Les 1 Fysiologie longen + pneumonie

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 10

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

• Hoe noemen we de longvliezen in het Latijn?
• Wat zit er in de pleuraholte?
• Beschrijf de onderdelen van de longen van groot naar klein?
• Wat doen de trilhaartjes in de trachea?
• Waar vindt de uitwisseling tussen zuurstof en koolstofdioxide plaats?

Lesindeling 

1. Welkom + Osiris
2. Vorige les 
3. Lesindeling en lesdoelen 
   
4. Pathologie van de longen 
5. Zelf aan de slag 
6. Vervolg pathologie longen 
7. Zelf aan de slag met MBO leren en opdrachten
8. Afsluiting en huiswerk 

Lesdoelen 1

Aan het eind van de les kun je:

1. De anatomie van de onderste luchtwegen uitleggen
2. Uitleggen wat er bedoeld wordt met acute bronchitis en pneumonie, inclusief de etiologie, symptomen en behandeling.
3. Uitleggen wat er bedoeld wordt met pneumonie door influenza, tuberculose, legionella en SARS, inclusief de etiologie, symptomen en behandeling.

Intro filmpjes

Pathologie luchtwegen

Acute bronchitis: Ontsteking van de bronchiën

• Door (verkoudheids)virus, bacterie of allergie
• Hevig hoesten, slijm opgeven, benauwdheid
• Vaak geen koorts of erg ziek voelen
• Duur: Max. 2 weken (bij rokers langer)

Antibiotica? 

Wanneer wordt er antibiotica voorgeschreven?

Pathologie luchtwegen

Acute bronchitis: Ontsteking van de bronchiën

• Door (verkoudheids)virus, bacterie of allergie
• Hevig hoesten, slijm opgeven, benauwdheid
• Vaak geen koorts of erg ziek voelen
• Duur: Max. 2 weken (bij rokers langer)

Antibiotica: Bacterie, ziekte, longontsteking of kwetsbaarheid (ouderen, chronische ziekte etc.)

Veel slijmvorming

Pathologie luchtwegen (2)

Pneumonie: Longontsteking (ontsteking van de alveoli)

• Vaak verward met acute bronchitis
• Meestal door bacterie, soms begonnen door virus
• Vaak bij patiënten met een lage weerstand (ouderdom, COPD, roken)

Symptomen: Dyspnoe (kortademigheid), koorts, slijm ophoesten, pijn, krakend geluid bij inademing (stethoscoop)

Acute bronchitis en pneumonie zijn qua symptomen vaak moeilijk uit elkaar te houden.

- Longontsteking: ook ontstoken longblaasjes

- Bronchitis: ontsteking slijmvliezen en kleine vertakkingen

Door een lage weerstand wordt het slijm minder opgehoest en kunnen zich daar bacteriën in vermenigvuldigen.

Voorbeeld van longontsteking.

Witter op foto doordat er onstekingsweefsel zit. (Hoe dichter weefsel hoe witter op de foto)

Daarnaast wordt ook bloedonderzoek gedaan.

Pathologie luchtwegen (3)

Behandeling pneumonie: 

Is de patiënt niet erg ziek/kan hij thuisblijven? 

• Orale antibiotica

Is de patiënt wel erg ziek/kan hij niet thuisblijven?

• Ziekenhuisopname met röntgenfoto
• Antibiotica via infuus

Prognose is goed, hoewel er wel mensen overlijden aan een longontsteking (vaak met lagere weerstand)

Zelf aan de slag

Pak het boek 'Medische kennis' erbij.

Gebruik Hoofdstuk 6.1 en 6.2 om het schema

zelf verder in te vullen tot SARS/Covid

Pneumonie (Influenza)

De (zeldzame) stafylokokkenpneumonie leidt vaak tot het overlijden van de patiënt

Pneumonie (Influenza)

Influenza: 'gevaarlijke griep' (influenzavirus)

• Hoofdpijn, spierpijn, malaise, verkoudheidsverschijnselen
• Virus beschadigt de luchtwegen

Superinfectie: 

• Bacteriën geven er een infectie bovenop
• Vaak door stafylokokkenbacterie
• Zo snel mogelijk antibiotica

De (zeldzame) stafylokokkenpneumonie leidt vaak tot het overlijden van de patiënt

Pneumonie (Legionella)

Griepverschijnselen: Hoofdpijn, spierpijn, koorts, ziek gevoel, vermoeidheid, hoesten.

