virussen

• Biologie
• Secundair onderwijs

virussen en het driedomeinensysteem (p.33)

Wat weet je al over virussen?

Welke virussen ken je al?

 1. Bouw van virussen

 1. Bouw van virussen

• 10 tot 100 keer kleiner dan bacteriën 
• 1000den keren kleiner dan menselijke cel
• diameter: gem. 20 - 300 nm
• elektronenmicroscoop noodzakelijk

 1. Bouw van virussen

Elektronenmicroscopisch beeld van Covid-19 virusdeeltjes

 1. Bouw van virussen

• Virus = hoeveelheid erfelijk materiaal (DNA of RNA) verpakt in eiwitmantel
  
  
• DNA of RNA --> eiwitten in eiwitmantel aan te maken

Bouw van een sars-Cov-2-virus

 1. Bouw van virussen

• Virussen verschillen door vorm + specifieke uitsteeksels (glycoproteïnen of antigenen) in eiwitmantel
  
  
• Glycoproteïnen passen wel/niet op receptoreiwitten in celmembranen van doelwitcellen
  
  
• sleutel-slot-principe 

Bouw van een sars-Cov-2-virus

 1. Bouw van virussen

Het glycoproteïne van een virus bindt met het receptoreiwit van een doelwitcel en past erop als een sleutel in een slot.

 1. Bouw van virussen

Wat is een virus?

Juist of fout?
Virussen zijn kleiner dan bacteriën.

1. Juist
2. Fout

Hoe heet het aangeduide onderdeel?

1. eiwitmantel
2. glycoproteïnen
3. RNA

Hoe heet het aangeduide onderdeel?

1. eiwitmantel
2. glycoproteïnen
3. RNA

Hoe heet het aangeduide onderdeel?

1. eiwitmantel
2. glycoproteïnen
3. RNA

Wat is de functie van het erfelijk materiaal van een virus?

Hoe noemt men de eiwitten in het celmembraan waarop glycoproteïnen van virussen passen?

Waarin verschillen virussen van elkaar?

1. eiwitmantel
2. vorm
3. antigenen
4. geen van deze antwoorden

2.Virussen en het Driedomeinensysteem

• 10 tot 100 keer kleiner dan bacteriën 
• 1000den keren kleiner dan menselijke cel
• diameter: gem. 20 - 300 nm
• elektronenmicroscoop noodzakelijk

Geef de drie domeinen.

2.Virussen en het Driedomeinensysteem

Is een appel een levend of dood? 

Waarom wel/niet? 

2.Virussen en het Driedomeinensysteem

Moet er een nieuwe categorie bijkomen? Levend – dood – …

Wat zijn de kenmerken van het leven?

2.Virussen en het Driedomeinensysteem

7 levensprocessen: 

• Zich voortplanten
• Sterven
• Zich voeden (eten en drinken)
• Afvalstoffen afgeven
• Ademen
• Reageren op prikkels
• Groeien

2.Virussen en het Driedomeinensysteem

Virussen missen een paar essentiële kenmerken van alle levende wezens: 

• Niet opgebouwd uit cellen
• Hebben geen eigen stofwisseling (voeding, ademhaling, uitscheiding …)
  
  
• Voor hun voortplanting doen ze altijd beroep op een ander organisme (gastheer). Alle virussen zijn dus parasitair.

2.Virussen en het Driedomeinensysteem

Virussen behoren niet tot een van drie domeinen en worden niet als levende organismen beschouwd.

Behoren virussen tot de Tree of Life?

1. Ja
2. Nee

Waarom behoren virussen niet tot de Tree of Life?

Wat is geen kenmerk van een virus.

1. Virussen zijn parasieten.
2. Virussen hebben geen eigen stofwisseling.
3. Virussen zijn niet opgebouwd uit cellen.
4. Virussen voeden zich.

virussen en het driedomeinensysteem (p.33)

Wat is een virus?

Juist of fout?
Virussen zijn groter dan bacteriën.

1. Juist
2. Fout

1

2

3

Behoren virussen tot de Tree of Life?

1. Ja
2. Nee

Waarom behoren virussen niet tot de Tree of Life?

3. Soorten virussen

• 10 tot 100 keer kleiner dan bacteriën 
• 1000den keren kleiner dan menselijke cel
• diameter: gem. 20 - 300 nm
• elektronenmicroscoop noodzakelijk

3. Soorten virussen

Virussen = parasitair + tref je aan bij alle groepen van levende wezens:
 

• planten
• dieren
• schimmels
• mensen 
• bacteriën
  

3. Soorten virussen 

Vb. plantenvirus: tabaksmozaïekvirus 

        veroorzaakt vlekken bij de tabaksplant

3. Soorten virussen 

Vb. dierenvirus: vogelgriep

• Besmettelijke ziekte die voorkomt bij pluimvee + wilde vogelsoorten
• Kan door veel verschillende griepvirussen worden veroorzaakt.
  
