8.1 Industrialisatie en modern imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 8: Industrialisatie en modern imperialisme

Kenmerkende aspecten:

• 1.  De industiële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving
• 2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie 
• 3. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Engeland

rond 1700

• Machtig land met een enorm groot rijk dat zich over de hele wereld uitstrekte.
• De bevolking van Engeland groeit, hierdoor is er meer kleding nodig.
• Veel kleding wordt gemaakt van katoen, dat door slaven op plantages wordt geplukt, en wol.

Het Britse Rijk omstreeks 1700

Schietspoel

1733

• Om sneller kleding te maken, moet je sneller kunnen weven.
• De Engelsman John Kay vond de schietspoel uit. Hiermee kun je veel sneller weven dan met de hand.
• De schietspoel was nog geen échte machine: het bedienen ging met de hand.

Spinning Jenny

1764

• Als je sneller kunt weven, heb je ook meer draad nodig.
• Met de Spinning Jenny van James Hargreaves kon je 8 en later 16 draden tegelijk spinnen

Cotton Gin

1793

• Omdat het spinnen en weven veel sneller ging was er ook meer katoen nodig.
• Om de zaden sneller uit katoenpluizen te halen vond de Amerikaan Eli Whitney de Cotton Gin uit ("Katoen motor"). 
• Slavernij neemt toe: er zijn veel meer slaven nodig om de katoen te plukken...

Stoommachine

rond 1764 

• De eerste werkende stoommachine van de Industriële Revolutie was die van Thomas Newcomen rond 1705
• Pas door de verbeteringen van James Watt kon de stoomachine pas echt worden ingezet

De Engelsman James Watt voerde een aantal belangrijke veranderingen door in Newcomen's stoommachine waardoor het gebruik en de inzet makkelijker werden.

Veranderingen door 

de stoommachine 

• Leegpompen van mijnen, waardoor je dieper de grond in kunt (grondstoffen)
• Oude energiebronnen (wind-, spier- en waterkracht) worden langzaam vervangen
• Stoommachine is overal te plaatsen, niet alleen aan het water

Doordat de vraag naar delfstoffen (ijzer en steenkool voor de machines) sterk toenam, moest er steeds dieper worden gegraven. Met stoommachines werd het grondwater weggepompt.

Hoogovens

• Door steenkool op een speciale manier te verhitten ontstaat cokes.
• Met cokes krijg je een betere verbranding. Hierdoor kun je ook ijzererts beter verhitten.
• Om ijzer nog sterker te maken, werd er gebruik gemaakt van hoogovens: ovens die zo warm worden dat het ijzer zuiver wordt.

Omdat zuiver ijzer zich beter laat bewerken, nemen ook de toepassingen ervan toe: zo zie je steeds meer bouwwerken van ijzer. Zoals bijvoorbeeld bruggen, maar ook de Eiffeltoren

Industriële Revolutie

1750-1900

• Door de komst van de machines verandert de manier waarop mensen produceren: van handmatig naar machinaal
• De verandering noemen we de Industriële Revolutie

Niet alleen de manier van produceren verandert enorm: ook de komst van stoomtreinen brengt grote veranderingen in het vervoer van mensen en goederen.

van kleinschalige handmatige productie in de huisnijverheid...

... naar grootschalige machinale productie in fabrieken

8.1 De Industriële revolutie: van huisnijverheid naar fabriek samengevat

• Rond 1750: enorme groei Engels economie door:
  
• - stijging landbouwopbrengsten > bevolkingsgroei
• - bevolkingsgroei > grotere vraag naar voedsel en kleding
• - goedkope grondstoffen in Azië en Amerika > impuls textielnijverheid
• Textielnijverheid verplaatste zich naar fabrieken aangedreven door:
• - waterkracht 
• Nadelen: moeilijker begaanbaar terrein / geen constante kracht >
• - stoomkracht (stoommachine verbeterd door James Watt, 1782)

gevolgen economische ontwikkelingen:

• (stoom)machine werd breed ingezet 
• fabriekssteden ontstaan (urbanisatie)
• aanleg kanalen en spoorwegen
• sociale veranderingen:
• - rijke burgers meer economisch en politieke macht (bourgeoisie:                rijke burgers, vb: fabrieksdirecteuren)
• - ontstaan arbeidersklasse (proletariaat) 

Video

Histoclips: De industriële revolutie

0

feestelijke in gebruikneming van de stoomtrein

let es op de wagons, eerder ingebruik voor kolentransporten

Grondstoffen en afzetmarkten

• fabrikanten wilden steeds meer wnst maken (industrieel kapitalisme) > dus:
  
• steeds meer grondstoffen en afzetgebieden nodig > gevolg:
• meer koloniën nodig > West-Europese landen op zoek naar nieuwe gebieden om te koloniseren:
• vooral in Afrika nieuwe gebieden veroverd (modern imperialisme)
• Mogelijk gevaar: spanningen tussen Europese landen >
• Conferentie van Berlijn (1885):
• Afrika onderling verdeeld

Internationaal aanzien en superioriteit

• Verschil kolonialisme en modern imperialisme:
• Nu grote gebieden veroverd en bestuurd door Westerse landen:
• inheemse bevolking moest produceren voor westerse economieën>
• uitbuiting en onderdrukking
• Nationalisme belangrijk bij onderdrukking:
• 'westerse beschaving is beter dan de inheemse'
• Ook: door koloniën meer aanzien moederland

Nederlands imperialisme

• Nederland niet actief in Afrika, maar
• wel uitbreiding van macht in:
• Nederlands-Indië > Cultuurstelsel:
• - 1830 - 1870
• - inheemse bestuurders ingeschakeld
• - produkten door Ned bepaald: oa
• - tabak, thee, koffie > veel winst, ook:
• - veel uitbuiting > verzet oa van
• Multatuli: 'Max Havelaar'  (E.D. Dekker)
• 1870: ondernemers krijgen vrije hand