1.3 Media en nepnieuws

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.3 Media en nepnieuws

Leerdoelen

• Aan het eind van deze lees weet/ken je de begrippen: nepnieuws, manipulatie, propaganda, indoctrinatie, polarisatie, complottheorieën, objectiviteit en subjectiviteit, vooroordelen, referentiekader en selectieve waarneming. 

Wat is nepnieuws en hoe herken je het?

Kort samengevat

We oefenen een beetje met de begrippen die in de vorige lessen aan de orde zijn geweest. Dit gedeelte is interactief dus je doet mee via je laptop.

Een dilemma is

1. een lastige keuze tussen twee dingen die allebei voordelen of juist nadelen hebben
2. een botsing in het belang van de een met het belang van de ander
3. is een middel waarmee je het gedrag van anderen kunt beïnvloeden
4. is een oordeel over iets of iemand zonder dat je de feiten kent

Dilemma:

1. Rijk maar geen vrienden
2. Arm en veel vrienden

Dilemma:

1. Geen handen hebben
2. Geen voeten hebben

Dilemma:

1. Nooit meer friet
2. Elke dag friet

Dilemma:

1. Leven in het verleden
2. Leven in de toekomst

Dilemma:

1. Geen ontbijt
2. Geen avondeten

Wat is een compromis?

1. Een kabinet waarin twee of meer partijen met elkaar samenwerken.
2. Persoon die gaat bekijken welke politieke partijen met elkaar willen regeren.
3. Persoon die onderzoekt welke partijen met elkaar het beste kunnen en willen regeren.
4. Tussenoplossing waar meerdere partijen zich in kunnen vinden.

Normen en waarden zijn cultuurkenmerken. Wat zijn normen?

1. Gedragsregels.
2. Opvattingen over wat belangrijk is.
3. Straffen.
4. Beloningen.

Van wie leer je normen en waarden? :

1. Vrienden
2. Thuis
3. Door je geloof
4. Door de overheid

Een voorbeeld van christelijke normen en waarden is....

1. Moord is een zonde
2. Naastenliefde is een zonde
3. Polytheïsme is belangrijk

Norm of waarde?
Bidden voor het eten.

1. Norm
2. Waarde

Norm of waarde?
Vriendelijkheid

1. Norm
2. Waarde

Norm of waarde?:
Vrijheid

1. Norm
2. Waarde

Wat is een belang?

1. Iets wat jij belangrijk vindt
2. Een soort wet
3. Een lastige keuze
4. Voordeel dat je ergens van hebt

Wat is sociale ongelijkheid?

1. Dat je op social media minder vrienden hebt dan een ander.
2. Dat je sociale leven best wel saai is.
3. Dat er een ongelijk verdeling van maatschappelijke kansen, inkomen, kennis en politieke macht is.
4. Dat er sprake is van heel veel sociale contacten in je leven en dat is oneerlijk tegenover anderen.

1.3 Media en nepnieuws

In de volgende slides behandelen we paragraaf 1.3 aan de hand van de inhoud en enkele filmpjes

Nepnieuws

• Nieuws dat niet op waarheid berust, gemaakt om aandacht te vragen of voor de grap. 
• Kan zelfs ingezet worden bij verkiezingen. 
• Vaak schokkend, hoe meer er wordt geklikt hoe meer dit verschijnt in zoekmachines en op sociale media.

Lubach fabeltjesfuik

• Wie kan uitleggen wat er wordt bedoeld met "de fabeltjesfuik"
• We kijken naar een fragment uit Zondag met Lubach waarin het wordt uitgelegde. fragment 10.30-17.00

Manipulatie

• De situatie in een reclame is natuurlijk niet zoals die in het echt is.  Er is sprake van manipulatie.
• Manipulatie = Feiten worden met opzet weggelaten of veranderd.

nos.nl

Leg uit waarom hier sprake is van manipulatie

Propaganda

Bewust eenzijdige informatie geven met als doel de mening van mensen te beïnvloeden 

Indoctrinatie

Mensen langdurig, systematisch en dwingend eenzijdige opvattingen opdringen met de bedoeling dat zij deze opvattingen kritiekloos overnemen.

Manipulatie, propaganda en indoctrinatie

Wat is 

polarisatie?

