes in het DNA (mutaties) zorgen voor nieuwe eigenschappen binnen een populatie. Deze eigenschappen kunnen nadelig, neutraal of voordelig zijn.

Organismen met de voordelige eigenschappen hebben een grotere overlevingskans, en een grotere kans op het hebben van veel nakomelingen. Hierdoor komen er in de populatie meer organismen met de voordelige eigenschap.

Dit principe van natuurlijke selectie is de voornaamste reden voor het evolueren van soorten.

met behulp van een tijdlijn gaan we naar de evolutie van de menssoorten kijken.

Vraag de leerlingen wat de tijdsaanduiding is van deze tijdlijn

antwoord: de tijdsaanduiding is in miljoen jaar geleden.

De mens stamt niet af van de apen. Mensen en apen hebben wel een gemeenschappelijke voorouder. Deze leefde ongeveer 11 miljoen jaar geleden.

De gemeenschappelijke voorouder splitst in een vertakking van een voorouder van de gorilla’s.

De voorouder van de gorilla's ontstond ongeveer 8 miljoen jaar geleden.

Hierna kwam er een vertakking van de chimpansees en het geslacht Ardi (Ardipithecus). 

Dit was ongeveer 5 miljoen jaar geleden.

De Ardi waren omnivoren. Ze leefden gedeeltelijk in bomen, maar ze liepen ook al rechtop over de grond.

Uit het geslacht Ardi vertakte vervolgens het geslacht Homo.

De eerste menssoort, de Homo Habilis, leefde 2.5 miljoen jaar geleden. Deze soort ontstond in Afrika.

Deze eerste soort vertakte vervolgens in een aantal andere Homo soorten.

De Homo erectus was de tweede menssoort. Deze ontstond 1.8 miljoen jaar geleden in Azië.

De Homo Neanderthalentis ontstond 200.000 jaar geleden in Europa. Rond dezelfde tijd ontstond de Homo Sapiens in Zuiderlijk Afrika.

200 000 jaar geleden leefden er dus meerdere menssoorten op verschillende plekken op de wereld.

De homo sapiens, onze soort, leefde op de Afrikaanse vlaktes.

100.000 jaar geleden verliet de homo sapiens de Afrikaanse vlaktes. Overal waar die kwam, verving die de andere mensensoorten.

Waarom denk jij dat Homo Sapiens alle andere menssoorten verving?

Op deze vraag is geen goed of fout antwoord, aangezien er hier geen bewijzen voor zijn. Wetenschappers denken echter dat dit komt door ons grote intellect. 

De andere menssoorten waren groter en gespierder gebouwd dan de Homo Sapiens, maar de Homo Sapiens waren slimmer. Ze konden betere bescherming bouwen, warmere kleding, en beter gereedschap voor tijdens het jagen.

Er zijn geen bewijzen gevonden van slachtvelden. Waarschijnlijk komt het uitsterven van de andere Homo soorten dus door natuurlijke selectie.

(Polly, Schrijf!)

Onze soort ontstond ongeveer 200.000 jaar geleden. Voor 160.000 jaar lang veranderde er vrij weinig aan de manier waarop we leefden.

De eerste 160 000 jaar dat de homo sapiens bestond leefde ze in kleine groepen van jagers en verzamelaars. Ze maakten eenvoudig gereedschap voor het jagen, droegen kleding om zichzelf warm te houden en ze konden vuur maken.

Great Leap Forward: plotselinge ontwikkeling van technologie, gedrag, taal en tradities van de mens.

laten we gaan kijken naar een aantal vooruitgangen die tijdens The Great Leap Forward plaatsvonden.

Ten eerste kwam er een grote vooruitgang in gereedschap. Voorheen gebruikte Homo Sapiens vaak allen puntige stenen voor het jagen. 

