Hoofd- en bijzaken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

• Open je boek op blz. 33.
• Leg je pen en schrift alvast klaar. 

§5 Hoofd- en
bijzaken

Voordat we beginnen:

• Je kunt onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken in een tekst.
  
• Je kunt bepalen wat de kernzin van een alinea is.

Lesdoelen

In deze les:

• Hoe kun je in een tekst of video onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken?
• 
  

De belangrijkste informatie in een tekst of een video noem je hoofdzaken.
Wat niet zo belangrijk is, noem je een bijzaak.
Een bijzaak is een toelichting (meer informatie
of uitleg) of een voorbeeld. 

Signaalwoorden waaraan je kunt zien dat er een toelichting of een voorbeeld volgt, zijn: zo, onder andere, dat wil zeggen, je moet daarbij denken aan, met andere woorden, neem nou, bijvoorbeeld en zoals.

Hoofd- en bijzaken

Zo vind je hoofdzaken: 

• De hoofdzaken van een tekst of video vind je vaak in
  de inleiding of in het slot van een tekst.
• Hoofdzaken vind je ook in de kernzinnen.
  Vaak is de kernzin van een alinea de eerste of de laatste zin.

Tekstopbouw

inleiding	onderwerp, aandacht trekken
kern	uitwerking onderwerp, deelonderwerpen, meeste alinea's, soms tussenkoppen
slot	samenvatting/conclusie, geen nieuwe informatie!

Voorbeeld tekstopbouw

Wat is de juiste tekstopbouw?

1. Titel - tussenkopje -alinea's
2. Hoofdgedachte - hoofdzaken - bijzaken
3. Inleiding - middenstuk - slot
4. Onderwerp - deelonderwerpen - bron

Wat is de hoofdgedachte ook alweer?

1. Waar ik in mijn hoofd over nadenk waar de tekst over gaat.
2. Een stukje herhaling.
3. Het belangrijkste van de tekst in twee zinnen.
4. Het belangrijkste van de tekst over het onderwerp in één zin.

Wat is de hoofdgedachte?

De hoofdgedachte = ?

1. Man vindt vogelspin in fruit, dit is vrij uniek.
2. Arnhemmer Bart van den Akker houdt van druiven.
3. Albert Heijn vindt de vondst van een vogelspin uitzonderlijk.
4. De vrouw van Bart van den Akker koopt druiven.

Hoofd- en bijzaken

De belangrijkste informatie in een tekst 

noemen we hoofdzaken.

Wat niet zo belangrijk is, zijn de bijzaken.

Hoofd- en bijzaken.
Wat is een hoofdzaak eigenlijk?

1. Hoofdzaken geven de belangrijke informatie over het onderwerp van de tekst.
2. Het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt gezegd in 1 zin.
3. Hoofdzaken maken de tekst iets duidelijker.
4. Alle bijzaken bij elkaar.

Zijn hoofd of bijzaken belangrijker in een tekst?

1. hoofdzaken belangrijker dan bijzaken
2. bijzaken belangrijker dan hoofdzaken

Hoofd-en bijzaken staan nooit samen in één alinea.

1. waar
2. niet waar

hoofdzaak

bijzaak

kernzin

de rest van de alinea

Hierin wordt extra info gegeven, zoals voorbeelden of uitleg.

Dit is de belangrijkste informatie in een tekst.

Hierin staat de belangrijkste informatie van een alinea.

Minder belangrijke informatie.

Hoofdzaak of bijzaak?
Zin 1: Het hoofd van de plaatselijke brandweer heeft vaak gevreesd voor zijn leven.

Zin 2: ‘Vorige week liep in een brandend huis, toen er opeens een deel van het plafond naar benden kwam dat me op een haar naar miste.'

1. Beide zinnen zijn hoofdzaken
2. Beide zinnen zijn bijzaken
3. Zin 1 = hoofdzaak / zin 2 = bijzaak
4. Zin 1 = bijzaak /zin 2 = hoofdzaak

Aan het werk

Lees tekst 1

Maak opdracht 1

• Je kunt onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken in een tekst.
  
• Je kunt bepalen wat de kernzin van een alinea is.

Lesdoelen