1.4 De Nederlandse Opstand deel 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.4 De Nederlandse Opstand deel 1

Planning

• Introductie
• Uitleg 1.4 deel 1
  
• Opdracht tijdbalk

De Nederlandse
Opstand

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

• hoe Nederlanders ontevreden werden over de politiek van hun vorsten.
  
• hoe Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorst.
• waardoor de Nederlanden verdeeld raakten.
• hoe een onafhankelijke Nederlandse staat ontstond.

De Nederlanden

• De Nederlanden waren zeventien staatjes met elk een graaf of hertog.
  
• 1515-1543. Karel V: heerschappij van alle zeventien gewesten.
• Karel V had over de hoogste macht: de soevereiniteit 

De Nederlanden

• Karel V mocht niet alles beslissen.
  
• Elk gewest had zijn eigen regels, wetten en belastingen.
• Elk gewest had zijn eigen bestuur, de Staten. 
• Karel V  bestuurde de Nederlanden vanuit Brussel. Maar hij was ook koning van Spanje en Duitsland. 

De staten vertegenwoordigden de geestelijkheid, de adel en de burgers.

De Nederlanden

• Karel V was veel onderweg om oorlog te voeren.
  
• In elke gewest had hij een plaatsvervanger: een stadhouder
• Als Karel V niet in Brussel was, liet hij zich vervangen door een landvoogd.

De Nederlanden

• Karel V werkte aan staatsvorming en centralisatie.
  
• Hij wilde hogere belastingen om zijn oorlogen, paleizen en ambtenaren te betalen. 
• En meer centrale wetten. Hierover groeide ontevredenheid.

De Nederlanden

1555. Zoon Filips II kreeg de heerschap over de Nederlanden.

Filips vroeg nog hogere belastingen  en ging door met het vervolgen van protestanten. Hij deed dit op een meedogenloze manier wat het Nederlandse bestuur te ver ging.

De Opstand tegen Spanje

Filips II werd ook koning van Spanje. 

In 1559 verliet hij de Nederlanden voorgoed.

 De protesten namen toe. 

Filips had nog weinig vertrouwen in 

zijn vervangers.

De Opstand tegen Spanje

Willem van Oranje, stadhouder van Holland, 

Zeeland en Utrecht, was voor 

godsdienstvrijheid en wilde 

het protestantisme toestaan.

De Opstand tegen Spanje

In 1566 schreven edelen een smeekschrift

aan Margaretha van Parma, de landvoogdes, en 

smeektende calvinisten niet meer te vervolgen. 

Ze beloofde de vervolgingen tijdelijk te stoppen.

Er ontstonden hagenpreken.

1566. De Beeldenstorm

Door de hagenpreken werden mensen aangezet de relikwieën te vernielen.

Overal in NL bestormden protestanten katholieke kerken en vernielde alle versieringen.

Toen Filips dit hoorde was hij woedend.

Hij stuurde de gevreesde hertog van Alva naar de Nederlanden.

De Opstand tegen Spanje

De hertog van Alva trok met een groot leger richting de Nederlanden

Hij vormde een speciale rechtbank (de bloedraad) en legde doodstraf op aan honderden calvinisten.

Alva wilden de Nederlanders gehoorzaam maken met terreur: een bestuur dat zijn onderdanen bang maakt met geweld.

De Opstand tegen Spanje

Tienduizenden mensen sloegen op de vlucht. Ook Willem van Oranje vluchtte naar Duitsland.

In Duitsland zette hij een leger op de been en viel twee jaar later 1968 de Nederlanden binnen.

De oorlog tegen Spanje was nu begonnen (Tachtigjarige Oorlog / De Opstand).

Alva sloeg Willem terug en leek onverslaanbaar. Maar zo bleef het niet...

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

• hoe Nederlanders ontevreden werden over de politiek van hun vorsten.
  
• hoe Nederlanders in opstand kwamen tegen hun vorst.
• waardoor de Nederlanden verdeeld raakten.
• hoe een onafhankelijke Nederlandse staat ontstond.

Opdracht: tijdlijn de Nederlandse Opstand

Wat: maak een tijdlijn van deze les

Hoe: individueel, in je schrift

Hulp: informatieboek

Tijd: 10 min. + 5 min. nabespreken

Klaar? Maak opdracht 1, 2 en 3 in het werkboek

1560

1570

1580

1590