overzicht theater

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

theater

theater

warming up

welk aspect is
'vormgeving van het spel'

1. rekwisieten
2. grime en hairstyling
3. enscenering
4. mise-en-scene

Wat is het verschil tussen enscenering en mise-en-scene?

Mise-en-scène

De manier waarop de spelers het speelvlak opkomen en afgaan, zich opstellen en zich verplaatsen, noemen we de mise-en-scène. 

Enscenering

De manier waarop het geheel van de voorstelling wordt opgevoerd en in beeld wordt gebracht. Hoe een bestaande toneeltekst door het spel van acteurs-zangers, decor, speeltijd, kostumering, belichting, muziek, enz. gerealiseerd wordt.

WELK BEGRIP HOORT ER NIET TUSSEN?

1. LOCATIE
2. DECOR
3. MUZIEK
4. SPEELSTIJL

Ter verduidelijking

vormgeving van theater bestaat uit:

voorstelling

inhoud

vormgeving van het spel

- lichaam: mimiek, gebaren en bewegingen, lichaamshouding, handeling

- stem: volume, accent, klankkleur, intonatie, klemtonen, timing, emotie in de stem

- speelstij; oa: melodrama, realisme, absurdisme, slapstick, episch theater

-mise-en-scene

theatervormgeving

locatie, decor, kostuum, grime en hairstyling, rekwisieten, attributen, belichting, muziek, geluid en geluidseffecten, enscenering , toneelbeeld

bekijk het volgende fragment.

hier komen een aantal vragen over.

Beschrijf aan de hand van de mis-en-scene, wat dit fragment absurdistisch maakt?

Benoem nog 2 andere aspecten van de vormgeving die deze scene absurdistisch maken?

Bij welke stromingen gaat een lichtje branden?

komedie tragedie

commedia dell arte

opera

naturalisme

episch theater

biomechanica

absurdisme

locatietheater

overzicht periodes

hofcultuur: komedie, tragedie, commedia dell'arte, opera (Monteverdi)

19e eeuw: opera (Wagner), romantisch en realistisch theater, 

modernisme: naturalisme (Stanislavski), biomechanica, episch theater

massacultuur: absurdisme, multidisciplinair theater

lijsttoneel

- 4e wand

- illusie

vlakke vloertheater

- dichter bij het publiek

- publiek meer betrokken

- minder illusie 

locatie theater

- buiten het theater

- vaak multidisciplinair

hofcultuur

 komedie, tragedie, 

commedia dell'arte, 

opera (Monteverdi)

Gaan we nu even niet verder op in.

Weet wel welke speelstijlen van toepassing zijn!

19e eeuw

opera (Wagner)

- Theater vernieuwingen (gebouw)

- Gesamtkunstwerk

- leidmotief

- romantische en nationalistische thema's

19e eeuw

romantisch en realistisch theater

Niet zozeer een stroming in de 19e eeuw. Is een voortzetting van het klassieke theater, met inhoudelijke invloeden van de romantiek en later het realisme.

Belangrijke schrijver: Victor Hugo (romantiek)

De klokkenluider van de Notre Dame werd een groot succes. Het verhaal speelt zich af in het laat-middeleeuwse Parijs en gaat over de onbeantwoorde liefde van de mismaakte klokkenluider Quasimodo voor de mooie zigeunerin Esmeralda.

Het verhaal past goed in de romantiek. Het personage Quasimodo weerspiegelt bijvoorbeeld de fascinatie voor het afwijkende of groteske.
Bespreek nog drie kenmerken van de romantiek die je kunt afleiden uit dit verhaal.

antwoordmodel: koppel onderstaande ook aan een aspect uit het fragment!

•  hang naar het verleden en/of de religie
  
•  belang van het gevoelsleven: er is sprake van een onmogelijke onbereikbare liefde
•  hang naar het mysterieuze/buitenissige/exotische
• het noodlot in de verwikkelingen van het verhaal.
• het individu tegenover de massa
• het verschil in klassen

Victor Hugo, die als een van de grondleggers van de Franse romantische beweging wordt beschouwd, had een esthetische waardering voor het monsterlijke en het mismaakte. Hij vond het lelijke een grotere bron van inspiratie dan de klassieke schoonheid van de antieken.

Deze opvatting is kenmerkend voor de romantiek.
Leg dit uit aan de hand van twee argumenten

an

antwoorden

De romanticus staat open voor alles wat zijn gevoel aanspreekt (en zijn fantasie prikkelt) en het lelijke/mismaakte beroert meer gevoelssnaren dan de (rationele) volmaaktheid van de antieke schoonheid 

Juist door het lelijke of het angstaanjagende kan een sublieme ervaring ontstaan en dat is een (esthetische) beleving die in de romantiek wordt nagestreefd 

In de romantiek werd de natuur en het natuurlijke/authentieke gewaardeerd, meer dan het kunstmatige/geïdealiseerde/'gemaakte'

In de romantiek werden dromen en nachtmerries of hallucinaties belangrijke inspiratiebronnen: daarin kwamen ook monsterlijke dingen voor en was niet alles volmaakt.

modernisme

naturalisme

• exacte mogelijke weergave van dagelijkse werkelijkheid (realisme)
  
• exact mogelijke weergave van menselijk gedrag (breken met klassiek theater)
  
• ontstaan van de method (Stanislavski)
  

Melodrama

'Vluchtig' volks vermaak in de 19e eeuw

oorspronkelijk naar Grieks voorbeeld (3 bedrijven)

- voorspelbare verhaallijn

- emotioneel effectbejag

- stereotypen

- deugd/moraal overwint het 'kwaad'

- 'feel good', meestal een goed eind

modernisme

episch theater

- vervreemdingstechnieken

- breken met 4e wand

- politiek

- boodschap overbrengen

- spannend als een 'bokswedstrijd'

modernisme

biomechanica - meyerhold theater

• mens als machine
  
• beweging staat centraal
  
• propaganda voor de nieuwe tijd
• afstand van klassiek theater

Absurdisme

De theatervorm waarbij de onlogische en irrationele aspecten van het leven benadrukt worden heet absurd toneel. Hiermee wordt geprobeerd om de doelloosheid van het leven aan te tonen.

- existentialisme (Sartre) 

- rol van WO II

- zinloosheid en toevalligheid

- wachten op Godot (eenakter)

- loslaten logisch plot

- loslaten betekenisvolle tekst

- invloed van dada en surrealisme

multidisciplinair theater

Wanneer kunstenaars afkomstig uit verschillende disciplines oftewel kunstvormen zoals architectuur en beeldende kunst samenwerken, is er sprake van multidisciplinaire kunst.

Vaak komt multidisciplinair tot uiting in het theater.