Wet Zorg en Dwang - Module VT

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Wet Zorg en Dwang 

Wetten in de gezondheidszorg

Waar denk je aan bij
de Wet Zorg en Dwang?

- Waar denk je aan bij WZD? 

- Koppeling maken naar theorie.

Wetgeving onvrijwillige zorg

Vroeger was er de Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz).

Wet zorg en dwang (WZD) vervangt BOPZ per 1 januari 2020

Beschermt cliënten tegen onvrijwillige zorg

 Uitgangspunt: "Nee, tenzij"

De groepen cliënten waarop de Bopz van toepassing is, verschillen echter sterk. 

Om de wetgeving beter af te kunnen stemmen op die verschillen is gekozen voor afzonderlijke wetten. 

De Wzd is van toepassing op cliënten met een psychogeriatrische aandoening en cliënten met een verstandelijke beperking. 

Voor de geestelijke gezondheidszorg geldt de Wet verplichte geestelijke gezondheidzorg (Wvggz). 

Beide wetten zijn op 1 januari 2020 in werking getreden

De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz)

De Wvggz geldt voor zorgvragers bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel veroorzaakt voor henzelf of voor anderen.

Wet Zorg en Dwang (WZD)

De Wet zorg en dwang regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening. 

Het doel van de wet is

1. Onvrijwillige zorg voor mensen met dementie of een verstandelijke beperking zo veel mogelijk voorkomen.
2. Cliënten met dementie of een verstandelijke beperking beschermen tegen de nadelen van onvrijwillige zorg.
   

Alleen als het niet anders kan, mag onvrijwillige zorg worden toegepast ná zorgvuldige multidisciplinaire afweging.

Het is al 22:30 en bijna alle cliënten liggen in bed. Een cliënt wil niet naar bed. Je benoemd dat hij naar bed moet, en als hij nu niet gaat, moet hij morgen eerder naar bed.

1. Dwang
2. Drang

Een cliënt doet haar zelf telkens pijn, zij slaat op haar gezicht en trekt aan haar eigen haar. Er is voor gekozen om haar vast te maken aan haar bed om dit te voorkomen.

1. Dwang
2. Drang

Een cliënt wil haar avond eten niet opeten, maar dit moet omdat zij een speciale voedingsdieet heeft.
Je benoemd dat als zij haar eten niet opeet dat dit prima is, maar dat ze dan geen toetje krijgt.

1. Dwang
2. Drang

De Wet Zorg en Dwang regelt:

• In welke situaties onvrijwillige zorg en/of opname aan de orde kan zijn;
• Hoe een besluit tot onvrijwillige zorg genomen wordt;
• Wanneer onvrijwillige zorgverlening geëvalueerd moet worden.

Wat is onvrijwillige zorg?

Er is sprake van onvrijwillige zorg als een cliënt of zijn vertegenwoordiger níet instemt met zorg of waartegen de client zich verzet.

De WZD onderscheidt de volgende 9 categorieën onvrijwillige zorg:

1. Medische handelingen en therapeutische maatregelen; 
2. Beperken van de bewegingsvrijheid;
3. Insluiten;
4. Uitoefenen van toezicht op betrokkene;
5. Onderzoek aan kleding of lichaam;
6. Onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op gedrag beïnvloedende middelen of gevaarlijke voorwerpen;
7. Controleren op de aanwezigheid van gedrag beïnvloedende middelen;
8. Beperken van de vrijheid om het eigen leven in te richten;
9. Beperken van het recht op het ontvangen van bezoek. 

10. Het toedienen van gedragsmedicatie buiten de richtlijn.

Bij verlenen van onvrijwillige zorg wordt  stappenplan in gezet ter beoordeling noodzaak.

Rood = Het stappenplan altijd van toepassing bij wilsonbekwame cliënten; ook als de vertegenwoordiger

instemt met deze zorg en de cliënt zich daartegen niet verzet.

Stel je voor dat ...

• je dagelijks je telefoon moet inleveren als je naar je slaapkamer gaat;
• je elke ochtend om 08.00 uur moet opstaan (ook in het weekend en in vakanties);
• elke dag om 21.00 uur de lichten uit moeten;
• je niet zelf hebt kunnen kiezen welk broodbeleg op tafel staat;
• je met mensen woont die je niet aardig vindt;
• er kleding voor je is klaargelegd voor de volgende dag;
• er voor je bepaald wordt of je onder de douche kan of niet;
• je de dag na een feestje een urinetest moet doen ter controle op middelengebruik.

Stappenplan

Het stappenplan in de Wet zorg en dwang (WZD) regelt de stappen die de zorgverantwoordelijke moet zetten bij de beoordeling of onvrijwillige zorg noodzakelijk is. 

In het stappenplan staat ook welke deskundigen de zorgverantwoordelijke daarbij moet betrekken.

Wanneer is onvrijwillige zorg noodzakelijk? Ernstig nadeel

Wie kan de zorgverantwoordelijke zijn?

Nee, tenzij (stappenplan)

• Als er geen vrijwillig alternatief te vinden is.
  
• Analyseren, van alternatieven in een multidisciplinair team.
  

Het stappenplan is altijd van toepassing bij:

• Het toedienen van gedragsmedicatie buiten de richtlijn.

• Beperking van bewegingsvrijheid.

• Insluiting.

