NOVA NASK II H1&2

• nask2
• Middelbare school
• Voortgezet speciaal onderwijs
• vmbo g, t
• Leerroute VG
• Leerroute VT
• Leerjaar 4

Stoffen en deeltjes

Indeling van stoffen

Stoffen

Stoffen en deeltjes

Het periodiek systeem

Het periodiek systeem

• 110 elementen (atoomsoorten)
• Elk element is aangegeven door een symbool
• Horizontale lijn = periode
• Verticale lijn = groep
  

Blz. 14

Stoffen en deeltjes

Het atoommodel

Atomaire massa-eenheid 

• wordt weergegeven met u (unit)
  
• gelijk aan protonen + neutronen
• zie binas
• atoommassa - atoomnummer = aantal neutronen

Stoffen en deeltjes

Ontleedbare stoffen: enkelvoudige ionen

Ion = elektrisch geladen deeltje

• Er wordt een elektron afgestaan / opgenomen
• Lading noteer je rechts boven het symbool
• Zouten zijn ionaire verbindingen: positieve en negatieve ionen trekken elkaar aan = ionbinding
  

Stoffen en deeltjes

Ontleedbare stoffen: samengestelde ionen

Enkelvoudige ionen: komen voort uit atoom

Samengestelde ionen: komen voort uit molecuul

Het amonium-ion is het enige positief

samengestelde ion, maar gedraagt zich 

wel als metaal-ionen.

Verhoudingsformule = 

verhouding verschillende ionen in een zout

1. naam
2. symbolen tussen haakjes - eerst positief
3. zorg met indexgetallen dat de positieve en negatieve lading gelijk zijn
4. Enk. ion vereenvoudig en laat haakjes weg
   Samengest. ion laat haakjes staan

(altijd positief metaal-ion + negatief niet-metaal-ion, behalve bij ammoniumzouten)

Enkelvoudig ion

Samengesteld ion

Het ammonium-ion komt drie keer voor: wel de lading weghalen, niet de haakjes. 

Het fosfaat-ion komt maar één keer voor: de haakjes laat je weg.

Blz. 29 t/m 31

Stoffen en deeltjes

Moleculaire stoffen, molecuulmassa en massapercentage

binding tussen atomen = atoombinding

binding tussen moleculen = molecuulbinding

Naamgeving: atomen waaruit het molecuul bestaat.

Stoffen eindigen meestal op -ide

Molecuulmassa = de som van de atoommassa's (binas)

Bij een relatieve massa laat je de eenheid weg.

Berekenen hoeveel massaprocent van een atoomsoort in een verbinding voorkomt:

Blz. 34 t/m 35

Chemische reacties

Stoffen verhitten

Chemische reactie = stoffen (beginstoffen) verdwijnen en er komen nieuwe stoffen (reactieproducten) voor in de plaats.

Noteren d.m.v. een reactieschema

beginstof(fen) > reactieproduct(en)

Verschillende reacties: 

• Verbrandingsreatie brandstof + zuurstof
• Ontledingsreactie één beginstof, meerdere reactieproducten

Let op! Gloeien is geen chemische reactie, er ontstaan geen nieuwe stoffen. Dit geldt ook voor fase-overgangen (s-l-g).

Chemische reacties

Ontledingsreacties

Ontledingsreacties:

• Thermolyse warmte
• Fotolyse licht
• Elektrolyse elektriciteit 

Zowel bij een verbrandingsreactie als bij thermolyse worden de beginstoffen verhit. VERSCHIL: bij een verbrandingsreactie is zuurstof aanwezig. 

Een verbranding blijft doorgaan doordat er hitte vrijkomt (vuur).

Een ontleding stopt zodra je geen warmte meer toevoegt. 

Aantoningsreactie zuurstof:

Een houtspaander in een reageerbuis met zuurstof verhitten > De houtspaander gaat gloeien/branden.

Aantoningsreactie waterstof:

Een vlammetje bij de opening van een reageerbuis met waterstof houden > Je hoort een 'blafgeluid'. 

Een ontleedbare stof kun je met een chemische reactie ontleden in verschillende atoomsoorten. 

Chemische reacties

Reactievergelijkingen opstellen

Met een reactievergelijking kun je nagaan hoeveel (massa) reactieproducten ontstaan.

Bij een reactieschema gebruik je de namen + fasen.

Bij een reactievergelijking gebruik je de molecuulformules. 

Om een reactievergelijking kloppend te maken, moet je ervoor zorgen dat voor en na de pijl hetzelfde aantal atomen staat > eventueel door coëfficiëntgetallen toe te voegen. 

Reactieschema:

Reactievergelijking: 

Kloppend: 

• Voor de pijl: 1 atoom kalium, 1 atoom chloor en 3 atomen zuurstof
  
• Na de pijl: 1 atoom kalium, 1 atoom chloor en 2 atomen zuurstof
• NIETS veranderen aan de indexgetallen > kloppend maken d.m.v. coëfficiënten

Chemische reacties

Massa's en massaverhoudingen

Stoffen reageren altijd in een bepaalde verhouding met elkaar > zie coëfficiëntgetallen in de reactievergelijking.

1. Reactievergelijking
2. Massaverhouding noteren:
   - Molecuulmassa's uitrekenen > ... u
   - Atomaire molecuulmassa vervangen 
   - Massa vóór de reactie = massa na de reactie
3. Bereken gevraagde stof m.b.v. verhoudingstabel

1. Reactievergelijking
   
   
2. Massaverhouding 
   
   
   
   
   
3. Bereken gevraagde stof m.b.v. verhoudingstabel

Metalen

Niet-metalen

Zet de elementen in de juiste groep.

Lood

Pb

Zilver

Ag

Broom

Br

Fluor

F

Stikstof

N

Koper

Cu

Magnesium

Mg

Jood

I

Zuurstof

O

Waterstof

H

Chloor

Cl

Kalium

K

Sleep de elementen naar de juiste toepassing.

H

P

K

He

Mg

Hoeveel protonen bevat het element Cr

1. 24
2. 52
3. 12
4. 4

Hoeveel neutronen bevat het element Zn

1. 30
2. 65
3. 35
4. 15

Wat is de verhoudingsformule van natriumoxide?

Wat is de verhoudingsformule van calciumnitraat?

Wat is het massapercentage Broom in Kaliumbromide?

1. 119
2. 79,9
3. 67,1

periodieksysteem.com