3.4 landbouw rond de Middellandse Zee

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Kijk vragen:

1. Welke twee manier zijn er gevonden om toch water te gebruiken in aride gebieden?

2. Welke andere manier kan nog gebruikt worden om aan water te komen in deze aride zones?

3. Waarom kan dit niet in elk land plaatsvinden in de aride zone?

Welke twee manier zijn er gevonden om toch water te gebruiken in aride gebieden?

Ontziltingsinstallaties en opvangen van regenwater.

2. Welke andere manier kan nog gebruikt worden om aan water te komen in deze aride zones?

Gebruiken van aquifers

3. Waarom kan dit niet in elk land plaatsvinden in de aride zone?

Ontziltingsinstallaties gebruiken veel stroom en zijn erg prijzig, een Emiraat als de VAE kan dat zich veroorloven door de opbrengsten uit de olie-export, andere landen niet.

3.4 Landbouw rond de Middellandse Zee

Leerdoelen §3.4

• Je weet welke moderne ontwikkelingen het landschap rond de Middellandse Zee beïnvloeden.
• Je begrijpt waarom duurzaam gebruik van de watervoorraden zorgt voor een balans tussen het menselijk gebruik van water en de beschikbaarheid ervan.
• Je kunt de overgang van de traditionele naar de moderne landbouw in het Middellandse Zeegebied beschrijven en verklaren.

Wat weten jullie van de landbouw rond de Middellandse Zee

Welke producten worden er geproduceerd in het Middellandse Zeegebied?

Traditionele mediterrane landbouwtypen

• aangepaste landbouw aan omstandigheden
• goede opbrengst
• olijven, druiven, graan, melk, vlees en groenten

- droge zomers

- reliëfrijke gebieden

- dunne en stevige bodems

-lage begroeiingsdichtheid

Problemen 

droogte

lage begroeiingsdichtheid

reliëf rijke grond

vochtverlies

Welk verband bestaat er tussen bodemerosierisico, klimaat en reliëf?

Hoe meer reliëf en hoe droger het klimaat, hoe groter het bodemerosierisico.

Als er reliëf is, kan water snel afstromen en daardoor eroderen. Bij een droog klimaat is er niet zoveel vegetatie, waardoor de bodem niet wordt vastgehouden.

Tekst

Overeenkomst?

- wortelen diep

- hebben harde bladeren

Oplossingen 

• diepe wortels -> water en voorkomt bodemerosie
  
• terrassen aanleggen -> afstroming remmen
  
• harde bladeren van olijfbomen, wijnranken, fruitbomen -> vochtverlies beperken
  
• veeteelt -> minder vruchtbare gebieden, gebergte en droogte

Aanpassingen aan de natuurlijke omstandigheden

• gewassen met lange wortels 
• wintertarwe
• muurtjes/ terrassen 
• kleine akkers 
• extensieve veeteelt 
• transhumance 

Voorbeeld oplossing: gewassen met lange wortels

Transhumance 

• hooggelegen gebieden in de zomer
  
• laaggelegen gebieden in de winter 
  

Landbouw MZ na WO II sterk veranderd onder invloed van:

• Voedseltekorten in de oorlog
• Leegloop van het platteland
• landbouwbeleid van de EU

Na WOII

• investeren in landbouw
  
• voedseloverschot 
  
• milieuproblemen -> bodemdegradatie en waterhuishouding
  
• subsidie -> duurzaam en schoon
  

Moderne landbouw

• grotere schaal 
  
• moderne druppel- irrigatie -> negatieve waterbalans tegengaan
  
• tekort bodemwater
  
• druppel-irrigatie -> voorkomen verzilting en verdamping
  

Situatie landbouw Middellandse Zeegebied

Schaalvergroting

Grondwaterproblematiek zal toenemen: beschikbaarheid water onder druk

Irrigatie is noodzakelijk voor landbouwopbrengsten, omdat...

Waterproblematiek

• neemt toe -> ontreiniging, verdroging, verzilting
  
• dure ontziltingsinstallaties
  
• vergrijsd platteland
  
• grote vraag naar mediterrane producten
  

Watertekort in het MZ-gebied

Grote afvoer

Veel landbouw

- dus veel verdamping

Veel toerisme

- groot watergebruik

Toevoer onzeker

- grote neerslagvariabiliteit

Als meer water gebruikt wordt dan dat er beschikbaar is dan zal de opslag afnemen.

Het gebied wordt dan steeds droger.

Hoe wordt in Libië het watertekort opgelost? (Gebruik de atlas MZ-gebied -Water en Bodem)

1. Ontziltingsinstallaties
2. Aanvoer vanuit rivieren
3. Oppompen van ondergronds water
4. Het aanplanten van vegetatie

Slimme irrigatie?

Op welke manier kan dit verwoestijning in de hand werken?

Het irrigatiewater kan verdampen op de akkers en zout achterlaten (verzilting). Ook kan het zijn dat de akkers een deel van het jaar (na de oogst) niet bedekt zijn met vegetatie, waardoor versnelde bodemerosie kan optreden. 

Opdrachten maken 

• examenopdracht Waterschaarste in het Middellandse Zeegebied 2011 I