Verzet en instemmen

Niet alle cliënten kunnen zeggen of ze iets wel of niet willen (wils(on)bekwaamheid). Daarom is het belangrijk dat je doorhebt wanneer iemand zich verzet tegen een maatregel.

Het is voor jullie als verzorger belangrijk hoe je hiermee omgaat.

Wanneer is iemand wilsonbekwaam?

Wilsonbekwaam

In sommige situaties kan een patiënt zelf niet (meer) zijn wensen kenbaar maken. Iemand is dan wilsonbekwaam. 

Een patiënt is wilsonbekwaam als hij:

• De informatie over zijn ziekte niet kan begrijpen
  
• Zelf geen beslissing over zijn behandeling kan nemen
  
• Of de gevolgen van een beslissing niet kan overzien.
  
• Een persoon die niet voor zichzelf kan beslissen is wilsonbekwaam.

Vrijheidsbeperkende maatregelen

Wordt toegepast als een cliënt met zijn gedrag een gevaar vormt voor:

Zichzelf;

Anderen;

Goederen. 

Deze methode is bedoeld om rust te bieden. Iemand wordt letterlijk bij anderen weggehaald.

Om welke vrijheidsbeperkende maatregel gaat dit?

1. afzonderen
2. separeren
3. fixeren

Iemand wordt geplaatst in een kale kamer met alleen een matras en een deken.

Om welke vrijheidsbeperkende maatregel gaat dit?

1. afzonderen
2. separeren
3. fixeren

Je beperkt mensen tegen hun zin in hun bewegingsvrijheid.

Om welke vrijheidsbeperkende maatregel gaat dit?

1. afzonderen
2. separeren
3. fixeren

Veel voorkomende maatregelen

Fixeren 

Afzonderen/separeren
Onder dwang toedienen van medicatie, voeding en vocht

Voorbeeld van fixeren:

2 bij armen, 1 bij benen

Beperken van bewegingsvrijheid

Persoonlijk vind ik deze niet goed. Medewerkers leunen te veel richting het hoofd.

Fixatie handelingen kunnen per locatie verschillen.

Wij leerden om rechtop te zitten en de schouderbladen van onze collega's aan te raken met onze eigen schouderbladen. 

Op deze manier heb je contact met je collega. Indien de cliënt te veel bleef tegenstribbelen konden we wel richting het hoofd leunen, waardoor de zuurstof toevoer minder werd voor de cliënt en het tegenstribbelen vermoeiender werd en stopt.

Benen zijn "moordwapens" hier ligt een medewerker in zijn eentje op. (tevens ter bescherming collega's).

Cliënt ligt bewust op zijn/haar buik, verminderd bewegingsvrijheid. Wanneer deze op de rug ligt kunnen ze gerichter schoppen en slaan.

De enige beweging die een cliënt heeft bij fixatie is het hoofd. Een van de laatste middelen die zij dan hebben is om te spugen.

Voorbeeld van separeren:

Alles voor de veiligheid van cliënt en personeel

Met meerdere medewerkers

Scheurkleding/scheurdeken

Persoonlijk vind ik het te veel personeel, je zit elkaar in de weg!

bij een fixatie naar afzondering meestal 4-5 personen.

sowieso 3 voor de fixatie. en nummer 4 om deuren te openen.

bij binnenkomst separeer, wordt cliënt op zijn buik op bed gelegd, beperkt bewegingsvrijheid.

Cliënt wordt in dit geval volledig gestript (ontdaan van kleding) ter voorkoming suïcide/zelfbeschadiging.

Scheurkleding kan als alternatief aangeboden worden. in tegenstelling tot de benaming is dit kleding die juist niet te scheuren is. hierdoor hoeft de cliënt niet naakt in de ruimte achter te blijven.

De voeten worden vastgeknoopt met een scheurdeken, de knoop is makkelijk los te maken door de cliënt maar geeft medewerkers net voldoende tijd de separeer te verlaten.

Scheurkleding/scheurdeken is van dik/zwaar katoen gemaakt.

Bij verlaten separeer ruimte staat er altijd een medewerker bij de deur (de nummer 4 of 5 die bij de fixatie/afzondering aanwezig was). Zodat deze de deur dicht kan trekken nadat de laatste medewerker de ruimte heeft verlaten. 

Ter voorkoming ontsnapping cliënt.

Alternatieven voor vrijheidsbeperkende maatregelen

Hoog-Laag bed. ...

Melding door sensoren. ...

Aandacht en bejegening. ...

Zinvolle dagbesteding, meer uitdaging of lichamelijke activiteit.

Alternatieven voor vrijheidsbeperkende maatregelen

Wat denk jij?

Stel je voor dat...

• Je dagelijks je telefoon moet inleveren als je naar je slaapkamer gaat;
  
• Je elke ochtend om 08.00 uur moet opstaan (ook in het weekend en in vakanties);
  
• Elke dag om 21.00 uur de lichten uit moeten;
  
• Je niet zelf hebt kunnen kiezen welk broodbeleg op tafel staat;
  
• Je met mensen woont die je niet aardig vindt;
  
• Er kleding voor je is klaargelegd voor de volgende dag;
  
• Er voor je bepaald wordt of je onder de douche kan of niet;
  
• Je de dag na een feestje een urinetest moet doen ter controle op middelengebruik.