1.4: Napoleon en de Revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

1.4: Napoleon en de Revolutie

H1: Pruiken en Revoluties

1.4: Napoleon en de revolutie

7. Pruiken en revoluties

Leerdoelen

1: Je kunt uitleggen wat de Code Napoleon is en waarom deze bij de Verlichtingsideeën passen.

2: Je kunt de Franse invloed in de Nederlandse geschiedenis beschrijven.

3: Je kunt uitleggen waarom Napoleon Rusland niet heeft kunnen verslaan.

4: Je kunt uitleggen dat Napoleon pas na de Slag bij Waterloo echt was verslagen.

Wat weet je nog van de Franse Revolutie?

De meest invloedrijke persoon op de wereld is Jezus.
Op nummer 2 staat Napoleon. Wat weet jij al over Napoleon?

Even een paar weetjes over Napoleon.

Welke uitspraak is een verzinsel / fabeltje?

1. Napoleon is dol op drop.
2. Napoleon houdt van baden. Soms ligt hij wel 2 uur lang in bad, terwijl hij de krant laat voorlezen.
3. Volgens de Franse wet mag je nog steeds jouw varken als huisdier niet de naam 'Napoleon' geven.
4. Napoleon is 1,67 meter lang en dat is in de 18e en 19e eeuw een hele gemiddelde lengte.

Biografie van Napoleon Bonaparte

Napoleon Bonaparte wordt in 1769 geboren op het eiland Corsica. Zijn ouders komen uit de Derde Stand, maar hij kan toch studeren. 

Op mijn 24e wint Napoleon zijn eerste veldslag (Slag bij Toulon), daarna behaalt hij als generaal tegen Oostenrijk en Italië ook grote overwinningen. 

Pas tijdens de veldtocht naar Egypte (zie achtergrond) van 1798 tot 1801 lijdt hij zijn eerste nederlaag. 

Bij het vak geschiedenis heb je 4 soorten onderzoeksvragen.

1. Beschrijvende vragen: gebruik je als meer wilt weten over een situatie of verschijnsel in het verleden.

2. Verklarende vragen: gebruik je als je wilt uitleggen waardoor dingen gebeurd zijn.

3. Vergelijkende vragen: gebruik je als je overeenkomsten en verschillen van een situatie of verschijnsel wilt weten.

4. Waarderende vragen: gebruik je om te onderzoeken wat jij ergens van vindt.

"Welke landen heeft Napoleon Bonaparte eind 18e en begin 19e eeuw in Europa veroverd?

1. beschrijvende vraag
2. verklarende vraag
3. vergelijkende vraag
4. waarderende vraag

Tussen 1792 en 1805 voert Napoleon veel oorlogen (Napoleontische Oorlogen). 

Door de oorlogen is het rijk in 1810 op z'n grootst. Sommige veroverde gebieden worden vazalstaten (een staat die erg afhankelijk is van een andere staat) en komen onder leiding van zijn familieleden.

De grootste tegenstander is Engeland. 

Een oorzaak van de vele overwinningen is de invoering van de dienstplicht wat betekent dat elke jongeman via loting gekozen wordt om enkele jaren in het Franse leger soldaat te zijn. Rijke jongeren kunnen wel hun dienstplicht afkopen.

Twee uitspraken:

1. Klik op de afbeelding om in te zoomen. Al het groen / blauw gekleurde is in bezit van Napoleon.

2. 'Napoleon laat zich graag afschilderen op een paard, zodat je niet kunt zien dat hij best klein is'. Dit is een feit / verzinsel. 

1. 1. groen, 2. feit
2. 1. groen, 2. verzinsel
3. 1. blauw, 2. feit
4. blauw, 2. verzinsel

In de winter van 1795 valt Napoleon ook Nederland (de Republiek) aan. 

De leider van de Republiek, stadhouder Willem V, vlucht naar Engeland.

Patriotten zijn mensen in de Republiek die tegenstander zijn van Willem V en blij zijn met de komst van de Franse soldaten. 

Nederland wordt een soort Franse provincie en heet 'de Bataafse Republiek', en vanaf 1806 Koninkrijk Holland. 

In 1806 wordt de broer van Napoleon Bonaparte, Lodewijk Napoleon, koning van Koninkrijk Holland. Lodewijk Napoleon is erg geliefd bij het volk, zo probeert hij Nederlands te praten en zegt 'ik ben konijn van Olland'. 

Napoleon Bonaparte vindt zijn broer maar te aardig en ontslaat hem. Als 'wraak' zet Lodewijk Napoleon zijn 6-jarige zoontje op de troon. 

Staatsgreep van Napoleon

november 1799

• In Frankrijk is de Terreur bezig. Duizenden mensen (tegenstanders van de Franse Revolutie) komen onder de guillotine. 

• Napoleon grijpt de macht in Frankrijk, na de Franse Revolutie. 

Napoleon wordt dictator

1799-1804

• Hij schakelt tegenstanders uit en wordt langzaamaan dictator van Frankrijk.
• Het volk heeft, door zijn overwinningen, alle vertrouwen in Napoleon. Bij een volksvergadering (referendum) zijn 3 miljoen Fransen voor en 1500 Fransen tegen de dictatuur van Napoleon. 

