Het Vat van Zelfwaardering

Het Vat van Zelfwaardering

Leerdoel

Aan het eind van de les kunnen de deelnemers uitleggen wat het vat van zelfwaardering is en kunnen ze met een aantal oefeningen aan de slag.

Wat weet je al over het Vat van Zelfwaardering?

Wat is het Vat van Zelfwaardering?

Het is een zeer effectieve methodiek bij een breed scala aan problemen en klachten waarbij het vat een metafoor is voor onze persoonlijkheid. Een vat dat deels gevuld is met zelfwaardering en gedeeltelijk met innerlijke leegte. De verhouding tussen die twee bepaalt in hoge mate ons voelen, denken en gedrag in het hier en nu.

Doel

Het gaat bij het werken met het vat voor een groot deel over bewust worden. Bewust worden van wat we doen en of dat positief of negatief is, helpend of niet helpend, opbouwend of afbrekend, prettig of onprettig, wat we echt willen of wat we gewoon laten gebeuren.

Het vat van zelfwaardering= metafoor van de persoonlijkheid

We hebben in de metafoor van de persoonlijkheid als een vat allemaal te maken met een zekere mate van leegte. Dit merken we vooral als er stressfactoren in ons leven zijn en wie heeft daar nou niet mee te maken? Niemands vat zit bomvol en stress trekt ons vat leeg.

Negatieve ervaringen 1

Negatieve ervaringen, zoals kritiek, mislukkingen en teleurstellingen, laten het vat van zelfwaardering leeglopen. De moeilijkheden in onszelf waar we tegenaan lopen in leven en relaties komen voor een groot deel voort uit dit minder gevulde deel. Het gaat ook niet over hoe vol je vat zit, maar over de verhouding tussen vol en leeg. En soms voelt ons vat in de ene situatie beter gevuld dan in de andere situatie. 

Negatieve ervaringen 2

Bijvoorbeeld thuis is het anders dan op het werk. Het lege deel maakt ons gevoeliger voor piekeren, somberheid, negatieve gedachten, angsten, ongezonde keuzes, verslavingen, afstomping, persoonlijkheidsproblemen. Een belangrijk kenmerk is een zekere achteloosheid. We rollen van het een in het ander, het ‘gebeurt gewoon’. Alles wat hier gebeurt, is stress gestuurd. 

Positieve ervaringen 1

Positieve ervaringen, zoals complimenten, successen en gelukkige momenten, vullen het vat van zelfwaardering.

Het volle deel voelt rustiger: hier kunnen we genieten, meer ontspannen, beter grenzen stellen, makkelijker loslaten, gezondere keuzes maken, meer regie nemen. 

Positieve ervaringen 2

Een ander opvallend kenmerk is dat we in ons volle deel beter kunnen voelen. Daardoor kan het gebeuren dat situaties die voorheen niet erg binnenkwamen, nu ineens pijnlijk blijken te zijn. We nemen onszelf daarmee echter wel een stuk serieuzer!

Oefening: Negatieve ervaringen

Schrijf vijf negatieve ervaringen op die jouw vat van zelfwaardering kunnen laten leeglopen.

Oefening: Positieve ervaringen

Schrijf vijf positieve ervaringen op die jouw vat van zelfwaardering kunnen vullen.

Balans vinden

Om een gezonde zelfwaardering te behouden, is het belangrijk om een balans te vinden tussen positieve en negatieve ervaringen.

Oefening: Balans vinden

Wat ga je doen?

De opdracht die je krijgt, voelt bijna te eenvoudig om effectief te kunnen zijn, maar niets is minder waar.

Je krijgt de opdracht om driemaal per dag iets kleins positiefs te doen en hier even bij stil te staan. Het gaat nadrukkelijk om kleine activiteiten:   

Voorbeelden kleine positieve wissels ofwel Kleine Goede Daden (KGD’s)

• jezelf verwennen met een cappuccino en een uurtje lezen, 
• even met je gezicht in de zon genieten voor je aan de slag gaat,   
• een bos bloemen kopen voor jezelf of je partner, 
  
• een belangstellend appje naar een vriend sturen, 
• de kamer opruimen,

Nog meer voorbeelden

• iets lekkers meenemen voor je gezin
• een wandelingetje maken als je je duf voelt,
• iemand voorrang geven,
• een vriendelijk knikje op straat, 
• een attente opmerking maken, 
• een complimentje geven enz.

Goed dat ik het zie!!

Vervolgens geef je jezelf (letterlijk of figuurlijk) een schouder klopje én je zegt: ‘GOED DAT IK HET ZIE’

Dat laatste is essentieel! Het is niet fantastisch wat je doet, misschien wel heel gewoon juist, maar het is inderdaad positief wat je doet en je ziet het. Daarvoor moet je bewust een paar seconden stilstaan bij je gedrag, dit objectief beoordelen en je dit positieve oordeel toe-eigenen. Je hoeft er verder niets bij te voelen.

Door de weken heen blijkt dat deze kleine bewuste activiteiten helpen om het vat te vullen en dat gedrag stap voor stap verandert. De omgeving signaleert dit vaak sneller dan de cliënt zelf. Deze is geneigd het te wijten aan toeval, omstandigheden of bagatelliseert het. In de komende groepsgesprekken ligt daarom het accent steeds op het vergroten van het bewustzijn. ‘Past dit gedrag bij een slecht gevuld vat of bij een beter gevuld vat?’

‘Is dit gedrag een teken van positieve wissel of een negatieve wissel?’

‘is dit gedrag nieuw of deed je dat altijd al zo?’

Negatieve wissels

Na een aantal weken bezig zijn, is de volgende stap het signaleren van de negatieve wissels. Deze worden niet beoordeeld, alleen maar gesignaleerd. Als je het ziet, doe je daarmee hetzelfde als met de positieve wissels, je zegt, zo mogelijk hardop, tegen jezelf:

‘GOED DAT IK HET ZIE’

Dit brengt geleidelijk een dieper proces op gang in manieren van kijken, ervaren, in het maken van keuzes en in gedrag. Zonder hier heel hard voor te moeten werken, verschuift er iets in de keuzes die je maakt. 

Gevolg

Je wordt als het ware je eigen therapeut: je gaat meer voelen, jezelf milder beoordelen, krijgt meer zicht op eigen gedrag, ziet meer mogelijkheden en past gedrag aan in de richting die je kiest. De toegenomen zelfwaardering doet zijn werk en eenmaal op gang ontstaat er een soort vliegwieleffect.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.