5.4 NL tijdens koude oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Koude Oorlog

5.4 Nederland in de Koude Oorlog

Wat is de kern van het kapitalisme?

Wat is de meest voorkomende kleur van de communisten?

Van welke politiek van de VS is de Marshallhulp een voorbeeld?

De DDR is een stattelietstaat van de Sovjet-Unie

1. waar
2. niet waar

Welke president was aan de macht tijdens de Val van de Berlijnse Muur?

1. Chroetsjov
2. Gorbatsjov

Was de Hongaarse Opstand een succes voor de Hongaarse opstandelingen?

1. Ja
2. Nee

Welk van de volgende gebeurtenissen was de eerste?

1. Bouw Berlijnse Muur
2. Cubacrisis
3. Hongaarse Opstand
4. Praagse Lente

De EU is een wereldwijde organisatie?

1. Waar
2. Niet waar

Wie is geen permanent lid van de Veiligheidsraad?

1. China
2. Nederland
3. Groot-Brittannie
4. Rusland

Unicef is onderdeel van de VN

1. Waar
2. Niet waar

Welk van de volgende organisaties is de jongste?

1. EG
2. EEG
3. EGKS
4. EU

Wederopbouw

Nederland had geleden onder de Duitse bezetting: 

• er waren veel slachtoffers en de infrastructuur was kapot
• Bombardementen, vernielingen

De meeste Nederlanders verdienden weinig en werkten hard, schouders eronder!

Hulp vanuit het buitenland

• Marshallplan: geld en goederen vanuit de VS

• Samenwerking in Europa (EGKS: 1958, voorloper van de Europese Unie).

Na ongeveer 15 jaar wederopbouw oorlogsschade grotendeels hersteld

Nieuwe welvaart

• De welvaart groeit enorm

• Prijzen en lonen worden losgelaten en mensen krijgen eindelijk weer meer loon (maar ook: hogere prijzen...)

• Nederland wordt een consumptiemaatschappij: ook het kopen van luxe producten wordt belangrijk.

Een auto, vakantie en een sigaar...

...wat een luxe!

Amerikanisering

De invloed van Amerika in Europa neemt niet alleen politiek toe:

na de oorlog komen ook bedrijven als Coca Cola en Levi Strauss naar Nederland. Hierdoor nemen ook in het dagelijks leven, zoals bijvoorbeeld in de kleding of de muziek, veel Nederlanders Amerikaanse gebruiken over.

Dit heeft amerikanisering.

De Amerikaanse acteur James Dean wordt vaak genoemd als rolmodel voor de opstandige tiener: vetkuif, spijkerbroek en roken. Niet alleen de Amerikaanse jeugd nam zijn uiterlijk (en gedrag) over. Ook de Nederlandse jongeren, die zijn films in kleur in de bioscoop konden bekijken, vonden hem 'stoer'. De ouders spraken er, uiteraard, schande van! Lang heeft James Dean niet van zijn succes kunnen genieten: op 24-jarige leeftijd kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven.

Jeugdculturen

Vanaf de jaren 50 gaan jongeren steeds langer naar school, waardoor ze vaak een hogere opleiding dan hun ouders volgen én in contact kwamen met andere ideeën.

Door de stijgende welvaart kunnen (en gaan) jongeren zich steeds meer onderscheiden door hun kleding, kapsel, muziek en manier van omgaan met elkaar. Ze vormden een eigen jeugdcultuur.

Elvis Presley (1935-1977) was een Amerikaans zanger en acteur. Hij wordt vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd. Veel ouders spraken schande van de bewegingen die Elvis met zijn heupen maakt: "Het had alleen maar te maken met seks!"

Tweede Feministisch Golf

Vrouwen hebben niet dezelfde kansen in de samenleving als mannen. Vrouwen die buitenshuis werkten, verdienen vaak minder dan mannen die hetzelfde werk doen. De meeste mensen vinden dat het beter is dat een vrouw thuis voor de kinderen zorgt en dat de man kostwinner is. 

Tijdens de Tweede Feministische Golf verzetten veel vrouwen zich tegen deze rolverdeling en ongelijkheid.

De opkomst van de televisie

De eerste tv-uitzending in Nederland was in 1951. Televisietoestellen waren toen nog zeldzaam, maar twintig jaar later had vrijwel elk huishouden er een.

