COM module 5 Gedragsverandering Hfst 1 - Aantal lessen: 2

• Communicatie
• MBO
• Studiejaar 1

COM module 5 

LET OP: Licentie Methodiek en gedragsverandering

Module 5: gezondheid en gedragsverandering

Hoofdstuk 1: gedragsverandering

Module 5 

Hoofdstuk 1.1 en 1.2

Gedragsverandering

Lesinhoud

- Instructie H1: paragraaf 1.1 en deel 1.2

- Opdracht

- Zelfstandig werken

Leerdoelen module 5; H1

• Je weet wat gedragsverandering inhoudt.
• Je kunt uitleggen welke uitgangspunten van belang zijn voor gedragsverandering bij de cliënt.
• Je kunt uitleggen hoe je de cliënt op basis van de gedragsstijlen kunt stimuleren om gezonder te gaan leven.
• Je kunt toelichten welke invloed de omgeving en jouw gedrag hebben op de cliënt en hoe je de kernkwadranten hierbij kunt gebruiken.
• Je kunt uitleggen welk gedrag je ziet bij de cliënt met een intrinsieke of extrinsieke motivatie tot gedragsverandering.
• Je kunt uitleggen hoe je met communicatie het gedrag van de cliënt kunt beïnvloeden.

Noem een voorbeeld van een gedragsverandering die jou geen moeite heeft gekost

Noem een voorbeeld van een gedragsverandering die jou wel moeite heeft gekost / of niet is gelukt

Gedrag

= alles wat we doen

Drie soorten gedrag:

• gedrag dat je eenmalig of zelden vertoont, zoals het kopen van een huis;
  
• gedrag dat je regelmatig vertoont, zoals het twee keer per jaar opruimen van de zolder;
  
• gedrag dat je vrijwel dagelijks vertoont, zoals de manier waarop je luistert of de manier waarop je reageert op e-mails (gewoontegedrag).

Gewoonte gedrag

• Lopen, fietsen, autorijden, praten en luisteren.
  
• Bij het opstaan en slapengaan tandenpoetsen.
  
• Drie grote maaltijden per dag eten.
  
• Om een bepaalde tijd opstaan.
  
• Op de avond televisie kijken.
  
• Bij het kijken van een film chips eten.
  
• Roken, drinken en teveel eten.

Noem een voorbeeld van gewoontegedrag van jou

Gedragsverandering

= het veranderen van gedrag dat je kunt zien of merken.

Gedragsverandering richt zich met name op gewoontegedrag, dit gedrag is echter ook het meest lastig om te veranderen.

Aspecten die bepalend zijn voor de kans van slagen van een gedragsverandering:

• de motivatie voor gedragsverandering;
  
• de omgeving;
  
• de complexiteit van het nieuwe gedrag.

Gedragsverandering

Je gedrag kunnen veranderen is erg belangrijk. Mensen zijn in staat om te overleven, omdat zij hun gedrag aan de omstandigheden kunnen aanpassen.

Wens om te veranderen komt vaak voort uit een situatie van onvrede of angst, iemand wil dat iets stopt of anders gaat --> de 'pijn' 

Iemand kan echter pas veranderen zodra er ook geloof is dat er daadwerkelijk een gedragsverandering plaats kan vinden --> het perspectief

Waarom zou het moeilijk zijn om gedrag te veranderen?

Gedragsverandering

Waarom is gedragsverandering zo moeilijk?

• Mensen hebben een voorkeur voor gemak en automatisch gedrag.
  
• Mensen maken te weinig gebruik van verandertechnieken.
  
• Motivatie alleen is niet genoeg.
  
• De omgeving verandert niet mee.
  
• Mensen hebben een hekel aan pijn, ongemak en verlies.

Gedragsverandering

De belangrijkste uitgangspunten voor gedragsverandering zijn:

• Heeft de cliënt een steunende omgeving? Zo nee, hoe kun je deze creëren?
  
• Is de cliënt gemotiveerd om het gewenste gedrag te vertonen? Zo nee, hoe kun je dit stimuleren?
  
• Heeft de cliënt voldoende vaardigheden om het nieuwe gedrag in te zetten? Zo nee, welke vaardigheden moet de cliënt nog aanleren?
  
• Is de cliënt fysiek en psychisch in staat om de gedragsverandering door te voeren? Zo nee, zorg voor stabilisatie en versterking op dit vlak.

Opdracht

Beschrijf 2 situaties waarbij jijzelf gedrag wilde (of moest) veranderen. Beschrijf bij beide situaties of je je gedrag ook echt veranderd hebt, een beetje veranderd hebt of uiteindelijk niet veranderd hebt.