Polarisatie:  tegenstellingen tussen twee groepen zijn zo groot dat het problemen oplevert.

In tijden van crisis ontstaat er eerder polarisatie.

Objectief / subjectief

Objectief = feiten, het weergeven zoals het is

Subjectief = je geeft aan wat je ergens van vindt

Filterbubbels

Algoritmes en big data > laten je zien wat je wil zien!

• Facebook
• Google
• TikTok
• YouTube

Selectieve waarneming

Stereotypes en vooroordelen

Zelf aan het werk

Ga naar het werkboek van Essener online.

Maak de opdrachten H1-P3: 1 t/m 8,10,11,14 

Verdieping

Kunnen we eigenlijk wel weten wat er in het nieuws wel en niet waar is?

Geef jouw mening in de volgende open vraag

Kunnen we eigenlijk wel weten wat wel en niet waar is?

Tegenlicht

We kijken naar een fragment van het TV programma Tegenlicht. Hierin komt de journalist Christiaan Triebert aan het woord die uitlegt hoe je als journalist met moderne media op zoek kan gaan naar de waarheid (van 02:36- 11.27)

www.npostart.nl

Keuze

Je hebt nu de keuze uit

• Verder verdiepen in opsporingstechnieken via www.tegenlicht.nl
• Verder gaan met de opdrachten die bij het huiswerk horen

Controlevragen

Heb je alles begrepen van deze les?

We checken het aan de hand van 11 meerkeuzevragen

Als feiten met opzet worden weggelaten of veranderd, noemen we dat ...

1. Beeldvorming
2. Persvrijheid
3. Manipulatie
4. Privacy

"Alle Russen drinken wodka" is een

1. Stereotype beeld
2. Vooroordeel
3. Vorm van indoctrinatie
4. Vorm van manipulatie

Noord-Koreanen horen steeds maar weer over 'hun geweldige leider' en dat de VS de vijand is. Welk begrip past hier het best bij?

1. Manipulatie
2. Selectieve waarneming
3. Beeldvorming
4. Indoctrinatie

In een reclame wordt verteld hoe lekker een hamburger is maar niet dat er veel vetten in zitten.

1. Indoctrinatie
2. Manipulatie

Onder propaganda verstaan we:

1. dat de massamedia worden gecontroleerd door de machthebbers.
2. dat de media alleen berichten uitzenden om mensen voor bepaalde ideeën te winnen
3. dat de massamedia feiten en meningen verwisselen.
4. dat mensen uit nieuws een selectie maken.

Indoctrinatie is:

1. inspelen op de selectieve perceptie van mensen.
2. het opdringen van eenzijdige opvattingen.
3. het vervormd waarnemen van bepaalde informatie.
4. opzettelijk bepaalde feiten weglaten.

Zijn de uitspraken juist of onjuist?
1. Een voorbeeld van een indoctrinatie is: “Dikke mensen zijn gezellig.”
2. Je beeldvorming is betrouwbaarder als je meerdere soorten media volgt.

1. 1 is juist, 2 is onjuist.
2. 1 is onjuist, 2 is juist.
3. 1 en 2 zijn beide juist.
4. 1 en 2 zijn beide onjuist.

Wat klopt niet?

1. Indoctrinatie is een extreme vorm van manipulatie
2. Indoctrinatie is langdurig eenzijdige meningen doorgeven
3. Indoctrinatie komt voor in Noord-Korea
4. Indoctrinatie gebeurt alleen bij vrouwen

Indoctrinatie heeft alleen met feiten te maken,

1. Juist
2. Onjuist

Wat hebben alle complottheorien gemeen?

1. De meeste dingen zijn echt waar
2. De complottheorien zijn heel vaag beschreven
3. Ze zijn vaak bedacht door mensen die in hun eigen realiteit willen leven
4. Er is geen bewijs dat het waar is

Welke uitspraak over het referentiekader is juist?

1. Dit kader bestaat uit normen, waarden en gedragingen.
2. Hoe diverser de kaders, hoe eenvoudiger het samenleven.
3. Dit kader wordt iedere vier jaar opnieuw vastgesteld.
4. Dit kader is bij vrouwen veelzijdiger dan bij mannen.