  
• Soms: sommige virustypen kunnen overgaan van dier naar mens
  --> enkel bij direct en intensief contact tussen besmette vogels + mensen

3. Soorten virussen 

Vb. dierenvirus

Nog andere dierenvirussen kunnen overgedragen worden naar de mens.

• 'zoönosen’
• Vb. Ebola en hondsdolheid
• Ook het sars-Cov-2-virus werd waarschijnlijk overgedragen van vleermuis op mens

3. Soorten virussen 

Vb. bacterievirus: bacteriofagen

        letterlijk: ‘bacterie-eters’

4. Virusziekten bij de mens

• Veel virussen parasiteren op de mens
• Kinderziekten als mazelen, rodehond en bof -> door virussen veroorzaakt
• Verkoudheden -> meestal te danken aan rhinovirussen
• Griep = jaarlijks weerkerende virusziekte

4. Virusziekten bij de mens

Hoe maken virussen ons ziek?

1. Een glycoproteïne past in het receptoreiwit van de doelwitcel. 
2. Virus dringt de gastheercel binnen.
3. De gastheercel gaat het virus massaal reproduceren. 
4. De cel ontploft.
5. De virusdeeltjes verspreiden zich en gaan andere doelwitcellen van de gastheer te lijf. 

4. Virusziekten bij de mens

Hoe maken virussen ons ziek?

• Als je afweersysteem deze kettingreactie niet kan stoppen, kun je aan de ziekte overlijden. 
  
  
• Soms gaat het afweersysteem overdreven reageren wat ook gevaarlijk + zelfs fataal kan zijn.

5. Waarom werken antibiotica wel tegen bacteriële infecties en
    niet tegen virussen?

Wat zijn antibiotica?

• Antibiotica = alle stoffen die gebruikt worden om bacteriële infecties te bestrijden. 
  
  
• Antibioticum (letterlijk: tegen het leven) werkt alleen als het door een levende cel (bv. een bacterie) wordt opgenomen.
  --> Het werkt dus niet tegen virussen. 

5. Waarom werken antibiotica wel tegen bacteriële infecties en
    niet tegen virussen?

Hoe werkt antibiotica?

Je hebt 2 soorten antibiotica: 

1. Bactericide of bacteriedodende
2. Bacteriostatische of bacterieremmende, die de groei voorkomen. 
   
   

5. Waarom werken antibiotica wel tegen bacteriële infecties en
    niet tegen virussen?

Hoe werkt antibiotica?           bacterieremmende antibiotica

1.  Hinderen van verdubbeling van DNA voor de celdeling van de bacterie 
2. Antibiotica zoals streptomycine remmen de eiwitsynthese in de bacterie.

5. Waarom werken antibiotica wel tegen bacteriële infecties en
    niet tegen virussen?

Hoe werkt antibiotica?           bacteriedodende  antibiotica

1. Remmen de synthese van een belangrijk bestanddeel van die celwand.
   --> Groeiende bacteriën maken geen celwand aan + klappen in elkaar.
   
   
2. Zorgen dat de celwand niet meer kan afgebroken worden waardoor de bacterie niet meer kan groeien + opgesloten zit in een te kleine celwand.
   
   

5. Waarom werken antibiotica wel tegen bacteriële infecties en
    niet tegen virussen?

Hoe werkt antibiotica?           bacteriedodende  antibiotica

3. Veranderen de doorlaatbaarheid van het celmembraan waardoor
     belangrijke stofwisselingsproducten uit de bacteriecel lekken.

5. Waarom werken antibiotica wel tegen bacteriële infecties en
    niet tegen virussen?

Antibiotica werken niet bij virussen omdat ze een andere structuur hebben:

• Virussen gebruiken een gastheercel om zich te vermenigvuldigen. Bacterieremmende antibiotica vallen de lichaamscellen niet aan + vertragen daarom de groei van virussen niet. 
  
  
• Virussen hebben geen celwand + daarom kunnen bacteriedodende antibiotica die op de celwanden inwerken geen virussen doden. 

Wat zijn antibiotica?

1. Alle stoffen die gebruikt worden om bacteriële infecties te bestrijden.
2. Alle stoffen die gebruikt worden om infecties met virussen te bestrijden.

Op welke twee manieren kan antibiotica werken?

1. bacterieremmend
2. bacterie ziek maken
3. bacterie infecteren met een virus
4. bacteriedodend

Waarom werkt antibiotica niet bij virussen?

virussen en het driedomeinensysteem (p.33)