Woordenschat H. 1 t/m 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Woordenschat H. 1 t/m 6

De laatste toets van dit schooljaar gaat over de woordenschat H. t t/m 6. Daarvoor leer je de theorie uit de groene kaders uit je boek en de woordenlijst die je de komende LessonUps gaat samenstellen. Een groot deel van de woorden in deze woordenlijst heb je dit jaar al moeten leren. En de theorie van H. 1 t/m 4 heb je al eens moeten leren. 

Theorie bestuderen

Bestudeer de theorie uit de hierop volgende zes slides.

Nadat je dit grondig gedaan hebt, ga je een quiz doorlopen over deze theorie. 

Woordbetekenissen vinden (1)

Als je in een tekst een onbekend woord tegenkomt, kijk dan eerst of je de betekenis uit de tekst kunt halen. Je hebt hiervoor de volgende manieren geleerd:

• Zoek in de tekst naar een synoniem: een woord dat ongeveer hetzelfde betekent.
  
• Zoek in de tekst naar de betekenis van het onbekende woord.
  
• Zoek in de tekst naar een voorbeeld. Let op woorden als: bijvoorbeeld, zoals.
  
• Zoek in de tekst naar een tegenstelling. Bijvoorbeeld: We hebben gezamenlijk gekookt, maar het toetje heb ik alleen gemaakt.
  
• Zoek in het woord dat je niet kent een bekend woorddeel.
  
• Bijvoorbeeld: on- (niet), her- (opnieuw), -loos (zonder).
  
• Als je de betekenis niet uit de tekst kunt halen, zoek het woord dan op in een woordenboek. Kies de betekenis die in de tekst past.
  

Figuurlijk taalgebruik

In teksten kom je vaak woorden of uitdrukkingen met een figuurlijke betekenis tegen. Er wordt dan iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat. Bijvoorbeeld: 

Er staat:                                                                      Bedoeld wordt:  

- Hij woont in het hart van de stad.               Hij woont in het centrum / het midden van de stad.  

- We sliepen onder de blote hemel.
             We sliepen buiten.  

- De radijsjes schoten de grond uit.
            De radijsjes groeiden heel snel.  

Als je dit soort woorden of uitdrukkingen niet begrijpt, zoek ze dan op in een woordenboek. Zoek bij het eerste zelfstandige naamwoord uit de uitdrukking. Vind je zo de betekenis niet, zoek dan op een ander belangrijk woord. Bijvoorbeeld: voorkomen is beter dan genezen. De betekenis van deze uitdrukking vind je bij voorkomen en anders bij genezen. 

Voorvoegsels

Sommige woorden bestaan uit een woord en een voorvoegsel. Bijvoorbeeld: De heropening van de winkel was een succes. Her betekent opnieuw. Heropenen is dus opnieuw openen.

Een voorvoegsel kan je helpen de betekenis van het woord te vinden.

Voorvoegsels die veel voorkomen, zijn:

non- = niet, zonder

on- = niet

mis- = verkeerd, fout

wan- = slecht, verkeerd

her- = weer, opnieuw

ex- = niet meer, van vroeger

inter- = tussen (twee of meer gebieden) 

Achtervoegsels

Sommige woorden zijn samengesteld uit twee of meer woorden. Het laatste woord van een samenstelling is het belangrijkst. Dat bepaalt de betekenis.

Bijvoorbeeld:

Een winterjas is een soort jas: een jas die je in de winter draagt.  

Een leesbril is een soort bril: een bril waarmee je kunt lezen.

Gebruik een woordenboek als je de betekenis niet zelf kunt bedenken. Soms staat een samenstelling niet in het woordenboek. Je kunt dan de losse woorden opzoeken. Bijvoorbeeld:

- Bij de meeste pretparken krijg je groepsreductie.

Je kijkt dan in het woordenboek bij reductie (= korting). 

Samenstellingen

Sommige woorden zijn samengesteld uit twee of meer woorden. Het laatste woord van een samenstelling is het belangrijkst. Dat bepaalt de betekenis.

Bijvoorbeeld:

Een winterjas is een soort jas: een jas die je in de winter draagt.  

Een leesbril is een soort bril: een bril waarmee je kunt lezen.

Gebruik een woordenboek als je de betekenis niet zelf kunt bedenken. Soms staat een samenstelling niet in het woordenboek. Je kunt dan de losse woorden opzoeken. Bijvoorbeeld:

- Bij de meeste pretparken krijg je groepsreductie.

Je kijkt dan in het woordenboek bij reductie (= korting). 

Woordenbetekenissen vinden (2)

Je hebt geleerd dat er een aantal manieren is om de betekenis van een onbekend woord in een tekst te zoeken:

• Zoek in de tekst naar een synoniem.
  
• Zoek in de tekst naar de betekenis.
  
• Zoek in de tekst naar een voorbeeld.
  
• Zoek in de tekst een tegenstelling.
  
• Zoek in het woord dat je niet kent een bekend woorddeel. Let op voor- en achtervoegsels.
  
• Zoek (een deel van) het woord in het woordenboek. Kies de betekenis die in de tekst past.
  

Let op: Woorden hebben soms een figuurlijke betekenis. Vaak kun je die betekenis wel raden, maar je vindt hem ook in het woordenboek. 

Het zomerkamp op Schiermonnikoog was erg leuk. We hebben daar samen in het donker over een bijna onbegaanbaar pad door de duinen gewandeld.

Wat is de betekenis van onbegaanbaar?

