oefentoets Expressie en Abstractie

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

oefentoets Expressie en Abstractie

Mahagonny

De opkomst en ondergang van de stad Mahagonny van regisseur Bertold Brecht en componist Kurt Weill is een aanklacht tegen onbegrensd kapitalisme. Deze opera gaat over drie criminelen die de stad Mahaqgonny stichten. Alles in deze stad is erop gericht zoveel mogelijk geld te verdienen aan prostitutie, gokken, sterke drank en ander oppervlakkig vermaak. Mahagonny is geen traditionele opera. De muziek is niet klassiek, maar wordt ontleend aan jazz en cabaret. bovendien wordt de muziek afgewisseld met gesproken teksten. In 2022 verzorgt Nationale opera en ballet Vlaanderen een versie van Mahagonny onder regie van Ivo van Hoven.

Bekijk videofragment 1

Van Hove kiest voor nieuwe technische middelen om de tijd van de originele versie te herscheppen. Noem 1 voorbeeld van hoe hij dit doet.

A: Bekijk videofragment 1
Van Hove kiest voor nieuwe technische middelen om de tijd van de originele versie te herscheppen. Noem 1 voorbeeld van hoe hij dit doet.

De voorstelling wordt nog vaak gespeeld in onze tijd. Toch zijn recensenten het niet altijd eens over de actuele urgentie van het stuk:

'Er is geen twijfel over mogelijk dat Brecht en Weill met 'De opkomst en ondergang van de stad Mahagonny' het publiek onder de gordel wil raken en hen wil laten nadenken over waarden en normen en de toekomst van de maatschappij. Maar de premiere van het stuk was in 1930 (...) en tegenwoordig mist het stuk de urgentie die het toen wel had. Het stuk is geen protest, het raakt het publiek niet meer op die manier.' (The Telegraph)

De recensent verwijst naar de periode dat Mahagonny is geschreven en in premiere gaat. In die tijd heeft het stuk een urgentie (een noodzakelijk doel) die volgens de recensent nu ontbreekt. 

Omschrijf de omstandigheden rond 1930 in Duitsland die de urgentie van Mahagonny bepalen. Geef vervolgens 1 argument waarom het stuk juist in deze tijd urgent kan zijn.

Van Hove (fragment 1) gebruikt in navolging van Brecht Vervreemdingseffecten. Leg met behulp van twee van deze technieken uit wat Brecht hiermee probeerde te bereiken bij zijn publiek. Leg uit hoe dit is tegengesteld aan het in de renaissance ontstane lijsttoneel.

let op: deze vraag is complex en heeft 4 componenten in het antwoord: twee voorbeelden, een effect en een vergelijking!

BOWIE

Een van de bekendste liederen uit Mahagonny is Alabama Song: een Engelstalig lied uit de verder Duitstalige opera. In Mahagonny wordt Alabama Song gezongen door Jenny en haar vriendinnen die samen afscheid nemen van de stad Alabama en hun werk in de prostitutie voortzetten in Mahagonny. David Bowie is een van de vele artiesten die een cover maakten van Alabama Song. In video 2 zie je een opname van Bowie uit 1978.

Het nummer kent een couplet-refreinstructuur. Tussen de coupletten en de refreinen zit zowel inhoudelijk als een muzikaal verschil.

Benoem dit inhoudelijke verschil en geef voor zowel de coupletten als de refreinen twee muzikale kenmerken aan waarmee dit verschil benadrukt wordt.

 

Alabama Song

Couplet

Show me the way to the next whiskey bar

Oh, don't ask why, oh, don't ask why (2x)

For if we don't find the next whiskey bar

I tell you we must die

I tell you we must die

I tell you, I tell you, I tell you we must die

Refrein

Oh, moon of Alabama

We now must say good-bye

We've lost our good old mamma

And must have whiskey

Oh, you know why

Benoem dit inhoudelijke verschil en geef voor zowel de coupletten als de refreinen twee muzikale kenmerken aan waarmee dit verschil benadrukt wordt.

Bekijk de video 2 van Bowie nogmaals en let goed op zijn performance.
Brecht had een afkeer van groot uitgespeelde emoties op het podium. Met de camera's zo dicht op het podium, maakt Bowie van zijn optreden een soort toneelspel waarin hij invulling geeft aan de distantie (afstand) die Brecht wenst. Noem twee aspecten van zijn 'spel' waarmee hij dat bereikt

Schonberg

De componist Arnold Schönberg is een belangrijke vertegenwoordiger van het expressionisme. De gedichtencyclus Pierrot Lunaire van Albert Giraud zet hij op verzoek van de sopraan Albertine Zehme op muziek. 

Bekijk de video: Enthauptung uit Pierrot Lunaire 

van Arnold Schönberg. 

>>>

Noem voor zowel tekst als muziek een kenmerk van expressionisme dat terug te vinden is in het videofragment.

In dit fragment wordt gebruik gemaakt van 'Sprechgesang', een veelgebruikte zangvorm in expressionistische muziek. Deze zangvorm lijkt wel op spreken, waardoor komt dat?

Er moet zeer vaak gerepeteerd worden voor dit stuk, tot 200x zelfs. Ook dat garandeert niet dat er geen fouten in de uitvoering zitten. Ook voor de zangeres is het een moeilijk stuk.

Geef twee redenen waarom het ook voor de zangeres een moeilijk stuk is.

Moderne muziek

1900-1950

Muziek

vóór 1900

Tonale muziek

veel dissonanten

atonaliteit

duidelijke harmonie en melodie

1

2

3

4