Beschrijf bij de situaties welke steun jij van je omgeving hebt gekregen om je gedrag te kunnen veranderen. Beschrijf ook welke negatieve invloed jouw omgeving eventueel had op je te behalen gedragsdoel.

Klaar? In tweetallen bespreken, straks enkele situaties klassikaal bespreken.

Gedragsverandering

Verschillende methodieken om cliënten te helpen om tot gedragsverandering te komen.

1. Gedragswiel

2. DISC

3. Kernkwadranten (volgende les)

Gedragswiel

Het gedragswiel stelt dat aan drie voorwaarden voldaan moet zijn om tot gedragsverandering te kunnen komen:

• De cliënt moet het kunnen en weten en heeft bepaalde competenties nodig.
  
• De cliënt moet het willen en heeft bepaalde drijfveren (overtuigingen) nodig zodat hij/zij het leuk gaat vinden.
• De verandering moet haalbaar zijn binnen de context waarin de cliënt leeft.

Discmodel

Het DISC-model helpt jou herkennen hoe cliënten omgaan met:

- problemen en uitdagingen (Dominant);

- anderen en hoe ze te beïnvloeden (Invloedrijk);

- veranderingen en tempo (Stabiel);

- regels, afspraken en beperkingen (Consciëntieus of plichtsgetrouw).

Dit model helpt bij het vergroten van kennis over gedrag:

• Het helpt je communicatie te verbeteren.
  
• Het geeft inzicht in je eigen gedrag.
  
• Het helpt bij het oplossen of voorkomen van conflicten.
  
• Het geeft inzicht in de (soms verborgen) talenten van cliënten.
  
• Het gedrag van cliënten is verschillend. Dit betekent niet dat het ene gedrag 'beter' is dan het andere. Er is geen sprake van goed of fout.

Lees de uitleg van het diskmodel in je boek

DISC

Het DISC-model helpt je herkennen hoe cliënten omgaan met:

• problemen en uitdagingen (Dominant);
  
• anderen en hoe ze te beïnvloeden (Invloedrijk);
  
• veranderingen en tempo (Stabiel);
  
• regels, afspraken en beperkingen (Consciëntieus of plichtsgetrouw).

Zelfstandig werken

1. Oefentoets KTB over module 4

2. Licentie 'methodiek en gedragsbevordering'

Module 5 'Gezondheid en gedragsverandering'

Hoofdstuk 1: opdracht 1 t/m 5

Module 5

Hoofdstuk 1.2 en 1.3

Gedragsverandering

Lesinhoud

- Terugblik vorige les

- Instructie paragraaf 1.2 + 1.3
- Zelfstandig werken

Leerdoelen module 5; H1

• Je weet wat gedragsverandering inhoudt.
• Je kunt uitleggen welke uitgangspunten van belang zijn voor gedragsverandering bij de cliënt.
• Je kunt uitleggen hoe je de cliënt op basis van de gedragsstijlen kunt stimuleren om gezonder te gaan leven.
• Je kunt toelichten welke invloed de omgeving en jouw gedrag hebben op de cliënt en hoe je de kernkwadranten hierbij kunt gebruiken.
• Je kunt uitleggen welk gedrag je ziet bij de cliënt met een intrinsieke of extrinsieke motivatie tot gedragsverandering.
• Je kunt uitleggen hoe je met communicatie het gedrag van de cliënt kunt beïnvloeden.

Leg uit wat gewoontegedrag is

Welke 3 aspecten zijn belangrijk als een gedragsverandering wil slagen?

3 Aspecten die bijdragen aan gedragsverandering

Aspecten die bepalend zijn voor de kans van slagen van een gedragsverandering:

• de motivatie voor gedragsverandering;
  
• de omgeving;
  
• de complexiteit van het nieuwe gedrag.

Koppel de basisgedragsstijl aan de juiste uitleg

Rood = dominant

Geel = invloedrijk

Blauw = consciëntieus

Groen = stabiel

Is vastbesloten, vol zelfvertrouwen en besluitvaardig maar is ook ongeduldig en wil controle over anderen.

Is emotioneel, optimistisch en levendig maar is ook wispelturig en verwacht enthousiasme van anderen

Is rationeel, voorzichtig en zorgvuldig maar kan ook afstandelijk en betweterig zijn.

Is geduldig, vriendelijk en gevoelig maar is minder flexibel en trager in denken.

Rol als PB'er (disc rood)

• Wees kort van stof, direct en to the point.
  
