Klas 3 hoofdstuk 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Tijd van Burgers en Stoommachines

Tijdvak 8: 1800-1900.

Moderne tijd: 1800 - heden. 

Tijd van de wereldoorlogen

Het tijdvak duurt van 1900 tot 1950.

Tussen 1914 en 1918 speelde de Eerste Wereldoorlog zich af.

Hoofdstuk 3 La grande Guerre

Hoofdvraag:

Wat waren de oorzaken en de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog?

Deelvragen:

1. Waarom zochten de grote Europese mogendheden rond 1900 bondgenoten?

2. Hoe veroorzaakten de bondgenootschappen juist een oorlog?

3. Hoe verliep de strijd en welke gevolgen had die voor militairen en burgers?

Hoe werd de Grote Oorlog een wereldoorlog en hoe kwam er uiteindelijk vrede?

Par. 1  Je eigen volk en je eigen land

Eén volk, één land, één regering

• Duitsland eeuwenlang intern verdeeld; ook veel Duitssprekende mensen buiten Duitsland.
• Nationale bewegingen wilden eigen land voor eigen volk. Duitse nationalisten wilden alle gebieden verenigen in één rijk.
• Door Duitse eenwording wordt Frankrijk bang -> Frankrijk verklaart in 1870 Duitsland de oorlog -> D. wint en F. verliest Elzas-Lotharingen (kolen en ijzer) + 5.000.000.000 franc.

Industrie en wapenwedloop

• Door overwinning voelden Duitsers zich het beste volk op aarde -> nationalisme = overdreven vaderlandsliefde
• Elk land had last van nationalisme
• Duitsland nooit een grootmacht geweest maar wilden nu meedoen -> dankzij modern wapentuig lukt dit ook -> modern imperialisme = landen streven naar een koloniaal wereldrijk voor afzetgebied en grondstoffentoevoer.
• Door modern imperialisme kwam er een wapenwedloop

Veelvolkerenstaten

• Veelvolkerenstaat = Staten waarin verschillende volken samenleven onder één centrale regering.
• Oostenrijk-Hongarije, Osmaanse Rijk en Rusland
• Probleem is geen interne samenhang/cohesie; van bovenaf absoluut bestuurd.
• Nationalisme steekt ook de kop op bij volken binnen de veelvolkerenstaten

Tegenstellingen en bondgenootschappen

• Triple Entente = Bondgenootschap tussen Frankrijk, Rusland en Engeland.
• Dreibund/Triple Alliantie/Centralen = Bondgenootschap tussen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië.
• Tweefrontenoorlog = Oorlog die wordt uitgevochten op twee fronten tegelijk. Voor Duitsland een oost- en een westfront.
• Von Schlieffen bedacht een plan om een tweefrontenoorlog te voorkomen = Duitse strategie om een tweefrontenoorlog te voorkomen door een snelle opmars in Frankrijk, terwijl de Russen nog aan het mobiliseren zijn.

3.2   De grote oorlog

• 28 juni 1914 Oostenrijkse prins vermoord door Princip (zie 1e filmpje)
• O.-H. verdacht Servië van de aanslag en dreigde Servië de oorlog te verklaren -> door de bondgenootschappen kon daardoor een oorlog komen (Servië bondje met Rusland en daardoor automatisch met Frankrijk en Engeland) -> Rusland mobiliseert het leger en de vloot.

Het Begin

• 28 juli verklaart O.H. Servië de oorlog
• 30 juli (officieel) mobiliseert Rusland haar leger -> Von-Schlieffenplan lijkt te gaan mislukken.
• 1 augustus verklaart D. de oorlog aan R.
• België weigert Duitsland doortocht naar Frankrijk
• 4/5 augustus reusachtige kanonnen in België -> forten langs de Maas worden aan puin geschoten -> Engeland verklaart Duitsland de oorlog.
• Von-Schlieffenplan totaal mislukt door oostfront R., hevig verzet Belgen en meedoen Engeland -> begin van de loopgravenoorlog.
• Alles op een rijtje op blz. 51:  van aanslag tot oorlog1 t/m 8

Een totale oorlog

• Duitsers waren woedend om Belgische weerstand -> vermoordden mannen in veel dorpen. Belgische bevolking massal op de vlucht naar Nederland.

Loopgraven

• Er ontstaat een loopgravenoorlog die van de Belgische kust tot in Italië.
• Omstandigheden zeer zwaar, vooral voor de geallieerden omdat de Duitsers over het algemeen op betere hogere plekken lagen.
• Loopgraven waren volledige dorpen (half) onder de grond; alles was aanwezig.

Nieuwe wapens

• Vliegtuigen en zeppelins (vooral verkenningsvluchten)
• Mosterdgas vanaf 1915 (Duitsers eerst, daarna alle partijen)
• Tank
• Zware kanonnen (Dikke Bertha -> 1160 kg bom over 9 km)
• Mitrailleurs
• Duikboten
• Films: Red Baron (luchtoorlog) en Merry Christmas (samen kerst vieren als vijanden/vrienden)

Oorzaken

• Het liefst zouden de Amerikanen niets met deze 'Europese' oorlog te maken willen hebben, maar...

• ...inmiddels is het 8e schip door de Duitsers getorpedeerd...

• ...en is ontdekt dat de Duitsers bezig zijn met het ophitsen van Mexico en Japan tegen de VS (Zimmerman-telegram)

Lusitania, kwamen 1.198 van de 1.962 opvarenden om het leven

Laatste oorlogsjaar en vrede

• President Wilson: Volkenbond 1. nieuwe oorlogen voorkomen; 2. nieuwe landsgrenzen op basis van zelfbeschikkingsrecht van de volken en 3. democratie.
• April 1917 gaat VS meedoen, maar duurt nog een jaar voordat de troepen er zijn.
• Oktober 1917 revolutie in Rusland o.l.v. Lenin gefinancieerd door Duitsland met $ 10.000.000.
• Rusland tekent wapenstilstand/vrede en Duitsers hebben extra soldaten voor het westfront.
• Duitsland begint met groot offensief -> worden teruggeslagen door de geallieerden en Duitse soldaten slaan in oktober aan het muiten.
• Duitse generaals adviseerden Kaiser Wilhelm II om af te treden -> 8november trad hij af en vroeg asiel aan in Nederland.

Vrede van Versailles

• Vrede van Versailles (1918) is einde WOI. Hierin wordt bepaald dat Duitsland verliezer is en dus:

1. Deel grondgebied en kolonies afstaan
2. Alleen klein leger (100.000), geen marine of luchtmacht.
3. Herstelbetalingen betalen aan geallieerden (- Rusland)
4. Geen soldaten in gedemillitariseerde zone (Rijngebied, grens met BE en Fra).

Mislukken van de Volkenbond

1. Duitsland,
Rusland mochten geen lid worden en de VS wilden geen lid worden.

2. Alle
belangrijke beslissingen moesten door alle landen genomen worden en dat lukte bijna nooit

3. De
Volkenbond had geen mogelijkheden om sancties af te kondigen: ze hadden geen
leger. Landen trokken zich dus niets aan van de Volkenbond.