Week 50: Haiku en vrij vers

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Doel van deze les:

Een haiku en vrij vers leren herkennen en kunnen schrijven.

Week 50:

Poëziedossier - haiku en vrij vers

Een haiku bestaat dus uit

drie regels, met lettergrepenschema

5

7

5

Een haiku bij een Van Gogh

Kunstenaar Vincent van Gogh

Titel Zelfportret als schilder

Datering 1887 - 1888

Locatie Parijs, Frankrijk

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Dit is een zelfportret van Vincent. 

Je kunt een heleboel woorden gebruiken, als je zou moeten vertellen wat je op dit schilderij ziet. Maar het kan ook heel kort. 

Kijk maar eens op de volgende slide.

Een man met rood haar

zet streepjes in zijn gezicht

op een doek vol kleur.

Haiku

Dit is een haiku, een dichtvorm uit Japan. Een haiku is lekker kort en hoeft niet te rijmen.

een

man

met

rood

haar

zet

streep

jes

in

zijn

ge

zicht

op

een

doek

vol

kleur

Lettergrepen

Hier zie je alle lettergrepen in een apart vakje. Zo kun je ze makkelijk tellen. 

Kunstenaar Vincent van Gogh

Titel De oogst

Datering juni 1888

Locatie Arles, Zuid-Frankrijk

Collectie Van Gogh Museum, Amsterdam

Dit schilderij maakte Vincent in Zuid-Frankrijk: een zonnig landschap met oogstende boeren. Vincent schreef in een brief dat zijn teken- en schilderwerk net zo zwaar was als het werk van deze mensen. 

Extra haiku info

Haiku's beschrijven een bepaalde gebeurtenis of sfeer.  Ze gaan meestal over een gevoel. Bijvoorbeeld een gevoel dat je bij een schilderij hebt.

Opdracht

Hoe zou het zijn als jij, net als Vincent, in dit landschap zou staan? Wat zou je zien, horen, voelen, ruiken..? Noteer jouw ideeën. Klik op de luidspreker voor extra sfeer.

De geur van het land

op een hete zomerdag

kriebelt in mijn neus.

Vraag

Vind jij dit een goed gedicht? Waarom wel of niet?

De-  kleur - van - het - land ...

O - ran - je - da - ken ...

Een - vrouw - in - een - tuin ...

Een - kar - vol - met - stro ...

Blau - we - ho - ri - zon ...

Opdracht

In het oranje vak staan een paar voorbeelden van beginregels (met steeds 5 lettergrepen) voor een haiku over dit schilderij. 

Kies een beginregel en maak daar de rest van de haiku bij.

Op de volgende slide vind je tips en op de slide daarna staan de beginregels en het schilderij nogmaals.

• Kijk goed en vraag: Wat zie ik? Wat gebeurt er? Welk gevoel krijg ik erbij? 
• Schema: drie regels, 5 – 7 – 5 lettergrepen
•  Herkent een lezer in jouw haiku waar jouw ergernis of wens overgaat?

Haiku-houvast

Twee voorbeelden

School

School is soms erg saai

Je moet veel huiswerk maken

Zonde van mijn tijd

ik hou van veel eten

sushi, friet, pizza en pannenkoeken

Heel erg lekker

1.

2.

Het vrije vers

Gedichten zonder een bepaalde vaste gedichtvorm:

- Geen vast ritme

- Geen vast rijmschema

- Geen vaste lengte

Voorbeeld 1: vorm

Ondanks dat we deze tekst niet kunnen lezen, zie je toch direct dat het een gedicht is.

Hoe komt dat? 

Voorbeeld 2: met rijm

Voorbeeld 3: zonder rijm

Stappenplan

1. Je kiest een onderwerp uit: liefde of oorlog.

2. Schrijf zoveel mogelijk woorden op die bij je opkomen als je aan dit onderwerp denkt.

3. Schrijf nu een kort stukje tekst met deze woorden.

4. Herschrijf de zinnen zodat het een gedicht wordt

5. Puzzel er nog wat aan zodat je tevreden bent. Het gedicht moet minimaal 5 dichtregels bevatten.