Kortademigheid ontstaat bij longontsteking

Pneumonie (Legionella)

Legionellose: Longontsteking door Legionella-bacterie

• Zeldzaam, bacterie groeit in stilstaand water (25-55^oC)
• Besmetting door inademing van druppeltjes (douchen)
• Griepverschijnselen, gevolgd door longontsteking
• Vaak braken, buikpijn, diarree, sufheid

Diagnose: Urineonderzoek voor aantonen bacterie

Behandeling: Zo snel mogelijk specifiek antibioticum

Griepverschijnselen: Hoofdpijn, spierpijn, koorts, ziek gevoel, vermoeidheid, hoesten.

Kortademigheid ontstaat bij longontsteking

Tuberculose (TBC)

Röntgenfoto: een deel van de longen kan uiteindelijk afsterven, waardoor er holtes in de longen ontstaan.

Mantoux: een klein beetje vloeistof met tuberculine (een soort TBC-bacterie) wordt onder de huid gespoten. Als het lichaam antistoffen heeft tegen de TBC-bacterie, dan zal er een reactie plaatsvinden. Toont alleen de besmetting aan, niet een infectie: daarvoor is verder onderzoek nodig

Tuberculose (TBC)

Tuberculose: Bacteriële infectieziekte ('tering')

• (Zeer) lange incubatietijd -> wel besmet, geen infectie
• Bacterie zit vooral in de longen
• Vermoeidheid, koorts, bloed ophoesten, nachtzweten, vermagering

Diagnose:

• Bacteriën in sputum onderzoeken
• X-thorax (röntgenfoto)
• Mantouxprik

Röntgenfoto: een deel van de longen kan uiteindelijk afsterven, waardoor er holtes in de longen ontstaan.

Mantoux: een klein beetje vloeistof met tuberculine (een soort TBC-bacterie) wordt onder de huid gespoten. Als het lichaam antistoffen heeft tegen de TBC-bacterie, dan zal er een reactie plaatsvinden. Toont alleen de besmetting aan, niet een infectie: daarvoor is verder onderzoek nodig

Tuberculose (2)

Behandeling: Zeer langdurig!

• Intensieve fase: Voor twee maanden, minimaal 4 medicijnen
• Continuatie fase: Voor vier maanden, minimaal 2 medicijnen
• Therapietrouwheid is vaak een probleem
• TBC-bacterie wordt steeds vaker resistent tegen medicijnen

Er bestaat een vaccinatie tegen TBC: Het BCG-vaccin

• Alleen bij kinderen (<12 jaar met een allochtone ouder)
• Reizigers naar landen waar TBC voorkomt

Latente tuberculose-infectie (LTBI) is hetzelfde als 'gesloten tbc'

We spreken van een latente vorm van tbc wanneer je natuurlijke weerstand volstaat om niet ziek te worden. De bacterie blijft dan in je lichaam aanwezig, zonder dat je ziek wordt of besmettelijk bent voor anderen.

De kans dat een persoon met een LTBI toch actieve tuberculose ontwikkelt, is ongeveer 1 op de 10. In de helft van deze gevallen gebeurt dit binnen de 2 jaar na de besmetting.

SARS

SARS: Severe Acute Respiratory Syndrome

• Wordt veroorzaakt door een SARS-virus (diverse varianten)
• Besmetting via druppelcontact (via handen, hoesten of niezen)
• Momenteel bekend als het Coronavirus
• Symptomen: Plotseling koorts, spierpijn, hoofdpijn, keelpijn, droge hoest

Complicaties: Pneumonie door het virus zelf, vaak door gehele long

Behandeling: Symptomatisch (evt. antibiotica) 

Al eerder epidemieën in 2002 en 2003, alleen toen nog niet in Nederland. Nu een pandemie (wereldwijd)

Symptomen lijken op griep, alleen heeft COVID het verlies van smaak en reuk erbij.

Remdesivir en dexamethason zijn niet bewezen effectief

Viraal

• Acute bronchitis
• Pneumonie door influenza
• SARS

Behandeling: Vaak symptomatisch, antibiotica alleen bij uitzonderingen:

• Kwetsbaarheid
• Risico op verergering 

Bacterieel

• 'Gewone' pneumonie 
• Tuberculose

• Pneumonie door legionella

Behandeling: Antibiotica

• Let op resistentie 
• Let op therapietrouwheid

Huiswerk

• Zorg dat het schema aandoeningen compleet is voor Pneumonie (de verschillende soorten.
• Zoek in je boek de verschillende onderzoeken op (Poliklinieken, onderzoeken)
• Kijk eens op stage of je astma of COPD tegenkomt, of kijk een filmpje op internet.