• Stel wat- en geen hoe-vragen. Deze cliënten verwachten resultaten.
  
• Bied manieren aan om succes te behalen, de leiding te nemen en problemen op te lossen.
  
• Geef aandacht aan de voordelen van de ideeën.

Rol als PB'er (disc geel)

• Creëer een stimulerende en vriendelijke omgeving.
  
• Geef de cliënt de mogelijkheid zijn eigen ideeën te benoemen.
  
• Geef de cliënt de mogelijkheid zijn intuïtie uit te spreken als het gaat over wat hij van iemand vindt.
  
• Geef niet op voorhand vaste kaders, maar biedt ruimte voor de creativiteit van de cliënt.
  
• Denk met de cliënt mee over hoe hij creatieve ideeën kan omzetten in concrete acties. Maak van het woord een daad.
  
• Leg uit waarom het belangrijk is een taak tot het einde te volbrengen, focus hierbij op het nut hiervan.

Rol als PB'er (disc groen)

• Creëer een omgeving die persoonlijk en vriendelijk is.
  
• Heb oprechte interesse in de cliënt.
  
• Maak gebruik van duidelijke taakomschrijvingen en antwoorden op hoe-vragen.
  
• Wees geduldig in het formuleren van doelen.
  
• Ga niet te snel in het doorvoeren van veranderingen. Geef de cliënt even de tijd om te wennen aan het idee.
  
• Zorg dat de doelen en het proces duidelijk zijn en dat de cliënt het nut hiervan begrijpt.
  
• Maak duidelijk wat de cliënt van jou mag verwachten en wat niet.

Rol als PB'er (disc blauw)

• Ga goed voorbereid het gesprek in.
  
• Denk vooraf al na over de voors en tegens van de keuze die gemaakt moet worden.
  
• Leg het proces van verandering zorgvuldig uit om verrassingen achteraf te voorkomen.
  
• Wees geduldig in je uitleg en laat je niet meteen uit het veld slaan.

Groepsopdracht

In 8 groepjes worden de gedragsstijlen uit de DISC verdeeld

Elk groepje beschrijft voor één kleur 5 belangrijke aspecten waar een persoonlijk begeleider rekening mee moet houden als hij iemand begeleidt met een bepaalde gedragsstijl.

Gebruik hiervoor de theorie uit de licentie Methodiek en gedragsbevordering

Module 5 hoofdstuk 1 (2.2 over Disc) 

Gezamenlijk terugkoppelen na 10 min.

Gedragsverandering

Verschillende methodieken om cliënten te helpen om tot gedragsverandering te komen.

1. Gedragswiel

2. DISC

3. Kernkwadranten

Kernkwadrant

Jouw reactie op het gedrag van de ander zegt eigenlijk iets over jou. Het kernkwadrant maakt duidelijk waarom bepaald gedrag bij jou ergernis oproept.

Dit model helpt je als (persoonlijk) begeleider bij:

• het herkennen van je eigen kwaliteiten en valkuilen;
• het herkennen van je eigen allergieën en uitdagingen;
• het begrijpen waarom gedrag van de ander iets bij jou oproept;
• het vergroten van begrip in de situatie van de ander.

Kernkwadrant

Opdracht

Vul in tweetallen je eigen kernkwadrant in.

Help elkaar door vragen te stellen over je eigen gedrag en de invloed hiervan op anderen.

Motiveren voor gedragsverandering

Intrinsieke motivatie = De innerlijke drijfveer van een zorgvrager om een bepaald doel te bereiken of te motiveren tot een bepaald gedrag. Deze motivatie komt voort uit de eigen drijfveren, behoeften en ambitie.

Extrinsieke motivatie = Alles wat niet vanuit het innerlijk van de zorgvrager komt, maar hem wel motiveert tot bepaald gedrag. Iemand doet het dan voor een beloning die hij krijgt of straf die hij ontloopt.

1. Voor welk gedrag heb jij intrinsieke motivatie?
2. Voor welk gedrag heb jij extrinsieke motivatie?

Empathisch vermogen

= je bewust zijn van de gevoelens en belevingen van de cliënt

Empathisch vermogen kun je aanleren en versterken door:

• Actief te luisteren
• Empathie te tonen
• Je vertrouwensband te vergroten

Wat heeft empathisch vermogen met gedragsverandering te maken?

Zelfstandig werken

1. Licentie 'methodiek en gedragsbevordering'

Module 5 'Gezondheid en gedragsverandering'

Hoofdstuk 1: alle opdrachten afmaken

2. Oefentoets module 4 in KTB