Via de televisie kwamen mensen in aanraking met meningen en ideeën buiten hun eigen zuil. 

In 1967 was er voor het eerst een naakte vrouw op de tv te zien. 

Daarover werden zelfs in de Tweede Kamer vragen gesteld.. 

Ontzuiling en secularisatie

Veel mensen voelen zich niet meer thuis in hun zuil. Waarom zouden ze nog luisteren naar een dominee of priester? Ze hadden immers geld en hersenen genoeg om zelf over hun leven te beslissen. 

Hierdoor ontstaat ontzuiling en secularisatie (kerk en geloof worden minder belangrijk)

Sociale grondrechten

De manier waarop mensen tegen de overheid aankeken, veranderde.

Veel mensen vonden dat de overheid ervoor moest zorgen dat iedereen in Nederland een goed bestaan kon hebben.

In 1983 werden de sociale grondrechten in de grondwet vastgelegd.

Sociale grondrechten.

De belangrijkste sociale grondrechten zijn:

1. Recht op bestaanszekerheid.
   
2. Recht op onderwijs.
   
3. Recht op gezondheidszorg.
   
4. Recht op woongelegenheid.
   
5. Recht op bewoonbaarheid van het land.
   
6. Recht op werk.
   
7. Recht op rechtsbijstand.
   

Migranten

Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. 

Deze gastarbeiders (uit Marokko, Turkije, Spanje en Italië) doen hier ongeschoold werk. 

Kennis van de Nederlandse taal of cultuur was niet nodig om het werk te kunnen doen:

de mensen waren te gast en zouden weer teruggaan.

Migranten

• Uit kolonies (Suriname, Antillen + Indonesië) komen ook migranten.
  
• Dit zorgt voor verschillende spanningen die nog steeds merkbaar zijn.

Willem Drees

Willem Drees (SDAP/ PvdA) was tussen 1948 en 1958 minister-president.

In die periode werd langzaam de verzorgingsstaat opgebouwd, met de komst van wetten zoals de Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)

'Vadertje Drees' wordt dan ook wel gezien als de grote man achter

de verzorgingsstaat, hoewel sommige wetten niet eens door hem zijn bedacht.

Het verhaal gaat dat Nederland de Marshallhulp heeft gekregen omdat de toenmalig minister-president Willem Drees de vertegenwoordiger van de Verenigde Staten in plaats van met een staatsbanket, met een kopje thee met een mariakaakje ontving. De vertegenwoordiger vond dat Nederland de steun blijkbaar hard nodig had en dat een land met een zo sobere minister-president het geld ongetwijfeld goed zou besteden.

Koningin Juliana

Juliana (1909-2004) volgt in 1948 haar moeder Wilhelmina op als koningin. Juliana wil dicht bij het volk staan. Als er iets ergs gebeurt (Watersnoodramp, 1953), dan gaat zij erheen om mensen te troosten. 

Juliana vindt het moeilijk dat ze als koningin niet alles kan zeggen en doen, en voelt zich daardoor soms in haar vrijheid beperkt.

Wat was een oorzaak van Amerikanisering?

1. de consumptiemaatschappij
2. de wederopbouw
3. de jongerencultuur
4. de marshallplan

Een jongerencultuur herken je vooral aan

1. het beroep van de ouders
2. de bijbaantjes van jongeren
3. de kleding en muziekkeuze

Waarom kon er na de Tweede Wereldoorlog voor het eerst een jongerencultuur ontstaan?

1. Door de radio werden muziek en ideeën internationaal verspreid.
2. Jongeren kwamen door school meer in contact met leeftijdsgenoten.
3. Jongeren kregen meer te besteden.
4. Alle antwoorden zijn juist

Welke zijn de sociale grondrechten?

1.recht op bestaanszekerheid
2.recht op onderwijs
3.recht op woonruimte
4.recht op een bewoonbaar land
5.recht op rechtsbijstand

1. 1,2,3
2. 2,4,5
3. 1,3,5
4. Allemaal

Uit welke landen zijn mensen na 1945 naar Nederland gekomen?

1. Italianen
2. Spanjaarden
3. Grieken
4. Italianen, Spanjaarden en Joegoslaven

Maak opdracht 14,

Samenvatting 5.4