Platentektoniek | deel 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Platentektoniek

Vulkanen en Aardbevingen

Leerdoelen en planning

Aan het einde van de les weet je:

• Dat de aarde uit verschillende platen bestaat;
• Op welke manier platen bewegen
• Drie verschillende plaatbewegingen.

Het weer

Platen en breuken

De aardkorst is verdeeld in platen. Langs de breuklijnen is de aardkorst voortdurend in beweging. Dat zijn gebieden met vulkanisme en aardbevingen.

Het weer

Platen en breuken

De platen en breuken zijn ontstaan door krachten binnen in de aarde (endogene krachten). Vlak onder de aardkorst is het gesteente van de mantel nog een beetje stroperig. Het gesteente dat bijna gesmolten is, stroomt er traag rond. Door de kracht van deze convectiestromen komen er breuken in de korst. Bij zo’n breuk schuiven stukken aardkorst langs elkaar en tegen elkaar. Dat gaat heel langzaam, gemiddeld met maar een paar centimeter per jaar. De losse platen ‘drijven’ op het vloeibare gesteente.

Het weer

Plaatbeweging

www.geolsoc.org.uk

Het weer

Divergente beweging

Op de afbeelding IJsland

De platen bewegen uit elkaar (divergentie). Dat gebeurt bijvoorbeeld midden in de Atlantische Oceaan. Magma komt naar boven en stroomt als lava naar twee zijden weg en vult het gat tussen de twee platen op. Zo ontstaat een langgerekte bergrug onder zee: de mid-oceanische rug met in het midden een gebied dat lager ligt. Bij de mid-oceanische rug is de plaat het jongst, verder weg wordt de plaat steeds ouder

Het weer

Convergente beweging

Platen drijven naar elkaar toe.

Een botsing van:

• Oceanische plaat tegen een continentale plaat.
• Twee oceanische platen 
• Twee continentale platen

 De platen drijven naar elkaar toe (convergentie). Hierbij zijn drie variaties mogelijk.

Het weer

Convergente beweging

Een zwaardere oceanische plaat duikt onder een lichtere continentale plaat. Dat wegduiken noem je subductie

Ontstaan van een trog.

 Een zwaardere oceanische plaat duikt onder een lichtere continentale plaat. Dat wegduiken noem je subductie. Op de plek waar de plaat wegduikt, is de zee soms wel meer dan 10 km diep. Zo’n diepe kloof onder in de zee noem je een trog.

Het weer

Convergente beweging

Bij een botsing van twee oceanische platen duikt de oudste plaat onder de jongere plaat

Bij een botsing van twee oceanische platen duikt de oudste plaat onder de jongere plaat. De oud-ste plaat is namelijk het meest afgekoeld en dus zwaarder. Ook hierbij wordt een trog gevormd.

Het weer

Convergente beweging

Het kan ook zijn dat twee continentale platen tegen elkaar botsen en een gebergte vormen

 Het kan ook zijn dat twee continentale platen tegen elkaar botsen en een gebergte vormen

Het weer

Transforme beweging

Op de afbeelding San Andreas breuk

Bij de derde bewegingsrichting schuiven de platen langs elkaar (transforme beweging). Dat gebeurt bijvoorbeeld langs de beruchte San Andreasbreuk bij San Francisco