Bas 3 Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 2

bas 3

Variatie in genotypen

leerdoelen

5 Je kunt omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat. 

6. Je kunt omschrijven wat een mutatie is.

eerst even herhalen...

Even herhalen van les 1
Hoe noemen we alle eigenschappen van een organisme?

1. Fenotype
2. Genotype

Hoeveel chromosomen heeft een mens?

1. 23
2. 22
3. 46
4. 44

Hoe heten de cellen van ons lijf?

1. geslachtscellen
2. lichaamscellen
3. cellen

Bevatten alle lichaamscellen een celkern?

1. Ja
2. Nee

Wat is het genotype?

1. Alle eigenschappen van een organisme
2. Alle informatie over erfelijke eigenschappen

Waar ligt de erfelijke informatie?

1. In elke cel van ons lichaam
2. In sommige cellen
3. Alleen in de cellen die het nodig hebben

Een mens heeft 46 chromosomen. Hoeveel chromosomen heeft iemand van de moeder?

1. 46
2. 23
3. 22
4. 45

Hoeveel paar chromosomen heeft de mens?

1. 23
2. 46
3. 12
4. 24

Klassikaal herhalen

Wat wat ook alweer het fenotype?

Wat was ook alweer het genotype?

Hoeveel chromosomen heeft de mens?

Komen alle informatie overal in het lichaam voor?

Hoeveel paren heeft de mens?

Hoe zat dat in geslachtscellen?

Genenpaar

- Chromosomen liggen in paren in een lichaamscel (dus genen ook)

- Chromosomen zijn enkelvoudig in geslachtscellen (dus genen ook)

- Je ouders hebben verschillende eigenschappen (bv vader bruine ogen, moeder blauwe ogen)

- Bij de bevruchting krijgt je van elke ouder één chromosoom.

- Daardoor kan informatie verschillend zijn.

Variatie in genotypen

Variatie in genotype

- Welk gen terecht komt in een geslachtscel is toeval.

- Er zijn veel verschillende combinaties. 

- Daardoor ontstaat bij geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen. 

- En dus verschillen in fenotype

Variatie in genotype

Mutatie

- Foutje/ beschadiging celdeling

- Plotselinge verandering: mutatie  (gemuteerd = veranderd)

- Organisme waar je mutatie ziet is een mutant.

- Bv albino (geen pigment)

Alligator zonder pigment

Mutagene invloeden

- foutjes in de celdeling door mutagene invloeden

- Door straling, chemische stoffen. 

- Soms mutatie (verandering) in celdeling.

- Cel gaat ongeremd delen > tumor/gezwel.

- Snelle deling, tumor groeit hard, noemen we kanker.

- Door het bloed vervoert in hele lichaam > uitzaaiingen

kanker

meiose en albinisme

HAVO

gewone celdeling (chromosomen worden gekopieerd en verdeeld over de dochtercellen) : heet mitose

Bij geslachtscellen komen chromosomen enkelvoudig voor. Ze ontstaan door speciale celdeling: meiose.

Bij meiose krijgt iedere dochtercel één chromosoom van elk paar.

Meiose

Meiose 

Meiose

Meiose 

https:

Twee genen van een genenpaar bevatten informatie voor dezelfde erfelijke eigenschap

1. Juist
2. onjuist

Kan een genenpaar voor een erfelijke eigenschap bestaat uit twee ongelijke genen

1. ja
2. nee

Wat is een mutatie?

1. Een verandering in het fenotype
2. Een verandering in het genotype

Wat heeft meer invloed? Een mutatie in een geslachtscel of een mutatie in een lichaamscel?

1. Geslachtscel
2. Lichaamscel
3. Beide evenveel

Huiswerk

Lees in je boek bladzijde 122 t/m 124

Maak opdracht 1 t/m 3 en 5 t/m 9

SO plannen (volgende dia)

Interessant voor HAVO leerlingen of leerlingen die dit leuk vinden: 
samenhang blz 133

So bas 1 t/m 3

Leer in je boek bladzijde 104 t/m 130

Samenvatting blz 176 en 177