Tijdens The Great Leap Forward begonnen ze nieuwe materialen te gebruiken en verschillende materialen te combineren. Hierdoor ontstonden meer ontwikkelde gereedschappen. Bijvoorbeeld: de speerwerper en de pijl en boog.

Ook kwamen er nieuwe jachttechnieken.  Bijvoorbeeld het zetten van valstrikken. 

Maar ook: het strategisch jagen op grote groepen dieren door ze naar de rand voor een klif te dringen en ze hiervan af te jagen.

Door de nieuwe jachttechnieken was er meer voedsel beschikbaar en kom het aantal Homo Sapiens enorm gaan groeien.

Ten derde nam de cultuur enorm toe.

Homo Sapiens begonnen grotten en objecten te versieren met schilderingen. Daarnaast werden er muziekinstrumenten gemaakt. Ook werd hun kleding nu niet alleen meer gemaakt om de Homo Sapiens warm te houden, maar ook om ze er mooier uit te laten zien. Tot slot begonnen Homo Sapiens dode mensen te begraven en verschillende rituelen hierbij uit te voeren.

Vooral dit laatste punt is opmerkelijk, aangezien het niet meteen de overlevingskans van de Homo Sapiens bevordert. Toch is dit een groot gedeelte van wie wij zijn als soort.

Wat de oorzaak is van The Great Leap Forward is nog onbekend. Vraag de leerlingen wat zij denken.

Welke uitdrukkingen van cultuur ken jij?

Wat kan de mens, wat de rest van al het leven op aarde niet kan? Waardoor konden wij de dominante soort op aarde worden?

Er is één ding waarin mensen zich volledig onderscheiden van dieren. Wij delen kennis met elkaar, geven de kennis door aan de volgende generatie en gebruiken eerdere ideeën om weer nieuwe te verzinnen. Dit wordt collectief leren genoemd.

Voor collectief leren zijn krachtige hersenen en een uitgebreide taal nodig.

We gaan naar het principe van collectief leren kijken met behulp van een voorbeeld.

Hier zie je een moeder kat met haar nakomeling. Deze kat gaat haar nakomeling leren jagen.

Het grijze blokje geeft aan hoeveel kennis de moeder kat heeft over het jagen op muizen.

De enige manier waarop de moeder haar nakomeling kan leren jagen, is door het te laten zien. 

Op deze manier leert de nakomeling alleen hoe hij een muis kan vangen in één situatie. De kennis over alle andere situaties, die de moeder wel heeft, heeft deze jonge kat nu niet.

Vandaar dat zijn kennis box een stuk kleiner is.

Uiteindelijk vergaart de jonge kat meer informatie over het vangen van muizen, door het zelf vaak te doen.

Aan het eind van het leven van de nakomeling, zal deze ongeveer evenveel kennis hebben over het vangen van muizen als zijn moeder had.

Nu gaan we kijken naar de mensen. Hier zie je een moeder met haar nakomeling. Deze moeder gaat haar zoon uitleggen hoe hij een huis moet bouwen.

Dit is de hoeveelheid kennis die de moeder heeft over het bouwen van huizen.

Naast dat de moeder kan laten zien hoe je een huis moet bouwen, kan ze er ook over uitleggen. Door haar uitgebreide en specifieke taal kan ze vrijwel al haar kennis meteen aan haar zoon over dragen.

Wanneer de zoon met andere mensen in gesprek gaat, kan hij nog meer informatie opdoen over het bouwen van huizen. hierdoor groeit zijn kennis nog verder.

Daarnaast kan de zoon, door zijn krachtige hersenen, zelf ideeën vormen en toepassen over het bouwen van huizen.

Aan het eind van het leven zal de zoon een veel uitgebreidere kennis hebben, en tevens hele andere kennis hebben, over het bouwen van huizen dan zijn moeder. Deze kennis kan hij vervolgens week volledig met anderen gaan delen.

zo zie je dus hoe wij gezamenlijk kennis opbouwen. Als het waren hebben wij een soort collectief brein ontwikkelt.