Woordenschat H5 + H6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Woordenschat H5 + H6

Uitdrukkingen uit de handel en scheepvaart

Na deze les:

• Ken je nieuwe uitdrukkingen die uit de handel en scheepvaart komen
• Kun je van deze uitdrukkingen de betekenis uitleggen
• Weet je hoe een oude naamval eruit ziet
• Weet je waarom we nog oude naamvallen gebruiken

Vandaag

Terugblik vorige les (5 minuten)

Huiswerk bespreken (10 minuten)

Aan de slag (15 minuten)

Start hoofdstuk 6 (resterende tijd)

Noem een uitdrukking uit de handel of scheepvaart die je nog weet van de vorige lessen.

Wat betekent deze uitdrukking?

"Beter een anker kwijt dan een heel schip"

1. Je moet bij de tijd blijven
2. Liever een klein verlies accepteren dan alles verliezen
3. Toezicht houden
4. Failliet gaan

Wat betekent deze uitdrukking?

"Op de fles gaan"

1. dronken worden
2. duur zijn
3. boodschappen doen
4. failliet gaan

Wat betekent deze uitdrukking?

"Je moet roeien met de riemen die je hebt"

1. Je echte karakter blijkt pas op een beslissend moment
2. Je moet altijd aardig zijn
3. Je moet het doen met de middelen die je hebt
4. Je moet varen

Wat betekent deze uitdrukking?

"Bakzeil halen"

1. terugkrabbelen
2. boodschappen doen
3. duur zijn
4. een brood bakken

Wat betekent deze uitdrukking?

"Wie appelen vaart, die appelen eet"

1. Als je handelt in bepaalde goederen dan gebruik je ze waarschijnlijk ook
2. Je eet te veel tijdens je werk
3. Je moet betalen voor wat je koopt
4. Als de baas toekijkt, gaat alles beter

Huiswerk voor vandaag

Opdracht 4 en 5 van H5 

Opdracht 4

Kies een van de spreekwoorden uit opdracht 3. Schrijf een verhaaltje van ongeveer 50 woorden, dat eindigt met dit spreekwoord. 

Opdracht 5

Nieuwe woorden

Vaak gebruiken we woorden uit de handel en scheepvaart, zonder dat we weten waar ze vandaan komen. Bijvoorbeeld: kielhalen. Kielhalen was een zware lijflijke straf: de gestrafte werd aan bakboord in zee gegooid, onder de kiel aan de onderkant van het schip doorgehaald en aan stuurboord weer omhooggetrokken. 

Aan de slag

Probeer nu er nu zelf achter te komen wat de oorsprong uit de scheepvaart is van de volgende woorden.

Zoek ook uit wat deze woorden nu betekenen:

- Ruimschoots

- Opdirken

- Rechtstreeks

Je hebt 12 minuten en je mag het internet gebruiken! 

Heb je ze allemaal kunnen vinden?

Ja

Nee

Dat weet ik niet helemaal zeker

Antwoorden

ruimschoots: overvloedig; volop

De schoot is het ‘touw’ dat aan de onderkant van een zeil vastzit. Met de schoot kun je het zeil aantrekken of losser laten. Als je met ruime, gevierde schoot vaart, vang je de meeste wind en vaar je bijna voor de wind (de wind komt van achteren).

opdirken: versieren; mooi maken

De dirk (het dirkje) is het stuk touw (de lijn) waarmee de giek (rondhout aan de onderkant van het grote zeil) wordt vastgebonden als het schip niet zeilt. Bij feestelijke gelegenheden wordt deze lijn versierd met vlaggetjes.

rechtstreeks: zonder omwegen; recht op het doel af

Op een kompas staan 32 windstreken. Een streek is het 32ste deel van het kompas. Als je een streek volgt, blijf je rechtdoor gaan.

Wat is je het meest bijgebleven uit dit hoofdstuk?

Woordenschat H6

Oude naamvallen

Wat was zij boos toen ze ten onrechte werd beschuldigd van afkijken!

Wat betekent 'ten onrechte'?

Op de klassenfoto staat Japie ter linkerzijde van Koos.

Wat betekent 'ter linkerzijde'?

Vorige week was er een collecte ten bate van het Rode Kruis.

Wat betekent 'ten bate van'?

Wat valt je op aan deze woorden?

Ter linkerzijde, ten bate van, ten onrechte

apps.noordhoff.nl

Oude naamvallen

In het Nederlands vind je nog sporen van oude naamvallen. Bijvoorbeeld in ’s avonds, een verkorting van de tweede naamval des avonds (= in de avond). 

Andere voorbeelden zijn: ten strengste verboden (= echt niet toegestaan) en ter controle (= om te controleren, onderzoeken)

Zo herken je oude naamvallen

Oude naamvallen bestaan vaak uit verbogen vormen van de en te:

– den: aan den lijve;

– der: in naam der wet;

– des: de vader des vaderlands;

– ten: ten val brengen;

– ter: ter plaatse.

In veel gevallen staat er een verbogen vorm van een ander woord bij: heden ten dage, in koelen bloede, met voorbedachten rade, ter grootte van. Deze vormen kun je het beste uit je hoofd leren.

Aan de slag

Maak opdracht 1 en 2 van H6 woordenschat. Dit is ook het huiswerk voor na de vakantie. 

Huiswerk en volgende les

Maak opdracht 4 en 5 op bladzijde 147 van je boek (hoofdstuk 5 - Woordenschat).

Volgende les:

Afronden woordenschat hoofdstuk 5, start woordenschat hoofdstuk 6