Paragraaf 10.5 - Voortplanting zonder bevruchting

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt beschrijven hoe planten zich zonder bevruchting (ongeslachtelijk) kunnen voortplanten

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Kunnen planten zonder bevruchting voortplanten?

• Voortplanting met bevruchting
  - geslachtelijke voortplanting
  - zaden
• Voortplanting zonder bevruchting
  - ongeslachtelijke voortplanting
  - bollen / knollen / uitlopers

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Bollen & knollen

• Bollen > stukje stengel onder de grond met korte, dikke bladeren
  - in de dikke bladeren zit reservevoedsel > rokken
  - tussen de rokken ontstaan klisters > deze groeien uit tot nieuwe bollen
  - uit nieuwe bollen kunnen nieuwe planten groeien
  - bijv. uien en tulpen
  
  
• Knollen > verdikte stengels die onder de grond groeien
  - knollen krijgen uitlopers, hieruit groeien nieuwe planten
  - bijv. aardappel

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Uitlopers & wortelstokken

• Uitlopers > sommige planten maken lange stengels boven de grond
  - aan deze lange stengels komen wortels waaruit nieuwe
  planten groeien
  - bijv. aardbeien
  
  
• Wortelstokken > lange stengels onder de grond
  - uit verdikkingen op de wortelstokken groeien nieuwe plantjes
  - lelietjes-van-dalen en bamboe

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

• Wat? Maken 10.5 – Opdracht 1 t/m 6
• Hoe? Blz. 62 t/m 64
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 6 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen hoe je planten kunt veredelen en vermeerderen
• Je kunt van verschillende soorten planten uitleggen hoe lang ze leven

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Hoe vermeerderen mensen planten?

• Vermeerderen
  - ongeslachtelijke voortplanting
  - gaat sneller dan geslachtelijke voortplanting
  - precies de planten die je wilt vanwege maar één ouderplant
  - nakomelingen zien er allemaal hetzelfde uit (dezelfde erfelijke eigenschappen)
  - bijv. stekken > hierbij snijd je een stukje van de plant af en zet dit in water, nadat er wortels zijn ontstaan kan het plantje in de grond

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Veredelen

• Veredelen
  - verbeteren van planten door te selecteren en gewenste nakomelingen te kweken (mooiere bloemen, andere kleur, etc.)
  
  1. kruisen > de juiste planten met elkaar kruisen
  2. selecteren > de juiste nakomelingen selecteren
  - dit kruisen en selecteren een paar keer herhalen
  3. vermeerderen > de uiteindelijk juiste nakomeling
  ongeslachtelijk vermeerderen door stekken
  

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Hoe lang leven planten?

• Eenjarige planten
  - ontkiemen, groeien en bloeien maar één jaar, daarna sterven ze af
  - zaden blijven in leven in de winter en ontkiemen in het voorjaar
• Tweejarige planten
  - in het eerste jaar ontkiemt de plant en groeit hij
  - plantendelen boven de grond sterven af en wortel onder de grond blijft leven
  - in het tweede jaar bloeit de plant en vormt zaden, na tweede jaar sterft de hele plant (zie volgende dia voor afbeelding)
• Overblijvende planten
  - kruidachtige planten > groeien en bloeien elk jaar, in de winter sterven bovengrondse delen af,
  in het voorjaar groeit de plant weer
  - houtachtige planten > laten hun bladeren vallen, krijgen in het voorjaar weer nieuwe bladeren

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

Levenscyclus tweejarige plant

                       Jaar 1:                                                                Jaar 2:

10.5 Voortplanting zonder bevruchting

• Wat? Maken 10.5 – Opdracht 7 t/m 16
• Hoe? Blz. 65 t/m 69
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 7 t/m 16 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)