3.8 Het Middellandse Zeegebied: klimaat en landschap

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.8 Het Middellandse Zeegebied

Klimaat en landschap

Feitjes

• Grootste binnenzee ter wereld
• Zonder binnenzee zou het gebied woestijn zijn
• 6 miljoen is de zee al eens ingedampt door de sluiting van de Straat van Gibraltar 
• Gevormd door tektonische platen 

Als je deze paragraaf hebt bestudeerd, kun je: 

• De kenmerken van het klimaat in het Middellandse Zeegebied in zomer en winter noemen
• Verklaren waardoor het Middellandse Zeegebied een Cs-klimaat
• Met gebruikmaking van het begrip waterbalans uitleggen waarom water een grote invloed heeft op het landschap in het Middellandse Zeegebied 

Tekenopdracht

Andermaal: Teken de klimaatgrafiek van Athene

Maar dit keer individueel, op een werkblad met oorzaken en gevolgen. 

Gebruik de kennis die je tot nu toe hebt vergaard en de Atlas.

Meer sturing nodig? Vraag om hints. 

Oorzaken neerslag

Verplaatsing ITCZ (in de zomer meer onder invloed van Hogedrukgebied, Azorenhoog) daardoor dalende lucht en droog weer.

In de winter meer invloed van lagedrukgebieden en daardoor meer neerslag

Daarnaast in winter meer invloed van koude lucht uit het noorden wat botst met warme lucht uit het zuiden

Ligging gebergten rondom Athene kan neerslag beïnvloeden

Oorzaken temperatuur

• Breedteligging = In de winter minder zonne-energie dan in zomer
• Verplaatsing drukgebieden als gevolg van verplaatsing ITCZ
• Temperatuur zeewater
• Droge zomers betekent minder verdamping en dus meer energie en dus warmte beschikbaar

Middellandse zeeklimaat

• Mengvorm steppeklimaat + gematigd zeeklimaat
• Zomer: hogedrukgebieden vanuit Noord-Afrika schuiven op naar het noorden > tijdelijk steppeklimaat.

Middellandse zeeklimaat

• Mengvorm steppeklimaat + gematigd zeeklimaat
• Winter: hogedrukgebieden schuiven terug naar Noord-Afrika  > tijdelijk gematigd zeeklimaat.

Middellandse Zeeklimaat = Cs(a)

C = zeeklimaat

s = zomer droogte

a = warm

Middellandse Zeeklimaat = Cs(a)

Weet je nog?

Hogedrukgebied:                                                         Lagedrukgebied:

dalende lucht                                                                 Stijgende lucht

Winden M.-Z.

• Overheersende windrichting: (zuid)westenwind
• Soms wordt er een depressie (lagedrukgebied) vanaf de Atlantische Oceaan boven de Middellandse Zee geblazen.

Lagedrukgebied = stijgende lucht

Lokale winden

Wanneer er een depressie boven de M.-Z. ligt, zorgt dat voor lokale winden:

• 1. Sirocco
• 2. Mistral

Lokale winden

1. Sirocco:

• Komt vanuit het zuiden (woestijn), dus is erg warm en droog.
• Warme lucht kan veel vocht bevatten.
• Zorgt voor hevige buien.

• Foto 1: De Sirocco vanuit de ruimte gezien 
• Foto 2: Saharastof op auto's in Nederland

De Sirocco vanuit de ruimte

Saharastof op auto's in Nederland

Lokale winden

2. Mistral:

• Komt uit de bergen, is koud.
• Is een 'valwind': hoog in de bergen is de lucht dusdanig ver afgekoeld (en zwaar geworden), dat deze uit de lucht komt 'vallen'. 

Waterbalans

Waterbalans = neerslag min verdamping.

Winter: positief                  Zomer: negatief

Groot water tekort in de zomer:

• Veel toeristen > stijgende watervraag
• Landbouw > veel irrigeren

De warme zomermaanden met de zomerdroogte veroorzaken problemen

Het verschil tussen de neerslag en de verdamping: Waterbalans

Neerslag intensiteit = hoe heftig zijn de buien?

Neerslag variabiliteit = consistentie van neerslag

Voorbeeld: In Nederland zijn de zomerse onweersbuien van een hoge neerslag intensiteit. Maar doordat Nederland neerslag heeft in alle maanden is de neerslag variabiliteit laag.

Mediterrane vegetatie

Planten die aangepast zijn aan droogte, zoals:

• Olijfbomen
• Kurkeiken
• Wijnranken
• Sinaasappelbomen

Leerachtige bladeren: houden vocht goed vast.

+

- Kunnen makkelijker bij het grondwater.

- Voorkomen erosie

Mediterrane vegetatie

Ondanks dat deze vegetatie goed tegen droogte kan, groeien ze beter als er extra water beschikbaar is:

Irrigatielandbouw

Aanpassingen

Verbouw op terrassen. 

Minder snelle afstroming

Meer infiltratie

Minder bodemerosie

Aanpassingen

Muurtjes, kleine akkers

Vangt geërodeerde grond op. 

Ontziltings-installaties

Zout zeewater omzetten in zoet drink- en irrigatiewater.

Intensieve landbouw: maximale opbrengst halen

earth.google.com

Wat gebeurt er als de oogst van het land is?

het land ligt braak = omgeploegd (klaar voor  volgend jaar) + onbedekt

Oorzaken?

Gevolg (na oogst)?

Waarom kwetsbaar (fysische dimensie)?

Bodemverlies = verlies van nut voor landbouw, 

bv. vanwege toegenomen onvruchtbaarheid

Hoe heten deze 'smalle openingen' naar de M.-Z.?

Het Kanaal

Dode zee

Bosporus

Straat van Gibraltar

Leg uit waarom deze klimaatgrafiek past bij het M.-Z. klimaat.

Wat is de overheersende windrichting in het Middellandse Zeegebied?

1. Zuid-oost
2. Noord-oost
3. Zuid-west
4. Noord-west