6.3 De wereld na de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

6.3 De wereld na de Koude Oorlog

§6.3 De wereld na de Koude Oorlog

Vandaag:

Terugblik: Het Midden-Oosten en Noord-Afrika

Uitleg: De wereld na de Koude Oorlog

Na deze les kan je:

• Uitleggen hoe landen samenwerkten bij spanningen en conflicten in de wereld
• Uitleggen wat de internationale rol was van de VS

Laptop en schrift op tafel!

Het Midden-Oosten
Wat weet je nog?

Rol van de VN

• In 1945 opgericht om door internationale samenwerking oorlogen te voorkomen of te beëindigen
• Maar door de strijd tussen de VS en de Sovjet Unie kon de VN Veiligheidsraad weinig doen
• Na de Koude oorlog werd de rol van de VN groter

Veiligheidsraad

• 15 leden in totaal, waarvan 5 permanent
• Overige 10 leden wisselen om de 2 jaar
• Beslissingen worden aangenomen wanneer 9 leden voor stemmen en alle permanente leden voor zijn
• 1 permanent lid kan dus een beslissing tegenhouden, dit gebeurde veel in de Koude Oorlog
• Het veto-recht

Behalve het voorkomen van oorlogen wil de VN ook het leven van mensen verbeteren:

• Vrede en veiligheid
• Internationaal recht
• Behoud van de mensenrechten
• Economische en sociale ontwikkeling
• Uitwisseling van cultuur en wetenschap

De Verenigde Naties is een .... ?

1. Organisatie van bijna alle landen van de wereld die opkomt voor vrede en veiligheid.
2. Organisatie van bijna alle landen van de wereld die streeft naar afschaffing van landsgrenzen.
3. Organisatie van bijna alle landen van de wereld die wereldwijd voetbaltoernooien organiseert.
4. Organisatie van bijna alle landen van de wereld die opkomt voor bescherming van zeldzame dieren.

Oprichting van de NAVO

• Noord-Atlantische Verdragsorganisatie was opgericht tegen de dreiging van de SU in 1949
  
• Doel: burgers en democratieën beschermen
• "Een aanval op één is een aanval op allen." 
• Na de val van het communisme ging de NAVO zich meer richtten op terrorisme
• Militair bondgenootschap
• Handelt vaak naar VN-resoluties

De NAVO wordt opgericht door de Westerse landen. Wat doet de NAVO?

1. Dit houdt in dat de landen met elkaar samenwerken qua economie
2. Dit houdt in dat de landen met elkaar 24/7 contact houden over de Russen
3. Dit houdt in dat elk NAVO-land zich aan de NAVO-wet moet houden
4. Dit houdt in dat als je een NAVO-land aanvalt je elk NAVO-land aanvalt

In 1949 werd de NAVO opgericht, waarvoor is de NAVO een afkorting?

1. Noord-Atlantisch Vredes Overleg
2. Noord-Amerikaans Verdrags Organisatie
3. Noord-Atlantische Verdrags Organisatie
4. Noord-Amerikaans Vredes Overleg

Na de inval van Amerika in Afghanistan, probeerde de NAVO vrede te brengen in de regio.

Tijdens de Arabische Lente liet leider Khadaffi zijn leger op demonstranten schieten. De VN liet de NAVO vliegtuigen sturen. Khadafi kwam om.

Khadaffi/Libië

Dictator Khadaffi probeert de Arabische Lente neer te slaan. Als Khadaffie een offensief aankondigt gaat de VN over op resolutie waarbij alle middelen mogen worden ingezet om de bevolking te beschermen. De NAVO voert luchtaanvallen uit. 

Khadaffi wordt gearresteerd door opstandelingen en vermoord. Maar opstandelingen weigerden hun wapens neer te leggen, daardoor brak er een burgeroorlog uit. 

Bush/Al-Qaida

Na 9/11 gaan de Amerikanen op zoek naar het mastermind Osama Bin Laden. In Afghanistan biedt de taliban ruimte voor Al-Qaida en wilde Osama Bin Laden niet uitleveren. 
Met rugdekking van de NAVO besloot Bush Afghanistan binnen te vallen. Bin Laden werd niet gevonden.

Grote coalitie tegen IS

• Islamitische staat: eindstrijd tegen het westen
• Jonge radicale moslims sluiten zich aan van over de hele wereld
• Ruim 60 landen beloven met elkaar de strijd aan te gaan tegen IS
• Onder leiding van de VS wordt IS in 2018 verslagen, maar een onbekend aantal strijders is ontsnapt. Dus waarschijnlijk leeft het nog steeds voort

Aantekeningen

De VN, opgericht in 1945 om oorlogen te voorkomen, werd tijdens de Koude Oorlog beperkt door de VS en de Sovjet-Unie. Na de Koude Oorlog groeide de VN's rol, met een Veiligheidsraad van 15 leden, waaronder 5 met vetorecht. De VN bevordert vrede, veiligheid, mensenrechten en ontwikkeling.

Na WOII werd de NAVO opgericht als militair bondgenootschap. Zowel de NAVO en de VN heeft militair ingegrepen in Afghanistan en Libië. 

De enige supermacht

• De VS bleef na de Koude Oorlog als enige supermacht over. 
• Zij vonden dat ze voor orde in de wereld moesten zorgen
• Lukte in Europa met de NAVO, maar in het Midden-Oosten en Afrika niet
• Pax Americana: langdurige toestand van vrede in de Amerikaanse invloedssfeer
• Er is veel kritiek op deze toenemende invloed.

Amerika als voorbeeld

• Amerikanen vonden dat ze het voorbeeld voor de wereld waren en nog steeds zijn
• Sterke economie, belangrijke normen, democratisch en veilig
• Leidende rol in de wereld, zeker na het stoppen van de Koude Oorlog
• Treedt in veel conflicten op als bemiddelaar

Oslo-akkoorden (1993)

Weet jij wie welke Amerikaanse president is?

Bill Clinton

Joe Biden

George W. Bush jr.

Barack Obama

Donald J. Trump

De achteruitgang van de Pax Americana

• Terroristische organisaties zetten vredesakkoorden onder druk. 
• Na de uitroep van de War on Terror, ontstaan er burgeroorlogen.
• China en Rusland willen ook een plek op het wereldtoneel
• Vanaf 2009 koos de VS onder president Obama voor een minder leidende rol in de wereld

In welk conflict zorgde de VS bijna voor vrede?

Aantekeningen

Sovjet-Unie valt uit elkaar. Gevolg: Amerika is de enige supermacht. Zij namen als doel om te zorgen voor wereldvrede. Pax Americana: langdurige toestand van vrede in de Amerikaanse invloedssfeer. 

De positie van Amerika wordt bedreigd. Door terroristen en door Rusland en China die meer macht krijgen, politiek en economisch.

Hoe werken landen samen bij spanningen en conflicten in de wereld?

Welke rol heeft/had de VS in de wereld?