Napoleon kroont zichzelf tot keizer

1804

• Na 15 jaar revolutie lijkt Frankrijk terug bij af: er is weer één man de baas.
  

In 1812 valt Napoleon Rusland aan. De Russen passen de tactiek van de verschroeide aarde toe. Dit is een tactiek waarbij het hele gebied verwoest wordt. Zelfs de hoofdstad Moskou wordt in de brand gestoken!  

Door deze tactiek kan het Franse leger nergens eten vinden. 

Gevolg is een terugtocht naar Frankrijk. Deze terugtocht is een hel door een enorme strenge winter (soldaten zijn slecht gekleed), honger, uitputting en Russische aanvallen. Van de 600.000 Franse soldaten komen er maar 18.000 weer levend aan in Frankrijk! Ook 100.000 paarden halen Frankrijk niet. 

 

Napoleon naar Rusland:

Klik op de afbeelding om in te zoomen. 

Dit is een schoolplaat van Issings uit 1958.

Deze afbeelding is een...

1. geschreven primaire bron
2. ongeschreven primaire bron
3. geschreven secundaire bron
4. ongeschreven secundaire bron.

Het enorme verlies in Rusland zorgt voor een keerpunt. Frankrijk is enorm verzwakt.

Andere landen vallen Frankrijk aan. Frankrijk verliest en Napoleon wordt in 1815 verbannen naar het eiland Elba. Na 10 maanden ontsnapt hij weer en bouwt een nieuw leger op! 

In 1815 verliest Napoleon de beslissende Slag bij Waterloo (België).  

Nu wordt Napoleon verbannen naar St. Helena in de Atlantische Oceaan. 

In 1815 komen alle Europese landen bij elkaar om te praten (Congres van Wenen) over de landsgrenzen na Napoleons' machtsperiode.

Twee uitspraken:

1. 'Vaak wordt Napoleon afgebeeld op een paard, omdat je dan niet kan zien dat Napoleon eigenlijk een hele kleine man is'. 

Dit is een feit / verzinsel.

2. De Slag bij Waterloo vindt plaats in 1815, kortom in de 18e eeuw / 19e eeuw.

1. 1. feit, 2. 18e eeuw
2. 1. feit, 2. 19e eeuw
3. 1. verzinsel, 2. 18e eeuw
4. 1. verzinsel, 2. 19e eeuw

Zijn de volgende uitspraken over de Slag bij Waterloo (1815) juist of onjuist?

JUIST

ONJUIST

De Slag bij Waterloo vindt in het huidige België plaats.

Frankrijk hoort in de Slag bij Waterloo bij het bondgenootschap 'de Geallieerden'. 

Na de Slag bij Waterloo wordt Napoleon verbannen naar het eiland Elba.

Naast de veldtocht naar Rusland is ook de Slag bij Waterloo een kantelpunt in de geschiedenis van Europa.

De Slag bij Waterloo wordt gewonnen door Napoleon.

Wat hebben we te danken aan Napoleon?

1. Het belangrijkste: De Code Napoleon: een boek waarin alle wetten zijn vastgelegd en wordt in heel Europa nog deels gebruikt;

2. Napoleon laat tussen de steden lange, rechte wegen aanleggen. Deze wegen liggen er nog steeds;

3. Op de weg rijd je rechts, behalve in Engeland. Maar Engeland heeft Napoleon dan ook nooit veroverd;

4. Alle straten krijgen straatnamen + huisnummers.

6. Napoleon voert het metriek stelsel in met nieuwe standaardmaten en gewichten, zoals de kilo, de meter, seconden en de liter;

7. Het wordt verplicht om een geboorte, huwelijk, scheiding, of een overlijden aan te geven bij de gemeente; 

8. Napoleon voert ideeën van de Verlichting in, bv afschaffing van de Standenmaatschappij, meer gelijkheid (bv iedereen heeft recht op onderwijs), godsdienstvrijheid, enz.

9. Iedereen krijgt vanaf 1811 verplicht een achternaam, zodat Napoleon makkelijker belasting kan innen en kan checken of jongemannen hun dienstplicht vervullen;

Twee uitspraken:

1. Klik hiernaast op de print screen van 1:30 om in te zoomen. De persoon in de gele cirkel is Napoleon Bonaparte.

2. Het filmpje geeft een betrouwbaar / onbetrouwbaar beeld hoe mensen echt een achternaam kregen in de Franse tijd. 

1. 1. juist, 2 betrouwbaar
2. 1. juist, 2. onbetrouwbaar
3. 1. onjuist, 2. betrouwbaar
4. 1. onjuist, 2. onbetrouwbaar

Tussen 1795 en 1813 is ons land onderdeel van Frankrijk.
Bij welk antwoord staan allemaal woorden die wij hebben overgenomen uit deze Franse tijd?

