5. Bewegingsstelsel, les 1

• anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

De functie van het skelet
in trefwoorden

Het skelet heeft de volgende functies:

• geeft stevigheid en vorm aan je lichaam: zonder skelet zou je lichaam als een pudding in elkaar zakken;
• beschermt belangrijke organen: zoals hersenen, longen, hart en ruggenmerg;
• maakt mogelijk dat je kunt bewegen: het vormt gewrichten en spieren hechten aan de botten;
• zorgt voor de aanmaak van bloedcellen: in je skelet komt beenmerg voor. In de platte beenderen (bekken, borstbeen) zit het rode beenmerg dat zorgt voor de aanmaak van bloedcellen.

Hoeveel botten heeft een volwassen persoon ongeveer?

1. 66
2. 106
3. 166
4. 206

Een aantal botten groeit in de loop van het leven aan elkaar, zodat je als volwassene minder botten hebt.

Botweefsel bestaat voor een deel uit kalkzouten (calcium) en voor een deel uit collagene vezels. De collagene vezels zijn een beetje buigzaam. Het zijn elastische vezels. Botten van baby’s en kinderen bevatten nog veel collagene vezels en weinig calcium. Hierdoor zijn de botten van kinderen erg buigzaam. Ze breken niet makkelijk. Bij ouderen bevat het bot veel minder collagene vezels. Het bot wordt brozer en kan gemakkelijker breken.

De botten

• Botvlies (periost), vlies om  de buitenzijde van het bot
• Bevat zenuwen, bloedvaten en lymfe
• Botweefsel:  compact en sponsachtig

Osteocyten meten de druk op het bot. Ze zorgen dat er meer bot wordt gemaakt als de druk op het bot toeneemt. Druk op het bot ontstaat bijvoorbeeld bij wandelen en hardlopen. Er komt meer kracht op het bot te staan. De osteocyt registreert dit en zorgt ervoor dat er meer bot wordt aangemaakt.  Osteoblasten zorgen voor d

e aanmaak van botweefsel. Osteoblasten die volledig in het bot raken ingebouwd, worden osteocyten.

Osteoclasten breken het bot weer af. Dit heet botresorptie. Ze werken zo hard, dat je skelet iedere tien jaar is vervangen. Osteoclasten helpen ook mee met het regelen van de hoeveelheid calcium in het bloed. Als het calcium te laag is, gaan ze meer bot afbreken. Als het calcium te hoog is, gaan ze juist minder bot afbreken. Het bot wordt zwaarder als osteoblasten harder werken dan osteoclasten. Als de osteoclasten harder werken dan de osteoblasten, neemt de botmassa af.

Welke botcellen zijn in de kinderjaren het meest druk?

1. Osteocyten
2. Osteoblasten
3. Osteoclasten

Osteocyten

Osteoblasten

Osteoclasten

Soorten botten

• Pijpbeenderen: Bij kinderen zit er een groeischijf (epifysaire schijf) tussen de diafyse en de epifyse. De epifysaire schijf is een schijf van kraakbeen en zorgt ervoor dat het bot in de lengte kan groeien. De schijf verdwijnt zodra een kind is uitgegroeid. 
• Onregelmatige beenderen: Steun en aanhechting
• Sesambeenderen: Ontstaan door druk of wrijving. Het aantal sesambeenderen verschilt per persoon. Je wordt niet met sesambeenderen geboren. Het bekendste sesambeentje is de knieschijf. 

Bij de vrouw is het bekken iets anders gevormd dan bij de man. Enkele van deze verschillen zijn het gevolg van verschillen in lichaamsomvang en spiermassa. Vergeleken met mannen hebben vrouwen een betrekkelijk breed, laag bekken, een grotere bekkenopening en is bij vrouwen de hoek tussen de ossa pubis groter.Bij vrouwen is het bekken meestal gladder, lichter van gewicht. Andere verschillen zijn aanpassingen voor het dragen van kinderen tijdens de zwangerschap en zijn noodzakelijk om het gewicht van de groeiende foetus te ondersteunen en de doorgang voor de pasgeborene door de onderste bekkenopening tijdens de bevalling te vergemakkelijken.

Een kraakbeenverbinding bestaat uit hyalien kraakbeen of uit vezelig kraakbeen. Hyalien kraakbeen kan vervormen, waardoor een beetje beweging mogelijk is. Voorbeelden hiervan zijn de kraakbeenverbindingen tussen de ribben en het borstbeen. Vezelig kraakbeen is drukvast, wat betekent dat een vezelige kraakbeenverbinding nauwelijks kan bewegen. Een voorbeeld hiervan zijn de tussenwervelschijven. 

Waarom zit er hyalien kraakbeen bij de ribben?

Bij het inademen moet de borstholte vergoot kunnen worden, daarom is enige beweging noodzakelijk

Gewrichten

• Beweegbare verbinding tussen twee of meer botdelen waardoor beweging mogelijk is.
  
  

Uit welke 4 lagen is een bot opgebouwd?

Volgorde

Lagen bot van buiten naar binnen

Botvlies

Hard bot

Sponsachtig bot

Beenmerg

Waarom is wandelen goed voor de botten?

Door wandelen komt er meer druk op de botten. De osteocyten registreren dat er meer druk op de botten komt en zorgen ervoor dat er meer bot wordt aangemaakt. Hierdoor worden de botten sterker.

Sesambeenderen zijn botten die in een pees liggen. De knieschijf is een voorbeeld van een sesambeen. Waarom heeft een pasgeboren baby nog geen knieschijven?

Een pasgeboren baby kruipt en loopt nog niet. Hierdoor is er geen druk of wrijving in de kniepees. De knieschijf ontstaat dus pas later.