1. niet zichtbaar
2. niet te belopen
3. niet makkelijk
4. niet verstandig

Wat betekent het voorvoegsel -on?

1. geen
2. weinig
3. mis
4. niet

Tijdens het jutten na de storm zochten we allerlei overblijfselen op het strand, zoals resten van boten, scheepstouwen en visnetten.

Wat betekent het woord jutten?

1. op het strand aangespoeld materiaal verbranden
2. op het strand aangespoeld materiaal oppakken
3. op het strand aangespoeld materiaal verzamelen
4. haasten

’s Nachts was het ijskoud, maar overdag was het stikheet. Schiermonnikoog heeft een rijke flora en fauna, maar we hadden geen zin om naar die planten en dieren te kijken.

Wat is de betekenis van flora en fauna?

1. cultuur en natuur
2. geschiedenis en toekomst
3. planten en dieren
4. milieu

Welk woord past het beste in de zin?

Heb jij de veiligheidshaak al aan de veiligheidspin...........................?

1. gemaakt
2. gekoppeld
3. gehangen
4. gestopt

Welk woord past het beste in de zin?

Voordat je een les diepzeeduiken mag volgen, moet je een...........................................inleveren.

1. legitimatie
2. declaratie
3. medische verklaring
4. medische specialisatie

Welk woord past het beste in de zin?

Voordat we de tent opzetten, moeten we de omgeving..........................

1. navigeren
2. uitpluizen
3. bepalen
4. verkennen

Welk woord past het beste in de zin?

Als je goed navigeert, kom je...................op de juiste plek uit.

1. negenoeg
2. populair
3. circa
4. exact

Welk woord past het beste in de zin?

Heb je jouw.....................verzameling auto's op marktplaats gezet?

1. geliefde
2. actieve
3. regionale
4. ideale

Welk woord past het beste in de zin?

Het is gemakkelijk te.......................waar je bent met een gps-ontvanger.

1. plannen
2. verkiezen
3. bepalen
4. combineren

Welk woord past het beste in de zin?

Weet jij op welke........................Max Verstappen is geëindigd?

1. regio
2. combinatie
3. medaille
4. positie

Welk woord past het beste in de zin?

Ik heb veel...................voor mensen die altijd op tijd weten te komen.

1. afgunst
2. verbinding
3. bewondering
4. respectvol

Figuurlijke taal

Bekijk de volgende videofragmenten:

Maak nu de quizvragen uit de volgende slides.

Je moet een gegeven paard...

1. niet in de bek schijten
2. niet in de stal zetten
3. niet in de bek kijken
4. niet slecht behandelen

Wat betekent het vorige spreekwoord?

1. Je moet iemand niet op zijn uiterlijk beoordelen
2. Je moet iemand niet voor schut zetten
3. Je moet paarden met respect behandelen
4. Je moet blij zijn met wat je krijgt

Beter een goede buur......

1. dan geen buur.
2. dan een verre vriend.
3. dan een goede huisgenoot.
4. dan een vrijstaand huis.

Wat betekent het vorige spreekwoord?

1. Aan iemand in de buurt heb je vaak meer dan aan iemand op afstand.
2. Met buren kan je meestal beter opschieten dan met vrienden.
3. Buren zijn beter dan vrienden.
4. Zonder buren is het leven heel ingewikkeld.

De appel valt.....

1. altijd onder de boom.
2. meestal hard op de grond.
3. nooit zonder butsen.
4. niet ver van de boom.

Wat betekent het vorige spreekwoord?

1. Als appels vallen, verplaatsen ze meestal niet meer van plek.
2. Als een appel is gevallen, kan je 'm beter niet meer opeten.
3. Mensen gedragen zich vaak hetzelfde als appels.
4. Kinderen lijken veel op hun ouders.

Hoge bomen....

1. bewegen het meest in de wind.
2. vangen veel wind.
3. maken het meeste lawaai.
4. worden snel afgezaagd.

Wat betekent het vorige spreekwoord?

1. Als je veel aanzien hebt, gedraag je je daar ook naar.
2. Iemand met een hoge functie krijgt ook veel kritiek over zich heen.
3. Grote mensen praten heel veel onzin.
4. Als je te vroeg piekt, zal je ook snel weel aftakelen.

Als de kat van huis is....

1. heeft de hond geen doelwit meer.
2. maken zijn baasjes zich hevig zorgen.
3. hoef je hem ook niet meer te voeren.
4. dansen de muizen op tafel.

Wat betekent het vorige spreekwoord?

1. Als je vriend vertrekt heb je niets meer te doen.
2. Als de kinderen het huis uitgaan, maken ouders zich zorgen.
3. Je hebt geen zorgen als je geen familie hebt.
4. Als er geen toezicht is, doen mensen alles waar ze zin in hebben.

Oude koeien....

1. uit de sloot halen.
2. geven geen melk.
3. loeien het hardst.
4. staan op stal.

Wat betekent het vorige spreekwoord?

1. Al lang vergeten, niet-relevante verhalen oprakelen.
2. Oudere mensen hebben weinig te bieden.
3. Oudere mensen praten enorm veel over onbelangrijke zaken.
4. Oudere mensen blijven vooral thuis.

Samenvatting maken

Maak nu een samenvatting van de leerstof van de paragraaf woordenschat H. 1 t/m 6 (zie eerste slides) en maak een woordenlijst van de woorden die in deze paragrafen aan bod komen.

Deze samenvatting en woordenlijst zijn je leerstof voor de toets.