1. kroket, garage, lingerie, controle, horloge, logeren, parasol, populair, rapport, wagon
2. bureau, toilet, bagage, finale, humeur, interessant, kostuum, punaise, surprise
3. portemonnee, trottoir, cadeau, chef, journalist, monteur, parlement, souvenir, toernooi
4. abonnement, bonbon, conducteur, douane, manege, paraplu, plafond, succes, truc

Op de stippellijntjes hoort steeds of oorzaak of gevolg te staan. Sleep de zinnen naar de juiste kolom:

oorzaak

gevolg

Een ....... van de Slag bij Waterloo is de Conferentie in Wenen (1815).

Een ..... van het verlies van de Slag bij Waterloo is de verbanning van Napoleon naar St. Helena.

De strijd/ ruzie tussen Frankrijk en Engeland is een ...... van de invoering van het Continentaal Stelsel

Jouw woning heeft een huisnummer, dit is een ...... van de Franse tijd (begin 19e eeuw) in ons land.

Een ...... van de verdwijning van de standenmaatschappij is de invoering van de Code Civil.

Welke  uitspraak is onjuist?

1. Elk jaar wordt de Slag bij Waterloo nagespeeld, waarin mensen verkleed gaan als soldaat van de Engelsen, Pruisen (Duitsers) of Fransen.
2. De Leeuw van Waterloo op een piramide-vorm (zie plaatje) is als monument gebouwd in opdracht van het Verenigde Koninkrijk der Nederlanden
3. In vergelijking tot de Pruisische Rijk (Duitsland) en Engeland hebben de Nederlanden maar een kleine rol gespeeld in de Slag bij Waterloo
4. De Leeuw van Waterloo is een monument dat staat in de buurt van Utrecht.

In de geschiedenis zijn heel veel zaken voortdurend aan het veranderen. Deze veranderingen worden door historici (geschiedkundigen) bestudeerd en beschreven. 

Toch zijn er ook veel zaken die een korte of lange tijd hetzelfde bleven. Ook dit wordt onderzocht bij het vak geschiedenis. Het verschijnsel dat zaken hetzelfde blijven heet continuïteit.

Bij welke zin is sprake van continuïteit?

1. In 1812 verliest Napoleon een belangrijke veldslag in Rusland.
2. Lodewijk Napoleon wordt door broer Napoleon Bonaparte aangewezen om vanaf 1806 Koninkrijk Holland te besturen.
3. Al meer dan twee eeuwen lang hebben mensen een achternaam
4. Bij geen van de genoemde zinnen is sprake van continuïteit

Twee uitspraken:

1. Voor Napoleon heeft de terugtocht uit Rusland als bewust / onbewust gevolg dat veel Franse soldaten sterven van uitputting, honger en extreme kou.

2. Een oorzaak / gevolg van het verlies bij de Slag van Waterloo is dat Napoleon wordt verbannen naar het piepkleine eilandje St Helena waar 500 soldaten hem in de gaten moeten houden.

1. 1. bewust, 2. oorzaak
2. 1. bewust, 2. gevolg
3. 1. onbewust, 2. oorzaak
4. 1. onbewust, 2. gevolg

Sleep de volgende gebeurtenissen uit het leven van Napoleon in de juiste tijdsvolgorde (van vroeger naar later):

Napoleon op Corsica

Napoleon in Rusland

Napoleon op Elba

Napoleon in Waterloo

Napoleon op St Helena

Vind jij Napoleon een goede leider?
Maak een keuze en bedenk voor jezelf ook een goede reden (onderbouwing):

Hierna: opdracht 'maak een meme',

Jazeker!

Nee!

Ik heb geen idee!

Opdracht: maak zelf een meme van Napoleon:

Een meme is vaak een plaatje (vaak voorzien van tekst, bv via een praatwolkje) met een grappige boodschap.

Tip: gebruik https://imgflip.com/memegenerator 

Filmpje (13:30) Vroeger & Zo

Napoleon verliest bij Waterloo

Beantwoord tijdens het filmpje de volgende kijkvragen:

1. Tegen welke landen strijdt Frankrijk in de Slag bij Waterloo (1815)?

2. Wat betekent de uitspraak 'je Waterloo vinden'? 

3. Welke reden heeft Napoleon om altijd als eerste aanwezig te zijn op het slagveld? 

4. Waarom is de veldslag in Rusland (1812) een kantelmoment in de macht van Napoleon?

5. Waarom is het zo bijzonder dat in de souvenirwinkeltjes rondom Waterloo alleen maar spulletjes te koop zijn van Napoleon?

+ Stelling: "Napoleon heeft geprobeerd een 'Verenigd Europa' te maken." Ben je het eens of oneens met deze stelling? Leg je keuze met een onderbouwing uit!

Ga met je mobiel naar Youtube en typ in: 

'360° Battle of Waterloo | National Geographic

Filmpje duurt bijna 3 minuten.

Linkje filmpje

Leerdoelen:

1: Je kunt uitleggen wat de Code Napoleon is en waarom deze bij de Verlichtingsideeën passen.

2: Je kunt de Franse invloed in de Nederlandse geschiedenis beschrijven.

3: Je kunt uitleggen waarom Napoleon Rusland niet heeft kunnen verslaan.

4: Je kunt uitleggen dat Napoleon pas na de Slag bij Waterloo echt was verslagen.