textiel weven

• Kunstzinnige oriëntatie
• Basisschool
• Groep 5-8

Weven

Hoe is de stof van jouw kleren gemaakt?

2. Geweven of gebreid?

Hoe kun je dat zien?

Vraag voor de leerlingen: Hoe kun je zien of iets geweven of gebreid is?

Bij geweven stof gaat een draad steeds wisselend onderdoor en bovenlangs een andere draad.

De stof is niet echt rekbaar, tenzij er elastiek in geweven is.

Spijkerbroekenstof is bijvoorbeeld geweven.

Bij gebreide stof zijn, met 1 hele lange draad, lusjes gemaakt, waar die draad dan later weer inhaakt.

Deze stof kun je uit-rekken. T-shirts en joggingbroeken zijn bijvoorbeeld van gebreide stof gemaakt. (tricot). 

Weven in verschillende tijden 

Weven is een van de oudste technieken die er bestaan! 

Dit is een kort overzicht van de geschiedenis:

prehistorie >  egyptische oudheid > middeleeuwen > 17e eeuw > 19e eeuw > heden.

(foto heden: Tommy de Lange commissioned by TextielMuseum)

Geschiedenis

Weven is een techniek om stof te maken. Dit werd al gedaan in de prehistorie. Hiervoor gebruikte men vlas, hennep en natuurlijk wol van een schaap. In Nederland zijn er resten van geweven kleding gevonden bij de opgraving van een veenlijk, 'het meisje van Yde', dat ca. 2000 jaar geleden leefde. Vroeger werd in de wintermaanden op boerderijen met de wol van de eigen schapen geweven.

Weven op verschillende 

plaatsen in de wereld

Over de hele wereld werd en wordt geweven: 

van linksboven met de klok mee:

Afrika, Marokko, Amerika (Indianen), Peru, Roemenië, India, Nepal, Turkije.

Dit heb je nodig.

Volg daarna de stappen:

Vouw en knip.

Deel het vel Weeflijnen uit.

De leerlingen: 

- vouwen het vel A4 dubbel,

- knippen de lijnen in,

- vouwen het papier weer open.

Deel per kind 10 stroken uit.

De leerlingen:

- pakken een strook papier en steken het onderlangs en bovenlangs door de stroken van het A4 vel,

- pakken een tweede strook en herhalen dit, maar nu begin je met bovenlangs en dan onderlangs,

- herhalen dit met ca 10 stroken.

Een ander patroon maken kan ook.

Zie jij hoe je dat doet?

Vraag aan de leerlingen: hoe is dit patroon gemaakt?

De eerste gekleurde strook gaat 2x onderdoor, 2 x bovenlangs enz.

Bij de tweede gekleurde strook ga je 1x onderdoor. Daarna 2x bovenlangs, 2x onderlangs enz.

De derde strook gaat 2x bovenlangs, 2x onderdoor, enz.

De leerlingen:

- doen dit ook met ongeveer 10 stroken.

Ga dan pas naar de volgende dia.

Al vanaf de eerste boeren waren de meeste mensen eigenlijk altijd boer geweest. ( in Nederland veranderde dit pas begin van de vorige eeuw)

Vanaf de 17e eeuw gingen mensen thuis wat nijverheid uitvoeren ( kleine klusjes in opdracht van een koopman)

Dit noem je ook wel thuisnijverheid.

Spinnen

plukken wol die tot draden worden gedraaid. Daarna op klossen gerold.

Weven

Met een weefgetouw stof maken van alle draden.

In veel plaatsen in heel Nederland waren weverijen en er was een groot verschil in prijs en kwaliteit. 

In Amersfoort maakten ze eerst laken van wol maar later werd hier voornamelijk Bombazijn gemaakt; een combinatie van katoenen en linnen draden. Deze stof was goedkoper dan de wol en werd gebruikt voor de kleding van de gewone burger. 

Daarnaast waren er in Amersfoort veel passement-weverijen. Daar maakten ze de koorden, versterkende bandjes en sierlijke sluitingen voor op de kleding. De kinderen in de weeshuizen maakten dit soort eenvoudig banden.

1733 uitvinding schietspoel

Daardoor kon er nóg sneller geweefd worden.

Vanaf dat moment waren er zelfs 16 spinners nodig voor één wever.

Verschillende patronen:

Kunnen jullie ontdekken hoe ze zijn gemaakt?

Bespreek met de leerlingen het eerste plaatje. (rood met blauw)

Wat is er gebeurt?

• Eerst gaat de gekleurde strook 1x onderdoor, daarna 3x over de stroken heen, 3x onder, 3x over enz.
  
• de volgende strook gaat 3x over, 3x onder, 3x over
• Bespreek nog een voorbeeld met de leerlingen. 

Maar hoe ontwerp je een patroon?

Er zijn mensen die nog steeds ambachtelijk met de hand weven.

Als hobby, maar ook nog als (deel van hun) werk. 

Begrijp je dat? 

Wat zouden zij het leukst vinden van hun ambacht/hobby? 

Stoommachine

rond 1764 

thuisnijverheid

kindertehuizen

opkomst van industrie

In de 19e eeuw verdween langzaamaan de textielindustrie uit Amersfoort, omdat er in andere steden betere en snellere fabrieken waren.

In Twente en Tilburg bijvoorbeeld waren enorme fabrieken met moderne, mechanische weefmachines.

Vroeger was het heel gewoon dat een kind van 7 of 8 jaar al aan het werk was. In Twente was dit in de Textielfabrieken of bij je ouders op de boerderij.
Leerplicht of recht op onderwijs bestond nog niet.

Wat weten we nog van de vorige les? 

schietspoel

thuisnijverheid

waardoor konden ze sneller weven? 

wat moet je met met wol doen om te kunnen weven?

wie weet nog iets anders?