3.1 Ijs, water en waterdamp

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 2

IJs, Water en Waterdamp

Aan het eind van de les

1.    Weet je in welke drie toestanden iedere stof kan voorkomen.

2.    Weet je wat het deeltjesmodel is.

3.    Weet je hoe moleculen zich bewegen in een vaste stof,
        vloeistof en gas.

4.     Weet je hoe kristallen ontstaan.

Regen is water in de...

1. vaste fase
2. vloeibare fase
3. gasvormige fase

Hagel is water in de...

1. vaste fase
2. vloeibare fase
3. gasvormige fase

Sneeuw is water in de...

1. vaste fase
2. vloeibare fase
3. gasvormige fase

Mist is water in de...

1. vaste fase
2. vloeibare fase
3. gasvormige fase

Aike zegt: “Mist bestaat uit waterdruppeltjes.”
Joyce zegt: “Mist bestaat uit waterdamp.”

Wie heeft gelijk?

1. ze hebben allebei gelijk
2. Aike heeft gelijk
3. Joyce heeft gelijk
4. ze hebben beide niet gelijk

Corrine zegt: “Het wolkje dat je ziet als je uitademt bij koud weer, bestaat uit waterdamp.”
Robin zegt: “Het wolkje dat je ziet als je uitademt bij koud weer, bestaat uit waterdruppeltjes.”
Wie heeft gelijk?

1. geen van beide gelijk
2. Corrinne heeft gelijk
3. Robin heeft gelijk
4. Beide hebben gelijk

In een vaste stof staan de moleculen helemaal stil

1. waar
2. niet waar

In een vaste stof hebben de moleculen een eigen, vaste plaats.

1. waar
2. niet waar

Een vaste stof heeft een vast volume.

1. waar
2. niet waar

Bij het koken van water ontstaat waterdamp.

Op welke plek bevindt zich waterdamp op de foto?

1. vlak boven het kokende water
2. in de nevelwolk

Welke van de volgende uitspraken gaat of gaan over een vloeistof?

1. de moleculen hebben geen vaste plaats
2. de afstand tussen de moleculen is erg groot
3. de stof heeft geen vaste vorm
4. de stof heeft geen vast volume

Kristallen

Kristalstructuur - Ze kunnen verschillende vormen hebben, maar een sneeuwkristal heeft altijd 6 hoeken.

Sneeuw bestaat uit ijskristallen.

Wat is kenmerkend voor deze ijskristallen?

1. ze zijn allemaal even groot
2. ze zijn stervormig
3. ze hebben een zeshoekige structuur
4. ze hebben een onregelmatige vorm

Annie beweert dat je altijd een kristalstructuur kunt herkennen in sneeuw.
Niesko beweert dat sneeuw de enige vaste stof is die uit kristallen bestaat.
Wie heeft er gelijk?

1. Geen van beide gelijk
2. Annie heeft gelijk
3. Niesko heeft gelijk
4. allebei hebben ze gelijk

Verschillende soorten neerslag

          Dauw                         Rijp                           Ijzel

DAUW - Hele kleine waterdruppeltjes, zitten vaak sochtends op grassprieten als het erg vochtig is buiten. 

Rijp - Bestaat uit kleine ijskristallen, die bomen en planten heel mooi wit kunnen maken.

Ijzel - Zeer koude regen bevriest als het de grond raakt of een bevroren boom. Hierdoor kan het vaak heel glad zijn als het regent en heel koud is. 

Hoe heet de neerslag die je in de zomer 's ochtends op bomen en planten kunt vinden?

1. ijzel
2. dauw
3. regen
4. rijp

Hoe heet de neerslag die in de winter spiegelgladde wegen kan veroorzaken?

1. ijzel
2. dauw
3. regen
4. rijp

Tijd voor een proefje

Waarom zet water uit als het bevriest?

We hebben geleerd dat stoffen uitzetten als ze warmer worden en krimpen als het kouder wordt. Waarom zet water dan uit als het bevriest.

Een stukje theorie:

In een vaste stof zitten de moleculen dicht bij elkaar. Ze trekken elkaar stevig aan. 

Als je de stof gaat verwarmen gaan de moleculen sneller bewegen. Daardoor hebben ze meer ruimte nodig. De stof zet uit.

Hoe ziet een watermolecuul er uit

Een watermolecuul bestaat uit een waterstofatoom en twee zuurstofatomen

Bouw 6 watermoleculen, maak er een foto van en deel hier.

Watermoleculen vormen kristallen als ze gaan bevriezen. Het waterstofatoom van het ene molecuul koppelt aan het zuurstofatoom van het andere molecuul. Probeer alle 6 de watermoleculen eens op die manier te koppelen. 

Wat neemt meer ruimte in, de zes losse watermoleculen of het ijskristal

1. de losse watermoleculen
2. het ijskristal

Waarom zet water uit als het bevriest?

Aan de slag

Maak de vragen van paragraaf 3.1

blz 95 en verder. 

Alles wat je nog niet af hebt is huiswerk.